Amerika heeft niet het monopolie op managementgoeroes. Ook Nederland spreekt een woordje mee. MT stelt ze aan u voor. Deze keer: Marijke Lingsma, die als coach elke dag iets wil leren.
Wie zich in Nederland met coaching bezighoudt, komt vroeg of laat de naam Marijke Lingsma tegen. Met de coachingskalender Scheur je los publiceert de 59-jarige gedragswetenschapper al jaren achtereen het bestverkochte management-‘boek’. De auteur is een fan van systeemdenken, waarbij een holistische blik centraal staat. De schuld geven aan het gedrag van één manager of een team? Dat zal ze niet snel doen. Zij gelooft heilig in leren en ontwikkeling van potentieel.
Wat vind je zo fascinerend aan coaching?
“Coaching is een vak, maar vooral ook een levenswijze, een houding. Ik vind het mooi een persoon, een team of organisatie te leren meer inzicht te krijgen in patronen die ontwikkeling tegenhouden of klem zetten. Komt er eenmaal beweging in, dan loopt de motor meestal vanzelf. Levendig werken en leven door te leren, dat is coaching voor mij.”
Wanneer is iemand een goede coach?
“Als je goed kunt luisteren, analytisch vermogen hebt en snel kunt schakelen.”
Er is een enorme wildgroei aan coaches. Hoe weet je of iemand een goede coach is?
“Mensen en bedrijven zijn steeds kritischer, zoeken veel informatie zelf op. Dat is een goede ontwikkeling. Ook zijn er steeds meer beroepsverenigingen met kwaliteitseisen. Er is ook de mogelijkheid om klachten in te dienen. Er kwamen het afgelopen jaar slechts 5 klachten binnen en die gingen met name over het schenden van vertrouwelijkheid en niet eens over de coachingsmethode.”
Hoe verklaar je die toegenomen belangstelling voor coaching in Nederland?
“Het valt mij op dat er steeds meer behoefte is om zelf te leren hoe jij je het beste kunt ontwikkelen. Mensen vinden het leuk om te reflecteren over welk effect hun gedrag heeft op anderen.”
Die behoefte hadden mensen 20 jaar geleden toch ook?
“Volgens mij niet. Opleidingen voor het bedrijfsleven waren toen vooral technisch van aard. Vragen over je eigen rol of bijdrage werden niet gesteld. Nu zijn steeds meer mensen er zich bewust van dat ons denken invloed heeft op ons handelen. De jongeren van nu denken na over wat zíj willen en nodig hebben, terwijl ouderen veel meer met het arbeidsproces bezig waren of met de uitvoering. Jongeren zijn veel kritischer, hebben een eigen mening en gaan niet overal vanzelfsprekend in mee.”
Hoe verklaar jij het grote succes van de coachingskalender?
“Wist je dat in Nederland elk jaar een miljoen scheurkalenders worden verkocht? Scheur je los neemt er daarvan zo’n 50 tot 60.000 voor z’n rekening.
Mensen zijn volgens mij erg enthousiast over de one-liners op de voorpagina’s. Die worden ook doorgegeven aan elkaar. Op de achterkant staan steeds kleine stukjes, die niet moraliserend zijn, maar kort, relativerend en informatief. Het is ook altijd actueel, omdat we het steeds aanpassen aan nieuwe ontwikkelingen of wat wij op straat of op kantoor horen. Korte stukjes die ze meteen kunnen toepassen, dat vinden managers geweldig.”
Zie jij jezelf als managementgoeroe?
“Een goeroe is iemand die vooruitloopt. Maar wie bepaalt dat je voorloopt? Volgens mij altijd anderen. Op congressen word ik wel eens aangekondigd als moeder van het coaching. Die vind ik niet leuk. Maar goed, ik word wel gezien als autoriteit op coachingsgebied en daar ben ik natuurlijk best trots op. Ik leg niets op. Ik vind het belangrijk dat mensen zelf kunnen kiezen. Ik kan hooguit wat denkwijzen aanreiken.”
Waar haal jij je inspiratie vandaan?
“Uit samenwerking. Bijna al mijn werk, workshops en publicaties doe ik samen met anderen. Dat houdt me scherp en zo kan ik mijn ideeën toetsen. Ik heb niet zo de behoefte om steeds weer mijn eigen verhaal te vertellen. Mijn werk is ook maar een deel van mijn leven. Ik vind mijn privéleven net zo belangrijk. Op dit moment verzorg ik mijn vader van 93. Ik vind het prachtig hoe wij dat met 5 volwassen kinderen allemaal organiseren en onze moeder ondersteunen.”
Je hebt twee partners aan kanker verloren. Heb je bij de rouwverwerking iets gehad aan je professionele expertise?
“Eerder andersom. Je hoeft geen kanker te krijgen om van het leven te kunnen genieten. Zo’n proces van ziekte en afscheid nemen is heel mooi en intiem, hoe hard het ook is. Je deelt veel met elkaar. Maar je hoeft niet te wachten tot je bijna dood gaat om meer in het hier en nu te leven. Je moet je bij alles wat je doet afvragen of je er gelukkiger van wordt. Ik vraag me vaak af: doe ik de dingen goed en doe ik de goede dingen?”
Hoe verklaar je dat mensen en bedrijven het zo moeilijk vinden om te veranderen?
“Vaak worden veranderingen verkeerd aangepakt. In een promotieonderzoek is aangetoond dat 70 procent van de veranderingstrajecten mislukt omdat er te veel aandacht is voor strategie, procedures en structuren en te weinig voor de mensen en wat hen werkelijk raakt.”
Hoe definieer jij management en leiderschap?
“Leiderschap geeft visie, waarom we waar naar toe willen. Management is meer de manier waarop we daar handjes en voetjes aan geven. Helaas wordt het nog veel verward met controlfreak zijn: mensen controleren die zelf kunnen nadenken. Je creëert zo wantrouwen en laksheid. Dan verdwijnt de energie en het innovatief vermogen om zelf dingen op te starten. Er is nog een derde manier: doelen met elkaar bereiken door coaching, het met en van elkaar leren.”
Wat voor leidinggevende ben je zelf?
“Ik was nooit een goede manager. Ik ben meer een ondernemende pionier die ervan uitgaat dat anderen zelf van alles oppakken. Ik heb een visie, kan in beelden denken en werken. Maar structuur en uitvoering moet iedereen toch zelf doen.”
Waarvan heb je zelf het meeste geleerd?
“Ik leer eigenlijk iedere dag. Ik heb veel geleerd door nat te gaan, fouten maken, opstaan en verder gaan. Zo heb ik eens een klus aangenomen waarbij ik de vijfde was die het probeerde en waarbij de kans op succes 10 procent was. Dan moet je eigenlijk nee zeggen. Maar ik was te nieuwsgierig en overmoedig. Nu heb ik geleerd dat 10 procent kans van slagen ook voor Lingsma 10 procent is.
Ik heb ook geleerd coaching en training duidelijk te onderscheiden. Bij coaching ga je uit van de ander en diens leerbehoefte, bij training draag je een werk- of denkwijze over. Je moet goed kunnen aansluiten bij de leerling en diens niveau en ambities. Daar sla ik wel eens stappen over. Ik ben resultaatgericht en ongeduldig. Voor een coach ben ik eigenlijk te dominant.”
Nooit te laat voor verandering
Marijke Lingsma is een aanhanger van het systeemdenken, waarbij je vanuit het groter geheel kijkt naar de samenhang van de delen. “Het is goed als een manager onderkent hoe hij overkomt of wat de effecten van zijn aannames zijn op anderen. Mijn boodschap: er is maar één moment waar veranderingen plaatsvinden en dat is het nu. Het is daarom nooit te laat voor verandering. Mensen willen altijd doelstellingen bereiken en komen daarvoor direct met oplossingen, alsof de ander niet kan denken. Het is beter te bekijken hoe men elkaar beïnvloedt en een ongewenste situatie in stand houdt. Je moet eerst kijken wat je daarin kunt veranderen om de gewenste situatie te bereiken. Falen is niet het vallen zelf, falen is het niet meer opstaan.”
De tips van Lingsma
• Weet waarom je op deze (management)plek zit: ken jezelf en ken je meerwaarde
• Durf afscheid te nemen als je toegevoegde waarde afneemt
• Ga met anderen om zoals je wilt dat ze met jou omgaan
• Gun anderen het applaus
• Durf hulp te vragen
• Ken je opvattingen en aannames en het effect dat ze hebben op anderen
• Veerkracht en betrokkenheid zijn duurzamer dan dominantie en eigenwijsheid
Curriculum vitae
1951 geboren in Soest
1978 studie gedragswetenschappen (cum laude)
1985 medeoprichter Van Harte & Lingsma
1998 oprichter SVC (School voor Coaching)
2004 oprichter Multi Media Coach
2009 oprichter Coachboulevard, 1-daagse themagerichte coachopleidingen
Publicaties vele coachingsboeken (zoals Teamcoaching), spellen (zoals Spelen met conflicten, Reflectiespel, Samenspel in teams en de Competente teamcoach), de coachingswaaier, en sinds 2003 elk jaar Scheur je los, de coachingskalender
Lees het hele interview met Marijke Lingsma, plus de andere afleveringen in deze serie, op www.mt.nl/nlgoeroe.
