Ik kreeg als HR Manager jaren geleden onaangekondigd een vrouwelijke collega aan tafel. Ze was van middelbare leeftijd en een soort manusje van alles in de keukens van het vakantiecomplex waar ik werkte.
Ze keek verwilderd, bleek op weg naar een controle bij de bedrijfsarts. ‘Dit trek ik niet meer, ik ben ook een mens’, riep ze uit. Ik vroeg haar te gaan zitten en haar verhaal te doen. Waar het in het kort op neer kwam was dat ze door de sous-chef stelselmatig werd genegeerd en gekleineerd, althans zo ervoer zij dat. ‘Naar de spoelkeuken gedirigeerd, niet uitgenodigd voor overleg, alleen met de achternaam aangesproken, ga zo maar door’.
Pesten op het werk
Nu weten we dat er in een professionele keuken een strakke bevelsstructuur heerst en het er stevig aan toe kan gaan maar dit was een evident gevalletje pesten op het werk. Ik heb haar namens het bedrijf excuses gemaakt en verteld dat dit verhaal me persoonlijk raakte.
Ze keek eerst beduusd en slaakte toen een lange zucht van verlichting. Ze was het misschien niet kwijt maar er was duidelijk, bijna hoorbaar, een prop losgeschoten. Bij de controle bleken vervolgens een aantal bloedwaardes die met verhoogde stress te maken hebben aanzienlijk verbeterd. Kort nadien nam zij met opgeheven hoofd ontslag, de souschef kreeg ontslag.
Dit was een evident gevalletje pesten op het werk
U hoort mij hier niet beweren dat ik met een luisterend oor en handoplegging geknakten genees – dat soort lieden hoort in een tentje op de kermis -, maar de heftigheid van haar ontzetting en de snelheid van de wederopstandig zijn me altijd bijgebleven.
Erkenning, recognition, ligt aan de basis van motivatie. Werk is een belangrijke bron van erkenning, een basisbehoefte van de mens. Het vermogen om via erkenning te motiveren is de belangrijkste kwaliteit van moderne managers.
Zij weten dat je professionals niet meer bereikt met het machtswoord of met spiegeltjes en kraaltjes. Het kost niets en levert geweldig veel op. Met nam in de Angelsaksische literatuur is er een overstelpend bewijs te vinden voor het verband tussen recognition en engagement. Dat laatste in termen van een hogere performance en retention; die gelukkigen presteren beter en voelen zich verbonden. Kleine verbeteringen per individu – helemaal niet zo spectaculair – die echter ‘optellen’ tot een groot gezamenlijk effect.
Complimenteus, ik ? Eh, neuh.
Plato gaf al aan dat onze hartstochten pas vrijkomen als ze worden gezien en gehoord. Miskenning staat juist zelfvertrouwen en persoonlijke groei in de weg. Het is in de kern niet veel anders dan de opvoedkundige adviezen van dr. Spock. Toch antwoorden de meeste leiders die ik rechtstreeks vraag of ze royaal en complimenteus zijn besmuikt in de trant van: “complimenteus, Ik ? Eh, neuh”.
Is het dan zo moeilijk? Kennelijk wel. Je moet een brug over, jezelf ontstijgen, misschien als aanvoerder zelfs een tijdelijk offer brengen als je voelt dat het respect niet wederzijds is, die medewerker jou omgekeerd niet met de gewenste egards bejegent. Veel leiders worden van oudsher geselecteerd, of ‘overleven’ op hun resultaatgerichtheid, besluitvaardigheid, hun dominante ego. Voor hen is deze vorm van empathie erg veel gevraagd, bijna zelfverloochening. Als ze dan toch zo graag willen winnen, dan boeken ze deze overwinning maar op zichzelf
Do’s:
• Koppel bevestiging of eerlijke kritiek vooral een gedrag op de kernwaarden van de organisatie (initiatieven als teken van ondernemerschap, opvallende hulpvaardigheid als blijk van servicegeest, etc.)
• Selecteer, met name in leiderschapsposities consequent op positiviteit, eerlijkheid, wellevendheid
• Houd goede, eerlijke exit interviews, die leren je veel over het gevoel van verbinding of juist vervreemding
• Vraag je na elke dag af: wie heb ik in het zonnetje gezet of aan het praten gekregen over een pijnlijk knelpunt
Dont’s:
• Erkenning bieden verwarren met pleasen of navelstaren. Het gaat juist om het scherpe, persoonlijke onderscheid tussen het lovenswaardige en het knellende. Dat uitspreken vergt moed.
• Institutionaliseren in (beoordelings)systemen. Het gaat om een houding met een zekere alledaagsheid
• Regelmatig de duim omhoog of een bon mot, prima, maar roep niet bij alles “super!” of “top!”. Dat is geen motiveren maar Gilles de La Tourette.
Bas van Gils is bedrijfspsycholoog bij Reflect Bedrijfspsychologen
