Swatch-baas Nick Hayek lijkt het avontuur met de Smart over te willen doen. Maar nu goed: de Zwitserse klokkenmaker belooft een wagentje dat rijdt op waterstof en zorgt meteen voor bijpassende tankstations.
Misschien is het spreekwoord over de ezel en de steen in Zwitserland onbekend. Maar Swatch, de horlogegigant die al eens samen met Daimler de Smart op de markt bracht, gaat weer in auto's. Nick Hayek lijkt vastbesloten de droom van zijn vader alsnog waar te maken.
Brandstofcel
Gisteren vertelde Hayek aan de Neue Zürcher Zeitung dat een dochter van zijn concern, Belenos Clean Power, al een prototype klaar heeft van een nieuwe compacte stadsauto. Die is elektrisch aangedreven, maar wel op een manier die wél de toekomst heeft: een brandstofcel aan boord zorgt voor de opwekking van elektriciteit. Daarvoor wordt waterstof getankt, en komt er na de bekende omgekeerde elektrolyse niets meer dan water(damp) uit.
Tankstation
Waar puur elektrisch rijden als grootste handicap zijn beperkte actieradius heeft, gaan waterstofauto's gebukt onder het gebrek aan de juiste infrastructuur: er zijn nog steeds bitter weinig benzinepompen met een slang voor H2. Ook daar heeft Hayek aan gedacht: er wordt al een tankstation ontwikkeld, dat waterstof opwekt met behulp van zonne-energie. Hayek geeft toe, dat de Belenos niet een-twee-drie op de markt zal komen. Voorwaarde is, dat het karretje betaalbaar genoeg zal worden en dat de prestaties van het voertuig acceptabel zullen zijn.
Nicolas Hayek
Het blijft dapper (of koppig?) dat Swatch zich na het avontuur met de Smart nogmaals in de automotive wil storten. In feite brengt Hayek een ode aan zijn vader, de Zwitsers/Libanese wonderdokter die eerst een carrière maakte als organisatieadviseur voor derden, om vervolgens zijn laatste klus – het laten herleven van twee zieltogende horlogefabrikanten – naar zich toetrok om er een wereldsucces van te maken onder de naam Swatch. Met zijn klokkenconglomeraat bewees Hayek zelfs, dat de Zwitserse industrie best opgewassen was tegen de toenmalige Japanse invasie. In 2010 overleed Hayek senior, met als erfenis een bloeiende horlogebranche die ten dode leek opgeschreven toen hij er zich voor het eerst liet zien.
Smart
Vanaf eind jaren tachtig droomde Nicolas Hayek senior ervan het eigenwijze design en de mogelijkheden tot personalisatie van de Swatchhorloges toe te passen op een auto. Met zijn ingenieursbedrijf ontwikkelde hij al begin jaren negentig een prototype, maar hij besloot aansluiting te zoeken bij een gevestigde partij om samen de Swatch-car op de markt te brengen. Aanvankelijk was dat Volkswagen, maar toen dat afhaakte, vond Hayek Daimler-Benz bereid tot het avontuur. 
Micro Car Corporation
In 1994 smeedde de klokkenmaker een joint-venture met Daimler-Benz, Micro Car Corporation, die zijn revolutionaire stadsauto vier jaar later op de markt zou brengen. De tweepersoons stadsflitser Smart (Swatch-Mercedes-Art) was niet alleen eigentijds en compact vormgegeven, hij moest uitgroeien tot een complete nieuwe manier van mobiliteit. Aardig voorbeeld van de nogal brede aanpak van MCC: het wilde stadsbestuurders verleiden aparte parkeerplekken in te richten voor Smartjes, die getweeën nauwelijks meer plek innemen dan een conventionele wagen.
Mislukt of te vroeg?
De Smart sloeg wel aan, als statement of rijdende reclamezuil voor stadsbewoners en bedrijven, maar de volumes werden de eerste jaren nooit wat ze moesten zijn. Mede vanwege de hoge aanvangsinvesteringen en ruzie over design en technologie trok Swatch zich volledig terug uit de joint-venture en ging Daimler alleen door. Dat leverde de Duitsers tot 2006 vier miljard aan verliezen op. Even hing de toekomst van Smart aan een zijden draadje, maar nadat Daimler alle modelvarianten uit het palet had geschrapt en het merk nog een laatste kans had gegeven, kwam er verbetering in de resultaten. Pas in 2008, toen het wagentje zelfs in Amerika was gelanceerd, verscheen de eerste winst. Maar inmiddels lijkt de wereld een beetje veranderd, want de – iets grotere – tweede generatie Smart verkoopt wel prima: in 2011 ging het volume zelfs over de 100.000 stuks.
Smart 2.0: en nu goed
De wereld is veranderd, en vraagt om alternatieve aandrijving in auto's. En laat dat nu net de reden zijn waarom Daimler en Hayek indertijd elkaar in de haren vlogen: Hayek stond op een hybride aandrijving, Daimler vond een klein benzinemotortje wel voldoende. Inmiddels zoeven de elektrische Smarts volop rond, om Hayeks gelijk te bewijzen. Maar Hayek junior pakt dus weer door, met een brandstofcel.
Concept
Voorlopig staat de technologie voorop, want de concept car die Belenos heeft getoond, moet het van zijn uiterlijk niet hebben. Aan boord is een 40kW elektrische motor, gecombineerd met een accupakket van 12 kW en een brandstofcel die 25 kW kan leveren. De Belenos ELV2 wordt ontwikkeld samen met het Zwitserse R&D-instituut Paul Scherrer Institut en Green GT.
