Het is moeilijk om je zorgtaken als mantelzorger te combineren met je baan. Want mantelzorgen is zwaar, weet Habiba Chrifi-Hammoudi van Steunpunt Mantelzorg/U-Centraal. Ze somt op: je hebt een slaapgebrek omdat je ’s nachts moet zorgen of nog voor je werk bezig bent. Je raakt gestrest, gefrustreerd en soms geïsoleerd omdat er geen begrip is uit je omgeving of je sociale leven verdwijnt. Soms zijn er ook lichamelijke klachten omdat je iemand steeds moet tillen. ‘Mantelzorgers zorgen voor een ander, maar hebben vaak op den duur zelf hulp nodig’, ziet Chrifi. ‘Dat wordt vaak vergeten: niet alleen de zieke heeft er behoefte aan dat iemand vraagt hoe het met hem gaat, maar ook de mantelzorger.’
Veel mantelzorgers zijn bang om zorgverlof aan te vragen omdat ze ontslagen zouden kunnen worden, ziet Chrifi, en ze kent verhalen waarin dat echt gebeurde. Om dat te voorkomen, melden mantelzorgers zich soms ziek omdat ze niet voldoende vrije dagen hebben om voor hun naaste te zorgen.
De balans tussen werk, zorg en vrije tijd raakt dan uit evenwicht en mantelzorgers komen in de knel. ‘Vaker nog dan dat ze ontslagen worden, nemen mantelzorgers zelf ontslag, omdat het ze niet lukt werk en zorg te combineren’, zegt Chrifi. ‘Terwijl de meeste mantelzorgers graag wíllen werken; het doet goed om te werken, het geeft stabiliteit en ze willen ook niet de hele dag als mantelzorger thuis zijn.’
Informatie
Een op vijf werkende Nederlanders is mantelzorger. Dat aantal wordt door besparingen en dubbele vergrijzing alleen maar meer, en toch zijn er veel werkgevers die niet precies weten wat een mantelzorger is, ziet Chrifi. Voor mantelzorgers is het daarom bijzonder lastig om hun zorgtaken te combineren met hun werk. Werkgevers zien het als iets uit de privé situatie, maar de problemen voor deze mantelzorgers ontstaan juist in de combinatie tussen privé en werk.
Met een op de vijf werkenden zijn er in een middelgroot bedrijf van 250 werknemers al 50 mantelzorgers. ‘Ik denk dat het zeker ook een taak voor de werkgever is om in de behoeftes van deze groep te voorzien. Werkgevers zouden binnen hun organisatie moeten inventariseren wie bij hen mantelzorger is en meer informatie verzamelen over mantelzorg.’ Voor zichzelf als werkgever om meer begrip te krijgen, maar ook om aan de mantelzorger te geven. Vaak weet die namelijk ook niet wat er allemaal mogelijk is. Zo zijn er trainingen, lotgenotengroepen, een landelijke vereniging en is er soms persoonsgebonden budget (PGB) beschikbaar. ‘En probeer te begrijpen wat het inhoudt voor werknemers om mantelzorger te zijn.’
Een werkgever is immers ook niet gebaat bij mantelzorgers die zich ziek melden om te kunnen zorgen, of omdat ze overwerkt raken. ‘In onze organisatie is het standaard opgenomen in het functioneringsgesprek om werknemers hier actief naar te vragen,’ zegt Chrifi, ‘om voor te zijn dat ze zich ziek moeten melden.’
Middenweg
Voor mantelzorgers is haar advies: zorg dat je goed nadenkt over de situatie en waar je behoefte aan zou hebben. Praat met je werkgever over wat er gaande is. Zorg voor een netwerk van anderen die kunnen bijspringen of iets van jou overnemen. En probeer leuke dingen te blijven doen, zodat je niet alleen met werk en mantelzorg bezig bent. Veel mantelzorgorganisaties organiseren speciale activiteiten voor mantelzorgers zoals dagjes uit.
Chrifi spreekt uit ervaring: ze is zelf mantelzorger, vroeger voor haar inmiddels overleden moeder, toen haar beide schoonouders en nu voor haar dementerende vader. ‘Ik ga mee naar het ziekenhuis, moet gesprekken vertalen, verleen zorg, en doe alle administratie.’ Soms moet je creatief zijn of een middenweg vinden, zegt Chrifi. Zo gaat ze niet altijd mee naar het ziekenhuis, maar belt haar vader op de luidspreker als hij in de spreekkamer zit. ‘Daarvoor moet ik dan soms wel uit een vergadering stappen. Hier is het heel goed geregeld, maar je blijft houden dat er bijvoorbeeld een training op mijn werk is die heel slecht uitkomt en waar ik niet onderuit kan. En op sommige dagen met veel werk en zorg ben ik extra moe.’
Begrip
Waar mantelzorgers met een baan volgens Chrifi het meest behoefte aan hebben, is begrip en ondersteuning. ‘Een mantelzorger kiest er niet voor; het overkomt je. Als iemand te laat op zijn werk komt, heeft hij er soms al een hele ochtend op zitten met ontbijt maken, die ander douchen, dingen regelen. Vraag wat er aan de hand is en vraag door. Vraag waar iemand behoefte aan heeft. Meestal zijn dat flexibele werktijden, maar het kan ook iets anders zijn, zoals meer thuis werken of verlof. Vaak hoef je niet eens met een oplossing te komen maar komt een mantelzorger daar zelf mee in gesprek.
Een mantelzorger moet dat gesprek wel open aan gaan. ‘Wees niet bang voor ontslag maar geef aan dat je naar oplossingen zoekt om het mantelzorgen goed te combineren met je werk. Dat is uiteindelijk in het belang van de zorgvrager, mantelzorger en de werkgever.’
Op de website van het landelijk steunpunt mantelzorg staat informatie over voorzieningen voor mantelzorgers: www.mezzo.nl En op www.werkenmantelzorg.nl staat meer informatie over het combineren van werk en mantelzorg.
