De kerkklokken van Royal Eijsbouts klinken van Asten tot Japan. Binnenkort hangt er ook een in de Parijse Notre Dame.
Royal Eijsbouts doet in kerkklokken. In tijden van tablets en smartphones klinkt dat misschien suf, maar het 50 medewerkers tellende familiebedrijf uit Asten is vooruitstrevender dan je zou denken. Zo omarmde het begin jaren 80 al de digitale revolutie, via een samenwerking met de Technische Universiteit Eindhoven. De door Eijsbouts zelf ontwikkelde rekenmodellen werden toen computergestuurde processen, die op basis van vorm, afmetingen en eigenschappen een redelijk nauwkeurig ontwerp kunnen maken van een kerkklok. “Tot die tijd kostte het weken om de juiste afmetingen van een kerkklok te berekenen”, vertelt directeur Joost Eijsbouts. “Nu doen we het op een bovenmaatse huis-tuin-en-keuken-pc, zijn we na 2 seconden klaar en krijgen we een nog gedetailleerder resultaat.”
Een nieuw TU-project moet zorgen voor nóg meer nauwkeurigheid, zegt Eijsbouts: “De ingevoerde variabelen leveren nu meerdere mogelijke ontwerpen. Onze ambitie is om uiteindelijk één weg te vinden die naar Rome leidt. We kennen het ambachtelijke vak en respecteren dat, maar zo vervlechten we het met moderne technologie. Ik ben ervan overtuigd dat de klassieke klokkengieters ook computers hadden gebruikt, als ze in de 17de eeuw waren uitgevonden.”
Duurzaamste product van Nederland
Royal Eijsbouts is in 1872 opgericht door Bonaventura Eijsbouts, die werd opgevolgd door achtereenvolgens zoon Johan, kleinzoon Tuur en diens broer Max. Na Max’ overlijden, in 1976, volgden twee niet-familieleden, André Lehr en Ger Minkman (sinds 1990), tot in 1996 weer een Eijsbouts aan de top kwam: huidige directeur Joost.
Eijsbouts tekent voor twee op de drie publieke uurwerken in Nederland. Zo zijn alle vooraf in de treinstations gebouwde NS-klokken afkomstig uit Asten, waaronder de klok in het pand van Amsterdam Centraal. Door de jaren heen werd het assortiment van Eijsbouts uitgebreid met luidklokken en carillions. Een gemiddelde kerkklok gaat 400 tot 500 jaar mee. Eijsbouts, met een glimlach: “Het is het duurzaamste product dat in Nederland gemaakt wordt.”
In Nederland wordt vooral omzet gedraaid met onderhoud; 95 procent van de nieuwe klokken gaat over de grens. Zo maakte Eijsbouts in 2006 de grootste klok ooit, à 36 ton, die nu aan de voet van de berg Fuji hangt.
Een salesnetwerk is kansloos
Ondanks dat Royal Eijsbouts wereldwijd de klokken doet luiden, is het niet zo dat elke klokkenzoeker automatisch Asten opbelt. Eijsbouts. “Omdat er slechts een paar mensen per jaar een kerkklok aanschaffen, zijn er niet veel die er echt verstand van hebben.”
Royal Eijsbouts, al jaren goed voor een omzet van zo’n 7,5 miljoen euro, moet dus steeds actief op jacht naar nieuwe klanten. En dat is soms lastig. “We kunnen nooit voorspellen waar onze omzet vandaan komt”, zegt Eijsbouts. “In de Westerse wereld neemt de vraag af en het potentieel van de markt in Zuid-Amerika en China is onduidelijk. De ene keer duren projecten wel 35 jaar, omdat groepen geld inzamelen voor een kerkklok, soms krijgen we opdrachten waar we gisteren nog geen weet van hadden. Het werkveld is daardoor lastig te vangen in een gestructureerd salesnetwerk.”
Marketing gaat dus volgens de hagelmethode: veel schieten en dan maar hopen dat iets wordt geraakt. Eijsbouts: “In veel landen hebben we wel agenten en importeurs. En contacten met andere klokkenmakers, maar ook musici die gefascineerd zijn door ons product. Zo vangen we signalen op als iemand belangstelling heeft. De Japanse partij die die grootste klok wilde hebben kende ons niet, maar binnen twee weken wisten wij van de opdracht en na zes weken hadden we het contract getekend.”
De klokkenmaker van de Notre Dame
In augustus 2011 ging in Asten de telefoon. Of Royal Eijsbouts wilde inschrijven op een opdracht voor de Parijse Notre Dame? “We waren eerst sceptisch. We waren de enige niet-Franse partij die was gevraagd. Maar toen een expert van het Franse ministerie van cultuur kwam praten over onze aanpak, wisten we dat het menens was. In december was het contract getekend.” Ter gelegenheid van de 850ste verjaardag van de Franse kathedraal worden negen nieuwe klokken gemaakt, waarvan Royal Eijsbouts de belangrijkste voor zijn rekening neemt. Deze klok, Maria gedoopt, komt vanaf 2013 in de zuidtoren van de Notre Dame te hangen, naast oudje Emmanuel. Over Maria’s prijs mag Eijsbouts geen uitspraken doen. “Maar je kunt er een paar aardige auto’s uit het topsegment van kopen.”
Royal Eijsbouts heeft Emmanuel met een 3D-scanner opgemeten, waarna via het rekenmodel Maria is ontwikkeld. Hierna volgen het vormproces, dat vier tot vijf weken duurt, en het gietproces, waarna de klok ongeveer een week moet afkoelen en harden. Tijdens dat proces ontstaat de klank van de klok. Daarna wordt de klok gestemd, op het menselijk gehoor. “De klok wordt met opzet dikker gegoten, waarna in een paar weken aan de binnenzijde stapje voor stapje het overbodige materiaal wordt weggedraaid. Dit wordt gedaan door een klokkenstemmer, want een klok die met een computer klinisch foutloos gestemd is, is niet altijd een mooie klok. Het is iets artistieks.”
>> Dit artikel komt uit MT Magazine. Abonnement?
