‘Game is over for diesel.’ Met die woorden kondigde Trevor Milton in 2020 aan dat zijn bedrijf Nikola al groene waterstof produceerde, goedkoper dan diesel. Het bleek een leugen – er was nog geen molecuul waterstof geproduceerd. Het tekende de grootspraak van een man die de Tesla van de truckindustrie wilde bouwen.
De belofte van Nikola
De carrière van Trevor Milton (1982) begon met mislukkingen. Na één semester verliet hij de universiteit om ondernemer te worden. Zijn eerste bedrijf, dHybrid, dat vrachtwagens ombouwde naar aardgas, eindigde in conflicten met investeerders. Maar Milton liet zich niet ontmoedigen.
In 2015 richtte hij Nikola op in Salt Lake City, vernoemd naar zijn idool Nikola Tesla. De timing was perfect: het succes van Tesla had investeerders hongerig gemaakt naar de volgende grote doorbraak in elektrisch vervoer. Miltons visie: de vrachtwagenwereld verduurzamen met trucks die op waterstof rijden. Een gedurfde keuze, want zelfs gevestigde autofabrikanten worstelden met deze technologie.
De waterstoftrucks beloofden het beste van twee werelden: de uitstootvrije elektrische voertuigen, maar zonder hun grootste nadelen. Waar Tesla-trucks kampten met zware batterijen en lange oplaadtijden, zouden Nikola’s trucks in minuten kunnen tanken en duizenden kilometers rijden.
Trevor Milton beloofde gouden bergen
Milton bleek een meester in het creëren van hype. Via sociale media en interviews schetste hij een toekomst waarin Nikola niet alleen trucks zou bouwen, maar ook een landelijk netwerk van waterstofstations. Het bedrijf claimde revolutionaire batterijtechnologie te hebben ontwikkeld en eigen natuurlijke gasbronnen te bezitten.
De beloftes werkten. In juni 2020 ging Nikola via een spac-constructie naar de Nasdaq-beurs. Deze route, waarbij een bedrijf fuseert met een lege beurshuls, betekende minder strenge controles dan bij een traditionele beursgang. De beurswaarde schoot omhoog naar 30 miljard dollar – meer dan Ford op dat moment. Ter vergelijking: Tesla was toen 200 miljard dollar waard.
Grote namen stapten in. Bierbrouwer Anheuser-Busch bestelde 800 trucks. De kroon op het succes kwam in september 2020: autogigant General Motors investeerde 2 miljard dollar en zou helpen bij de productie van Nikola’s elektrische pick-uptruck Badger.
Milton vierde het succes uitbundig. Hij kocht een miljoenenvilla op de Turks- en Caicoseilanden, een Gulfstream-privéjet en een ranch in Utah van 32,5 miljoen dollar. In zes maanden tijd gaf hij 80 miljoen dollar uit aan pure luxe.
De val: het Hinderburg-rapport
Het kaartenhuis stortte in toen onderzoeksbureau Hindenburg Research in september 2020 een vernietigend rapport publiceerde. Tot in detail werd beschreven hoe Milton zijn bedrijf had opgebouwd met leugens en valse claims.
Een berucht voorbeeld was een promotievideo waarin een Nikola-prototype op hoge snelheid over een weg reed. In werkelijkheid hadden medewerkers de truck naar de top van een heuvel gesleept en deze simpelweg naar beneden laten rollen.
Verder bleek de technologie die Nikola presenteerde grotendeels ingekocht bij andere bedrijven.
Milton reageerde woedend op Twitter, beschuldigde short sellers van manipulatie en beloofde een gedetailleerde weerlegging. Die kwam er nooit. In plaats daarvan probeerde Nikola kritische YouTube-video’s te laten verwijderen met auteursrechtclaims.
De onthullingen hadden een domino-effect. Werknemers stapten op, partners trokken zich terug. BP zag af van een cruciale deal voor waterstofstations. General Motors schrapte zijn investering van 2 miljard dollar en de ontwikkeling van de pick-up Badger werd gestaakt.
Dezelfde sociale media die Milton had gebruikt om Nikola groot te maken, verspreidden nu elk nieuw detail van de fraude. De beurskoers kelderde met 90 procent.
De nasleep: celstraf voor Trevor Milton
Het Amerikaanse Openbaar Ministerie wilde een voorbeeld stellen. Ceo’s mochten niet liegen om de beurskoers op te drijven, ook niet via sociale media. In oktober 2022 werd Milton schuldig bevonden aan fraude. Net als Elizabeth Holmes van Theranos had hij investeerders misleid met niet-bestaande technologie.
Lees ook: Vier jonge ondernemers, vier keer megafraude
De straf volgde in december 2023. De rechter legde hem niet alleen vier jaar cel op, maar veroordeelde hem ook tot het betalen van 167,7 miljoen dollar aan Nikola – vrijwel de volledige boete die het bedrijf van beurswaakhond SEC eerder kreeg opgelegd.
De rechter verwierp zijn verweer dat andere bestuurders ook schuld droegen. Milton was verantwoordelijk voor 97 procent van de schade, aldus de uitspraak.
Ondertussen ging het met Nikola zelf operationeel bergafwaarts. In 2023 moesten alle 209 geleverde elektrische trucks worden teruggeroepen na vier batterijbranden. Van de geplande waterstofstations kwam weinig terecht. De verkopen vielen tegen – in de eerste negen maanden van 2024 werden slechts 200 waterstoftrucks verkocht.
Begin februari 2025 blijkt de kas vrijwel leeg. Met nog maar 198 miljoen dollar in kas en een beurswaarde onder één dollar per aandeel bereidt Nikola een Chapter 11-procedure voor, zo meldde The Wall Street Journal donderdag. Een faillissement dreigt. Een dramatisch contrast met de hoogtijdagen, toen één aandeel nog 65 dollar waard was.
Lessen uit de zaak Nikola
De ondergang van Nikola is meer dan het verhaal van een frauderende oprichter. Het toont de kwetsbaarheid van het spac-model, waarbij bedrijven via een lege beurshuls naar de beurs gaan. De normale controles bij een beursgang worden daarbij omzeild.
Voor toezichthouders rijst de vraag hoe ze kunnen voorkomen dat onbewezen technologie wordt overhyped. Waakhond SEC heeft de regels voor spacs inmiddels aangescherpt, maar de combinatie van sociale media en beurshandel blijft risicovol.
‘Er is een groot verschil tussen optimistisch zijn over de toekomst en keihard liegen’, stelde Hindenburg Research in 2020 in hun rapport. Die les geldt vooral voor de vele startups in duurzame technologie. De druk om revolutionaire doorbraken te beloven is groot, maar overdreven claims kunnen desastreus uitpakken.
Ook voor investeerders zijn er lessen. De jacht op ‘het nieuwe Tesla’ maakte velen blind voor rode vlaggen. Beloftes over revolutionaire technologie vereisen grondig onderzoek, zeker als ze komen van onervaren oprichters zonder trackrecord.
Nederland kende recent een vergelijkbaar geval, met Rodeo-oprichter Pieter Vos. Die haalde tientallen miljoenen op bij investeerders, maar bleek bijna alles te hebben verzonnen.
Lees meer: De verdampte miljoenenomzet van Rodeo Software: ‘Hoe kan Pieter Vos iedereen zo gefopt hebben?’
Toch betekent Nikola’s ondergang niet het einde van waterstof in transport. Grote spelers als Daimler en Volvo investeren nog steeds in de technologie. Maar ze doen dat met realistischere verwachtingen en degelijke tests vooraf. De les van Nikola: revoluties in de auto-industrie vergen meer dan grootse beloftes op Twitter.
