Als je een goede eigenschap te ver doorvoert, kan die omslaan in een lastige eigenschap – zoals perfectionisme. Met hoge standaarden, hard werken en doorzettingsvermogen kun je je onderscheiden van anderen, maar er zitten schaduwzijden aan.
Alice Boyes, voormalig klinisch psycholoog, benoemt in Harvard Business Review vijf manieren waarop perfectionisme jou, of iemand aan wie je leiding geeft, in de weg kan zitten. Misschien herken je ze niet allemaal, maar van elke afzonderlijk kun je last hebben. Gelukkig geeft ze ook manieren om ermee om te gaan.
Lastige kanten
Besluiteloosheid. Een perfectionist wil graag de absoluut beste keuze maken, zelf als dat niet strikt noodzakelijk is. Een voorbeeld: Peter wil het perfecte gereedschap kopen en gaat online naar een product dat geen enkele negatieve reviews heeft. Hij is vastbesloten, ook al weet hij dat zelfs de allerbeste producten soms negatief commentaar krijgen. Beter kan hij zoeken naar een product dat positief scoort op punten die voor hem belangrijk zijn. Nu kost het hem meerdere dagen om te kiezen, waarin hij het gereedschap nog niet kan gebruiken, en zijn collega’s zien hem als besluiteloos en ongeorganiseerd.
Geldzorgen. Doordat perfectionisten vaak blijven piekeren over kleine fouten, kunnen ze zich erg druk maken over gemaakte kosten waar ze niks voor terug kregen, en proberen alsnog waar voor hun geld te krijgen. Denk bijvoorbeeld aan een sportschoolabonnement. Na een jaar nauwelijks sporten kun je denken: kennelijk heb ik er geen tijd voor of wil ik er geen tijd voor maken. Een perfectionist kan juist denken: ik ga komend jaar twee keer zo vaak als ik van plan was om zo de verloren kosten van afgelopen jaar terug te verdienen. Vanuit deze gedachte kun je te veel tijd besteden aan de verkeerde dingen.
Niet geschoten, nooit mis. Een perfectionist wil altijd 100% voorbereid zijn voor hij een uitdaging aangaat, maar dat kan vooruitgang tegenhouden. Bijvoorbeeld Mirjam, die denkt: ‘Voor ik kan spreken op een bijeenkomst moet ik een cursus spreken in het openbaar volgen’. Dat is echter niet nodig en eerlijk gezegd ook niet iets wat ze binnenkort gaat doen. Daardoor mist ze een mooie kans.
Meten met één maat. Perfectionisten zijn vooral heel streng voor zichzelf, maar kunnen ook hoge eisen stellen aan hun omgeving. Vooral als het teamprojecten betreft waarvan het resultaat op de perfectionist terug slaat. Dit kan wrevel opleveren, of last-minute stress als er nog onnodige puntjes op de i worden gezet. Die werkhouding kan ertoe leiden dat collega’s je veeleisend vinden en uiteindelijk zelfs buitensluiten omdat ze niet graag met je werken.
Piekeren. Eigenlijk vat het alle potentiële problemen van perfectionisme samen: je kunt je zwaktes, fouten en falen niet loslaten. Je blijft nadenken over dingen die misgingen en uiteindelijke wordt je er prikkelbaar van en somber. En, zoals het in die beroemde Sunscreen-column staat: ‘Ga niet zitten piekeren. Of doe het wel, maar weet dat het net zo effectief is als een wiskundig probleem proberen op te lossen door kauwgom te kauwen.’
Event Van perfectionist naar optimalist
Perfectionisme is een mooi streven, maar meestal niet realistisch. Leer daarom als een optimalist te denken, om tijdwinst en gemoedsrust te realiseren.
lees verder
Perfectionisme ombuigen
Wel effectief zijn een paar praktische tips die Boyes geeft.
Leer van je successen. Leren van je fouten is misschien een brug te ver, maar leren van je successen kan je al erg helpen. Als je goed kijkt naar hoe je het gedaan hebt, zul je zien dat niet alles in het proces perfect hoeft te gaan om een goed eindresultaat te bereiken. Baseer je keuzes in de toekomst liever op je ervaringen dan op uitputtend onderzoeken en overwegen. Ook een optie is om te kijken naar hoe collega’s die je waardeert maar die niet perfectionistisch zijn hun werk doen.
Stel vuistregels op. Vuistregels kunnen je helpen de balans te vinden tussen snel beslissen en weloverwogen je tijd nemen. Bijvoorbeeld: als je een hotel moet kiezen voor gasten van je event, wil je dat goed doen maar er ook niet onnodig veel tijd aan kwijt zijn. Stel vijf criteria op waaraan het hotel moet voldoen en kiezen een hotel dat aan ten minste vier van die criteria voldoet.
Boyes zelf heeft de vuistregel: doe klussen van € 100 en meer vóór klussen van onder de € 100. Dat helpt haar om marginale klusjes niet te belangrijk te maken.
Vraag jezelf: hoe kan ik 1% verbeteren? Verbetering, zeker van jezelf, klinkt groots en moeilijk, maar richt je eens op 1 procent om mee te beginnen. Als je bijvoorbeeld vindt dat je te negatief bent en de sfeer verkeerd beïnvloedt, begin dan met tijdens elke bijeenkomst één positieve opmerking te maken.
Doorbreek het piekeren. Fouten tolereren wordt een stuk makkelijker als je je gepieker kunt doorbreken. Niet eenvoudig natuurlijk, maar probeer het op te merken als je obsessief over iets nadenkt, en vraag je af of je erbij gebaat bent. Piekeren kan lijken op problemen oplossen, maar dat is het niet. Als je gedachten in cirkels gaan of je merkt dat je er somber van wordt, laat het dan gaan.
Wanneer je je bewust wordt van de schaduwzijde van perfectionisme en de gevolgen voor je werk- en privérelaties én je eigen welzijn, kun je ervan los komen.
