Wie tegen Rotterdammers over Amsterdam begint, maakt geen vrienden. Maar is het calimerogevoel niet allang achterhaald? Ja, zeggen Rotterdammers in hart en nieren Erick van Egeraat en Irene Costera Meijer volmondig. Op een aantal gebieden is Rotterdam de hoofdstad gewoon voorbijgestreefd. "Amsterdam is een provinciestad."
Wonen: het prijsverschil is groot
Dat Amsterdam de duurste woonstad van Nederland is, is bekend. Maar het prijsverschil met Rotterdam is wel heel groot. Ter vergelijk: In Amsterdam kunt u voor 615.000 Euro een bovenwoning kopen aan de Hemonystraat in hartje Pijp. Woonoppervlak: 140 vierkante meter. In Rotterdam koopt u voor 619 000 Euro aan de Oudedijk in Kralingen een huis van 240 vierkante meter met acht kamers en een tuin van 60 vierkante meter. Dat is nog niet alles. Irene Costera Meijer, professor aan de Vrije Universiteit en lector op Hogeschool Windesheim woonde 45 jaar in Amsterdam en sinds vijf jaar in Rotterdam. Ze wil voor geen geld terug naar de hoofdstad. "Rotterdammers zijn persoonlijker," ervaart ze. "Ik woonde nog geen twee weken in Rotterdam, of de buren kwamen langs met bloemen. Eén buurvrouw kwam zelfs met haar mooiste terrine met vissoep en tafelzilver langs op de dag van verhuizing. In Amsterdam praat je wel met je buren, maar je hebt er geen contact mee. Amsterdammers zijn gesteld op anonimiteit. Als ik in Rotterdam naar de markt ga, kennen de mensen me. In Amsterdam niet."
Costera Meijer ervoer het gedoe met parkeren in Amsterdam. "In Rotterdam kost parkeren bijna niets of is het gratis. En ik hoef hier nooit te zoeken naar een parkeerplek." Dan de bereikbaarheid van een Rotterdams huis of bedrijf. Costera Meijer: "In Rotterdam ben je overal in tien minuten vanaf de ring, in Amsterdam is het een drama om ergens te komen."
Voorts is er het verschil in woongenot. Costera Meijer vindt Rotterdamse buurtbewoners bovendien veel beschaafder dan Amsterdammers. "Juist omdat ze zo persoonlijk zijn en zo no-nonsense. De sfeer is informeel. Uiterlijk en achtergrond doet er niet toe. In Rotterdam heb ik het gevoel dat "de stad van mij is". Dat heb ik in 45 jaar in Amsterdam nog nooit gehad Amsterdam boogt op haar anonimiteit, Door de vele toeristen is dat inderdaad een kenmerkt voor Amsterdam In Rotterdam heb je die anonimiteit niet want je hebt minder toeristen en meer cohesie tussen de bevolking zelf " Amsterdam zou mooiere oude woningen hebben dan Rotterdam. Costera Meijer: "Iedereen denkt dat Rotterdam vooral glas, beton en staal is. Dat is niet waar. Er zijn veel plekken die net zo mooi zijn als Amsterdam, met architectuur uit 1900, gebrandschilderde ramen en die gestileerde truttigheid uit de vorige eeuwwisseling. Prachtige locaties. In Amsterdam Zuid heb je die mooie plekken ook, maar daar zijn ze niet te betalen. Niemand weet dat er in Rotterdam heel veel van huizen uit die bouwperiode zijn. En ze kosten veel minder."
Architectuur: New York aan de Maas
"Rotterdam is qua architectuur internationaal, Amsterdam een provinciestad." zegt Erick van Eegeraat, één van Nederlands meest vooraanstaande architecten. Erick van Egeraat associated Architects (EEA) heeft zijn hoofdkantoor gevestigd in Rotterdam."Op het gebied van stedenbouw zijn het kaboutertjes in Amsterdam", zegt Van Egeraat.
De internationale furore op architectonisch gebied van Rotterdam, heeft verschillende oorzaken. Van Egeraat: "In Amsterdam heb je scenes, je mag dit niet vinden en dat moet je juist vinden, er wordt eindeloos overlegd. Rotterdammers zijn pragmatischer. Is iets niet mooi? Hup, afbreken en iets nieuws bouwen. Er is niet een eindeloze discussiestrijd, maar een één- op-één benadering, zodat er allerlei architectonische ideeën en experimenten mogelijk zijn. Die zijn niet altijd even geslaagd, maar dat geeft niet. De totstandkoming van Rotterdam als stad gaat organisch en Europees. In oude Europese steden zie je ook allerlei stijlen door elkaar heen. Amerikaanse en Aziatische steden zijn veel minder gevarieerd. Er is geen enkele Nederlandse stad met zo'n internationaal silhouet als Rotterdam." De jonge Rotterdamse architect Giel van Wijk ( van Made architecten) vindt "Rotterdam een soort New York aan de Maas, Amsterdam blijft gewoon Amsterdam aan de Amstel. Rotterdam is bruter dan Amsterdam qua bouw" Van Egeraat: "Het is in Rotterdam toch ‘geld verdienen, mond houden en doorwerken'. De architectuur is daarom soms wat rauw. Sterk is dat Rotterdam ervoor heeft gezorgd dat de Maas het thema van de stad is geworden. Kades zijn er niet alleen maar voor de schepen. In Amsterdam blijft het toch dat geklungel rond de grachten. De Kop van Zuid met de Erasmusbrug zijn beeldbepalend, symbolisch en de kracht van de stad. En het water geeft een prachtig uitzicht. " Van Eegeraat ziet internationale collega's naar Rotterdam komen om zich te laten inspireren. "Dat komt omdat Rotterdam niet specifiek Rotterdams is, maar internationaal. Amsterdam, Praag, Petersburg, Stockholm, ze hebben allemaal hun eigen typerende bouw. Architecten moeten daar eindeloze stijldiscussies voeren – en dat is dodelijk. In Rotterdam hoeft dat niet. Er is alle ruimte voor creativiteit en ondernemersgeest. Daardoor mogen allerlei stijlen door elkaar heen gebouwd worden. Dat maakt de stad Europees. Op het gebied van architectuur is Rotterdam wereldwijd een voorbeeld, je ziet het nergens terug."
Ontmoeten: Hotel New York
Typisch Rotterdam en een staaltje van inventiviteit is Hotel New York, het oude hoofdgebouw van de Holland-Amerikalijn. Er is geen vergelijkbaar hotel of restaurant in Amsterdam. Nou goed, als het we dan toch moeten vergelijken, komt Americain in Amsterdam misschien nog het dichtst in de buurt. Ook Americain is gebouwd aan het begin van de twintigste eeuw. Americain ligt in het hartje van Amsterdam, Hotel New York ligt centraal op de Kop van Zuid.
Maar dan heb je het qua vergelijking wel gehad. Waar Americain een uitstraling van glamour en weelde heeft, met rood-fluwelen stoelen en obers als knipmessen, is Hotel New York juist back-to-the-basic. Hotel New York is een stoer hotel – restaurant zonder kapsones. "Dit hotel vertegenwoordigt een bijzondere wereld," zegt Rotterdammer Leon Wielaard. "Je voelt daar dat de Maas bepaalt wat er gebeurt." Zijn vriend Peter Zwart is er ook stamgast. "Net als alle Rotterdammers. Want iedereen, van hoog tot laag spreekt hier af." verduidelijkt hij. Americain is niet zo laagdrempelig. Het is niet een gelegenheid waar de burgermeester en de bloemenverkoper-van-om-de-hoek regelmatig koffie drinken. Americain is er voor een bepaald soort publiek. Het gerucht gaat dat Harry Mulisch obers betaalde om te laten roepen dat er telefoon was voor hem.
Het verschijnsel bepaald soort publiek kent Rotterdam niet. Van oudsher kwamen en gingen hier zeelieden vanuit de hele wereld, Rotterdam kent geen klassemaatschappij. In Hotel New York komt Opstelten er net zo lief als de kleuterjuf van uw jongste dochter. Geen rangen, geen standen.
Hotel New York is gelegen aan de Maasoever op de Kop van Zuid. Tussen hoge woontorens en wilde architectonisch erupties staat het gebouw er als een monument van het Rotterdam van weleer, waar gestrande Europeanen inscheepten naar Amerika. Ook hierin onderscheidt Hotel New York zich van Americain. Americain staat tussen de rinkelende trams en de oude patricierswoningen, Hotel New York verstild tussen gebouwen uit het hier en nu. In Hotel New York stap je vanuit je volle leven de rust in, in Americain loop je vanuit de ene drukte in een andere drukte.
De renovatie van hotel New York is een symbiose van twee eeuwen. En ook de Rotterdamse bezoekers zijn niet gespeend van alle vorm van romantiek: het hotel is behalve via de Erasmusbrug bereikbaar met de watertaxi over de Maas. Wel een beetje koud in de herfst. Maar Rotterdam is nu eenmaal geen stad voor mietjes.
Stadion: Rotterdam kan niet zonder De Kuip
Waar Amsterdam ergens aan de rand van de stad een nieuw stadion, origineel getiteld "De Arena" heeft gebouwd, heeft Rotterdam een schitterend jaren '30 stadion, een van de mooisten van Europa. "De voetbaltempel" heet De Kuip in Feyenoordjargon. De tempel van de concurrerende club Ajax, is met veel bombarie veel later gebouwd. Was het uit afgunst? Het zou hét voorbeeldstadion van de 21-ste eeuw worden, gras zou er groeien onder een gesloten dak, hetgeen misschien voor de buitenstaander een wonder lijkt (groeide gras niet alleen in de buitenlucht?) maar dan hadden ze de architecten en bedenkers van het mooiste stadion aller tijden toch echt onderschat. De borst van Amsterdam zwol, protserig gepoch was niet van de lucht. De Amsterdam Arena zou met kop en schouders uitsteken boven die ouderwetse, logge Rotterdamse Kuip, dat voetbaltempeltje uit de jaren dertig. Maar dat jaren ‘dertig tempeltje' bleek de langste adem te hebben. Gras groeide bij nader inzien toch niet zo goed onder een dak. De Arena kampt nog steeds met grote problemen rond de grasmat, wat toch een tamelijk elementaire basis is van het vaak in het stadion beoefende voetbalspel. De grasmat in de Amsterdam Arena is al vele malen vervangen. Het werkte niet. Je kon er niet op voetballen. En grasmatten vervangen is behalve vervelend, ook buitengewoon kostbaar. En de Kuip? Daarvan kan het dak niet dicht. Maar je kunt er wel op voetballen, de grasmat hoef je alleen maar van tijd tot tijd te maaien. En het "jaren dertig tempeltje" is een prachtige voetbaltempel, uniek in zijn soort. De Kuip is het enige stadion dat in alles volledig rond is, van de bogen tot de balkons, zodat de supporters in een cirkel rond het veld zitten. Het stadion doet zijn naam eer aan. Oystein Buraas, scheepsonderdelenimporteur, kijkt vanuit zijn huis op het stadion. Hij gaat vaak naar De Kuip."Ik ben er trots op dat Rotterdam zo'n mooi stadion heeft," zegt hij. "Het is indrukwekkend als je erin zit, omdat het een ovaal-symetrische vorm heeft." De sfeer in De Kuip tref je volgens Buraas niet in de Arena. "Dat is nieuw, kil en klinisch. De Kuip heeft dat niet. De Kuip heeft iets gezelligs. Er is sprake van geweest dat De Kuip afgebroken zou worden. Er waren allerlei actiegroepen die dat wilden voorkomen. En terecht. Rotterdam kan niet zonder De Kuip. Het hoort bij de stad. Het is een schitterend stadion."
Haven: eeen achterland van 400.000 Europeanen
Hoewel Amsterdam niet eens zo'n kleine haven heeft, met een vijfde positie op de Europese havenranglijst, is er natuurlijk altijd een baas boven baas. Rotterdam is al jarenlang de grootste haven van Europa. 4% van het Nationaal Inkomen komt uit de Rotterdamse havens. Woordvoerder van de Rotterdamse haven Tie Schellekens, ziet Amsterdam dan ook niet eens als een concurrerende haven, Antwerpen en Hamburg zijn serieuzere tegenhangers. Het gaat goed met de haven van Rotterdam. Dit jaar was er een recordgroei aan containers, "Er waren 800 000 containers extra," vertelt Schellekens trots. Er zijn dan wel veel containers, maar de romantiek is er af, constateert de havenman spijtig."Zeelieden passagieren niet meer zoals vroeger. De grote schepen zijn een lijndienst geworden, matrozen hebben geen tijd meer om Rotterdam in te gaan. Vroeger zag je hier zeelieden van allerlei nationaliteiten in de stad. Nu blijft iedereen in de haven, Rotterdam is een bushalte geworden. Maar dat zal in Amsterdam ook zo zijn."
De reden van het succes van de Rotterdamse haven is voor een deel geluk en voor een deel noeste arbeid. Schellekens:"Omdat Rotterdam aan de Maas en Rijn ligt, kunnen we een achterland bedienen van 400 000 Europeanen. De Rotterdamse haven bedient het hele Europese gebied, een enorme regio. En verder heeft de haven veel diepgang, waardoor er grote containers kunnen komen. Die diepgang wordt kunstmatig op peil gehouden. Dat is allemaal mensenwerk." Door de olie- en chemische industrie in Pernis, Botlek en Europoort, worden er in het Rotterdamse havengebied grote hoeveelheden stoffen verwerkt. Dat is in Amsterdam simpelweg niet aan de orde. Is de Amsterdamse haven dan echt zo'n dwerg vergelen bij de Rottterdamse haven. Ja. Maar de dwerg mag wel een doekje voor het bloeden. Amsterdam heeft een grotere cruisehaven dan Rotterdam, met ongeveer 100 cruiseschepen tegenover 20 in Rotterdam.
De vriendelijke Schellekens wil eigenlijk helemaal niet badinerend doen over de kleine hoofdstedelijke haven. "Ik zie Amsterdam niet als concurrent. Mensen willen de Amsterdamse haven afzetten tegen die van Rotterdam, maar ik vind dat maar onzin. Echte concurrentie hebben we van Antwerpen en Hamburg. Rotterdam werkt alleen maar samen met Amsterdam. We zitten tenslotte gezamenlijk in de Nationale Havenraad."
