Voor deze zomerspecial ging verslaggeefster Dominique Haijtema op zoek naar haar innerlijke kind. Zij ontmoette zichzelf en een aantal bijzondere mensen. “Wij leven als jonge honden in een hondenhok, terwijl de deur gewoon open staat.”
Voelt u zich soms verlaten? Alleen, verdrietig, boos of onbegrepen? Heeft u het gevoel dat u er niet uit haalt wat erin zit? Dat er iets niet helemaal met u in orde is? Voelt u zich gedwongen bijzondere prestaties af te leveren, maar is het nooit goed genoeg? Kampt u met verslavingen of angsten? Gefeliciteerd, u bent niet alleen. Net als miljoenen andere mensen bent u ver verwijderd van uw werkelijke zelf. De kans is groot dat u succesvol bent in uw beroep. Alles waar u aan begint lukt makkelijk, wellicht wordt u zelfs bewonderd en benijd. Maar onder de oppervlakte loert de depressie en voelt het allemaal volstrekt zinloos. Een gevoel van leegte en vervreemding overheerst. Vooral nadat de euforie van een overwinning is uitgewerkt.
Ondanks alle materiële welzijn en individuele vrijheid lopen er honderdduizenden mensen vast. Ze worden overspannen, krijgen een burnout, hebben onverklaarbare lichamelijke klachten en kampen met verslavingen. We raken onszelf kwijt en zijn lichtjaren verwijderd van onze gevoelens. Haptonoom Bob Boot beschrijft in zijn boek Haptonomie. Een kwestie van gevoel dat wij als ‘voelers’ zijn geboren, maar tot ‘denkers’ worden gemaakt. Er is dan ook maar één manier om tegen allerlei psychische ziektes en verslavingen te strijden en dat is op zoek te gaan naar onze unieke kindergeschiedenis, volgens de Amerikaanse therapeute Alice Miller. De meeste mensen laat zich namelijk leiden door onopgeloste en verdrongen situaties uit de kindertijd. Ons verleden kunnen we weliswaar niet veranderen, maar onszelf en de manier waarop we leven wel. Als we geen aandacht besteden aan ons verleden zijn we gedwongen het steeds te herhalen. En zijn we aan het overleven in plaats van te leven. Nu wil het geluk dat ik ervoor betaald word om dingen uit te zoeken en te ervaren. En zo besloot ik een reis te ondernemen naar het kind in mezelf. Waar is de creativiteit, spontaniteit en openheid gebleven waarmee je als kind bent gezegend? Is het mogelijk je kind in korte tijd terug te vinden en wellicht nog belangrijker: is dat überhaupt wenselijk?
Denken met je hart
Mijn eerste bezoek breng ik aan haptonoom Jutta de Jong in Rotterdam. Voordat de behandeling begint, vertelt ze mij iets over haar vak. Haptonomie gaat over gevoel en de kracht van aanraking, over ‘voelen met je hoofd en denken met je hart’. Ieder mens heeft de behoefte zich veilig te voelen en als daaraan niet wordt voldaan, raken we uit evenwicht. Pas door de aanraking ervaren we veiligheid en ontwikkelen we het gevoel dat we er mogen zijn. Daarom moeten baby’s en kinderen vaak aangeraakt worden. Haptonomie zorgt ervoor dat we dat gevoel van veiligheid ontwikkelen, waardoor we overlevingsstrategieën zoals verslavingen of perfectionisme kunnen loslaten.
De Jong ontvangt in haar praktijk veel overspannen mensen – waaronder managers – die het contact met zichzelf zijn kwijtgeraakt of zelfs nog nooit hebben beleefd. Zij ziet al aan de manier waarop iemand spreekt, loopt en staat of degene in evenwicht is of niet. Als je niet in evenwicht bent met jezelf, heeft dat consequenties voor je directe omgeving. Dan kan je anderen ook niet de ruimte geven om zichzelf te zijn.
Volgens de voormalige fysiotherapeute zet zich alles wat wij niet kunnen verwerken vast in ons lichaam. Dat uit zich dan bijvoorbeeld in fysieke klachten zonder aanwijsbare medische oorzaak. Als we weer leren onze gevoelens te doorvoelen in plaats van ze te negeren of niet serieus te nemen, kunnen we werkelijk vrij zijn en verantwoordelijkheid nemen voor ons leven.
Zwaard
Ze kan het me allemaal wel vertellen, maar ik zal het zelf moeten ondergaan om echt te weten wat het is. Dus ga ik braaf op een tafel bij de ingang op mijn buik liggen. Ze legt een hand op mijn onderrug en vraagt mij om naar haar hand toe te komen. Ik begrijp niet goed hoe ik dat moet doen en merk dat allerlei gedachten door mijn hoofd gaan. De aanraking vind ik ongemakkelijk en ik heb moeite te ontspannen.
Vreemd genoeg lijkt de therapeute precies te voelen wat ik denk. Als ze me bijvoorbeeld tijdens een van de sessies vraagt wat ik voel, wil ik zeggen dat ik het idee heb dat er een zwaard in mijn keel zit, maar besluit dit niet te doen omdat het belachelijk klinkt. Vervolgens zegt ze letterlijk: “Voel je een zwaard?” Ik ben onder de indruk.Zij vraagt mij telkens om me op haar aanraking te concentreren. Plotseling lijkt er energie door mijn lichaam te stromen en voel ik overal tintelingen. Dan krijg ik het ontzettend benauwd in mijn borstkast; ik heb het gevoel niet meer te kunnen ademen. Help, denk ik. Wat is dit? Later schiet me te binnen dat ik als puber astma had, dat was ik helemaal vergeten. Maar mijn lichaam blijkbaar niet. Het gevoel van verstikking herken ik en dat heeft bijna altijd met intimiteit te maken. Volgens De Jong is het welletjes voor vandaag en daar ben ik het wel mee eens. Ik heb behoorlijke hoofdpijn en ben in de war. Tijdens mijn volgende bezoeken blijkt het steeds moeilijker om de aanrakingen te voelen, ik vlucht telkens in mijn hoofd. Er zullen nog heel wat bezoeken moeten volgen om mijn lichaam zover te krijgen de aanraking toe te laten en de controle loslaten.
Aha-erlebnis
Na deze lichamelijke sessie ben ik wel toe aan een intellectueel gesprek. Ik wil het toch allemaal met mijn hoofd kunnen begrijpen. Daarom breng ik een bezoek aan coach en trainer Dorine Frequin-Oort. Zij richtte de stichting ‘Spirit in Bedrijf’ op en werkt met kinderen, ouders, leerkrachten en sinds kort ook met medewerkers en managers uit het bedrijfsleven. De voormalige mondhygiëniste werkt vanaf thuis in Doorwerth. Net als Jutta de Jong maakt zij een authentieke en competente indruk. Het uitgangspunt van ‘Spirit in Bedrijf’ is dat iedereen een oplossend en onderscheidend vermogen in zich heeft. Dat heeft niets met externe factoren te maken, maar met de talenten en vaardigheden die mensen van zichzelf hebben.Het gaat erom je drijfveren te ontdekken en te leren je kwaliteiten in te zetten. Frequin-Oort vertelt openhartig over haar eigen aha-erlebnis. Haar zoon was onhandelbaar, had leerproblemen en wilde op zesjarige leeftijd dood. Zij liep de een na de andere hulpverlener af, tot iemand aan haar vroeg: wat heeft dit kind jou te leren? Toen pas dacht zij na over haar eigen verwachtingen en de druk die zij op het kind uitoefende. Hij moest net als zij alles goed doen en overal aan voldoen. Pas nadat zij met zichzelf aan de slag is gegaan, verbeterde de relatie met haar kind en uiteindelijk gaat het ook met haar zoon veel beter. “De reis naar binnen is uiteindelijk de mooiste reis die je kan maken.”
Volgens deze energieke en enthousiaste vrouw kunnen we pas weten wie we zijn, als we ervaren hebben wie we niet zijn. “Je weet tenslotte pas wat licht is, als je het donker kent.” Op school leren kinderen vrij snel dat zij zich moeten aanpassen, ze raken zichzelf kwijt omdat er te veel aandacht wordt besteed aan het proces van het leren en te weinig aan het doel ervan. Leren zou iedereen juist naar zijn eigen kwaliteiten en talenten moeten doen.Tegen de tijd dat kinderen van school afkomen zijn ze zichzelf vaak verloren, stelt Frequin-Oort. “We vertrouwen het niet als iemand afwijkt van de norm. Bovendien zijn we ontzettend probleemgericht bezig, ook in het bedrijfsleven. Als iemand moeilijkheden heeft in zijn baan, moet hij naar een coach om aan zijn houding of problemen te werken. Wij moeten het leven meer zien als een spel waar je fouten mag maken om te leren.”
Toegepaste spiritualiteit
Frequin-Oort beschrijft haar werk het liefst als ‘toegepaste spiritualiteit’. Geen zweverig gedoe, maar leren verantwoordelijkheid te nemen voor jezelf. Je kunt zelf bepalen welke gedachten je denkt en door technieken als meditatie kun je jezelf energie en rust leren geven. Het gaat erom je drijfveer te ontdekken, je gift aan de wereld. Dat zijn de zaken die je energie geven, waar je gelukkig van wordt en waar anderen ook van profiteren.Waar de meeste mensen veel tijd en energie aan kwijtraken, zijn zaken die niets met jezelf te maken hebben, maar alles met je ego oftewel je oordeel (van jezelf of anderen). Dat zijn meestal externe factoren, zoals status, die niet uit jezelf komen en je dus ook niet blijvend kunnen bevredigen. Het oordelen over jezelf levert je – afgezien van frustratie – weinig op. Het is belangrijk om terugkerende patronen – zoals steeds de ‘hulpverlener’ uithangen in relaties – te herkennen van jezelf zonder daar meteen een oordeel over te hebben. Dat levert een enorme vrijheid op. Maar daar zijn blijkbaar weinig mensen aan toe, want vooralsnog leven de meeste mensen ‘als jonge honden in een hondenhok terwijl de deur gewoon open staat’, zegt Frequin-Oort. Deze coach heeft een gouden tip voor me: richt je niet op zaken die niet goed gaan. Want alles waar je aandacht aan besteedt, wordt vanzelf groter. Kijk naar je talenten en ontwikkel deze, dan worden de negatieve kanten vanzelf kleiner. ‘Bewust bekwaam worden’. Dat klinkt natuurlijk prachtig, maar hoe kom je erachter wat je drijfveer is?
Verbinding
Na twee gesprekken zijn we eruit, gek genoeg. Mijn grote kracht ligt in het verbinding of contact maken met anderen en daar krijg ik ook de meeste energie van als het gebeurt. Het gaat mis als ik daarvoor erkenning en waardering nodig heb en dat vervolgens niet krijg. Nog een goede tip: geef anderen datgene waar je zelf het meest behoefte aan hebt. Als psycholoog en voor mijn werk als verslaggever heb ik in de afgelopen jaren de nodige cursussen en workshops gevolgd en geobserveerd. In mijn persoonlijke leven was ik twee jaar bezig met een inzichtgevende therapie en tevens had ik een aantal maanden een coach. Het heeft mij behalve inzichten weinig opgeleverd. Werkelijke gedragsverandering? Geen sprake van. Ik werd niet geraakt. Het bleef allemaal hangen op mentaal niveau. Wie met deze twee vrouwen aan de slag gaat, komt snel tot de kern van het problematisch gedrag. Zij bieden geen jarenlange coachingtrajecten of ingewikkelde modellen en analyses, maar concrete handvatten en een omgeving waarin acceptatie en vertrouwen overheerst. Sterker nog: zij brengen zelf in de praktijk wat zij prediken en dat is toch iets dat bij het merendeel van de hulpverleners ontbreekt.
Familieopstelling
Toen Jutta de Jong voorstelde een weekend familieopstellingen te doen had ik er dan ook alle vertrouwen in terwijl ik behoorlijk griezelige verhalen over deze therapeutische methode had gehoord. Familie- of organisatieopstellingen zijn een methode van de Duitse theoloog en filosoof Bert Hellinger die ervan uitgaat dat wij onderdeel zijn van een groter systeem, en dan in eerste instantie ons familiesysteem. Wij zijn loyaal aan onze familieleden. Deze binding gaat diep en werkt vaak op onbewust niveau door. Zo kun je bijvoorbeeld jezelf niet toestaan een gelukkige relatie te onderhouden omdat je ouders of grootouders ongelukkig zijn gescheiden en je onbewust niet gelukkiger wilt zijn dan zij.Door je familie letterlijk in een ruimte op te laten stellen – door groepsleden als representanten van je familieleden te kiezen – worden ‘verstrikkingen’ zichtbaar die soms hele generaties teisteren. Als mensen dingen meemaken die te pijnlijk zijn om te doorleven, worden ze vaak weggestopt. Maar volgens De Jong komen de dingen die we het hardst afwijzen ook het hardst weer bij je terug. Door verstrikkingen of angsten zichtbaar te maken, kan je ervaringen een plek geven en terugkomen in je natuurlijke kracht. Kinderen hebben een diepe liefde voor hun ouders en willen hun gelukkig zien. Door de onvoorwaardelijke liefde dragen kinderen vaak onbewust emotionele lasten van hun ouders met zich mee. Soms gaat het zelfs zo ver dat kinderen de rol van ouder op zich nemen.Familieopstellingen zijn heel indrukwekkend. Waarom? Om dat goed te begrijpen, moet je het eigenlijk zelf ervaren. Er gebeurt van alles met de deelnemers. Zo gedroegen de twee deelnemers die mijn ouders representeerden zich verwarrend genoeg precies zoals mijn vader en moeder. Behoorlijk confronterend, maar het heeft me goed gedaan. Ik boog uiteindelijk diep voor mijn ouders en bedankte hen voor het leven dat zij mij hebben geschonken.
Dankbaarheid
Een stuk minder confronterend is de workshop ‘Op zoek naar het kind in jezelf’ in Breda. Daar hebben zich op zaterdagochtend allemaal gezellige Brabantse dames verzameld op het parkeerterrein achter een schuur waar de workshop plaatsvindt. “We gaan vandaag niet moeilijk doen,” zegt cursusleidster en initiatiefneemster Elly Jonker. Ze vertelt dat het herkennen en waarderen van het kind in jezelf een helende werking kan hebben en zelfs burnout kan voorkomen.
Maar het kind terugvinden is niet makkelijk. We zijn er tenslotte ons hele leven mee bezig onze kinderlijke kanten te verwaarlozen. Jammer, want kinderen zijn juist heerlijk ongecompliceerd en schamen zich nergens voor. Als we daarentegen bijvoorbeeld als volwassenen luid fluitend en zingend over straat lopen, kijken mensen raar op. Trek je daar maar niets van aan, adviseert Jonker. Je moet je eigen impulsen volgen, er bestaat geen goed of fout.
Complimenten
Even later staan we theateroefeningen te doen om los te komen en onze schaamte te overwinnen. We brabbelen in een onverstaanbare taal, zingen en krijsen. Het wordt nog erger: we moeten emoties of voorwerpen lichamelijk uitbeelden. Een ding is zeker: het toelatingsexamen van de toneelacademie had ik nooit gehaald. Er volgen meer oefeningen zoals het tekenen van jezelf als kind, met je linkerhand. Verder moeten we een aantal vragen voor onszelf beantwoorden: hoe zie je jezelf als kind? Wat heb je nodig om er te mogen zijn? En last but not least: hoe maak ik contact met mijn innerlijk kind? Sommige oefeningen zijn wel grappig: zo moeten we een tijdje elkaar complimenten geven. Nou, dat blijkt behoorlijk moeilijk te zijn. Verder dan ‘goh leuke bril’ kom ik niet. Terwijl ik zelf toch ook graag complimenten ontvang. Een andere oefening is dat je in het midden van de groep moet staan met je ogen dicht en je naar alle kanten moet laten vallen. Gek genoeg heb ik geen enkele moeite om me naar voren te laten vallen, wel naar achteren. Dat herken ik goed van mezelf. Ik storm makkelijk op dingen af die ik moet doen, maar me achterover laten vallen en vertrouwen dat iemand mij wel zal opvangen? No way. Inmiddels heb ik goed begrepen dat het wel degelijk wenselijk is (het kind in) jezelf terug te vinden, maar in drie weken en wat workshops lukt dat nooit. Het kost meer tijd en het is dus zinvol om ermee door te gaan. Want als je geen contact met jezelf kan maken, hoe wil je dan met anderen in contact komen? En dat is nou wat mij betreft het leukste dat er is.
De oefeningen in Breda variëren van hilarisch tot vermakelijk, maar werkelijk geraakt word ik niet. Ik heb wel een hele leuke dag gehad. Twee weken later ontvang ik per post de brief die ik aan het einde van de dag heb moeten schrijven aan mijn innerlijk kind. Er staat zwart op wit: “Dominique, waar ben je nou weer in beland. Ga ’s buiten spelen.”
Meer informatie:
www.spiritinbedrijf.nl
www.opstellingen.net
www.hetkindinjezelf.nl
Literatuur
Het drama van het begaafde kind. Op zoek naar het ware zelf. Alice Miller.
De verborgen dynamiek van familiebanden. Bert Hellinger
Haptonomie. Een kwestie van gevoel. Bob Boot
Wanneer koesteren hoop betekent. De helende kracht van het kind in jezelf. John Bradshaw.
Kijken naar jezelf. Werken met jezelf. Harold Verhagen.
‘We zijn allemaal voorbestemd om te schitteren’
Uit de inaugurele rede van Nelson Mandela in 1994
“Onze diepste angst is niet dat we ontoereikend zijn. Onze diepste angst is dat we mateloos krachtig zijn. Het is ons licht, niet onze duisternis, dat ons het meeste vrees aanjaagt. We vragen ons af: wie ben ik dat ik briljant, schitterend, talentvol, fantastisch zou zijn? Let wel: wie ben je dat je dat niet zou zijn? Je bent een kind van God. Als jij je gedeisd houdt, bewijs je daarmee de wereld geen dienst. Er is niets verlichts aan om jezelf zo klein te maken dat andere mensen nooit onrustig zullen worden in jouw buurt. We zijn allemaal voorbestemd om te schitteren, zoals kinderen dat doen. En als wij ons licht laten schijnen, geven we onbewust andere mensen toestemming om dat ook te doen. Wanneer we bevrijd zijn van onze eigen angst, heef
Tien tips om je innerlijke kind terug te vinden
1 Haal wat vingerverf en ga een middag vingerverven. Gebruik zo veel kleuren als je maar kunt.
2 Ga naar een pretpark en blijf daar uren rondkijken en alles uitproberen.
3 Ga ergens heen waar je nooit eerder bent geweest. Neem zo veel mogelijk details op van de nieuwe omgeving.
4 Koop etenswaren en ga met je handen eten.
5 Laat je regelmatig masseren of neem een warm bad.
6 Doe op dagen dat je genoeg tijd hebt een dutje zo vaak je kunt.
7 Loop op blote voeten door een veld.
8 Ga naar een museum en kijk naar de schilderijen.
9 Zorg voor een aantal vertrouwenspersonen die je af en toe willen omarmen en vasthouden.
10 Ruim regelmatig tijd in voor nietsdoen. Geen plannen of verplichtingen.
