Maatschappelijk verantwoord ondernemen in ontwikkelingslanden? Niet makkelijk. Een stappenplan als gids.
Business is veel meer dan alleen geld verdienen. Dat was het altijd al, maar met de ontwikkeling die maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) de afgelopen 20 jaar heeft doorgemaakt, is die realiteit voor bedrijven onontkoombaar geworden. Bedrijven moeten hun zogeheten license to operate verdienen door te laten zien dat ze een positieve kracht zijn in de samenleving. Wie die belofte ook daadwerkelijk waarmaakt, heeft een concurrentievoordeel ten opzichte van de concurrentie.
Moeilijk resultaten bereiken
Niet gek dus dat veel bedrijven met MVO aan de slag gaan. Maar wie onderneemt in ontwikkelingslanden en de belofte van MVO wil waarmaken, loopt al snel tegen grote issues aan. Met name de sociale kant is een terrein waar lokale arbeidsmarktverhoudingen, de complexiteit van de supply chain en domweg gebrek aan marktmacht het moeilijk maken om resultaten te bereiken. Precies daarom heeft ontwikkelingsorganisatie ICCO de tool 'ICCOnomics' bedacht. Daarin wordt gebruik gemaakt van 4 stappen of niveaus:
Niveau #1: Een fonds als beste start
Op het eerste niveau draait het om het besluit ‘goed te gaan doen’. Een geëigende manier om daar vorm aan te geven is het oprichten van een fonds waaruit initiatieven gefinancierd kunnen worden waarmee verbetering van de levensomstandigheden van mensen in ontwikkelingslanden wordt beoogd. En dan met name in de ontwikkelingslanden waar het bedrijf actief is. Dit fonds staat vooralsnog los van de core business van het bedrijf, maar wordt wel uit de opbrengsten daarvan gefinancierd.
Niveau #2: Kansen én verantwoordelijkheid
In niveau 2 maak je als bedrijf een begin met het nemen van verantwoordelijkheid voor hoe het er in de toeleveringsketen aan toe gaat. Sociaal ondernemen wordt nu een breder proces, want de principes ervan gaan nu ook in de core business geïmplementeerd worden. Dat betekent huiswerk maken, want over welke principes hebben we het dan eigenlijk? In het kort: mensenrechten, landrechten en arbeidsrechten.
Het gaat dan om zaken als: arbeidsomstandigheden, vakbondsrecht, werktijden, kinderarbeid, ‘leefbaar loon’ en landeigendom. De Verenigde Naties en de OESO hebben richtlijnen uitgevaardigd op basis waarvan het Ministerie van Buitenlandse Zaken het Nationaal Actieplan Bedrijfsleven en Mensenrechten heeft opgesteld. Het op ketenniveau in kaart brengen van schendingen van deze rechten in de landen waar je bedrijf zaken doet, is op dit niveau een goede eerste stap. Een plan hoe de eigen supply chain van dergelijke schendingen te gaan vrijwaren, is een goede tweede.
Niveau #3: Een sociale propositie als bedrijfsstrategie
Wie niveau 3 bereikt, is heel ver gekomen. Het betekent dat je als bedrijf actief onderneemt op een sociale en duurzame manier waarbij je winst maakt én de leefomstandigheden van mensen in ontwikkelingslanden verbetert. Op dit niveau ben je als bedrijf nog actiever in de keten en is de sociale doelstelling daadwerkelijk onderdeel van de strategie geworden. De zorg voor de lokale gemeenschappen waar je produceert of inkoopt, staat nu aan de basis van de business. De rol van maatschappelijke partners wordt groter, omdat in deze fase de kennis van de lokale maatschappij en een netwerk aldaar, onontbeerlijk worden.
Niveau #4: Het systeem veranderen
Ging het tot en met niveau 3 met name om langetermijnbeleid en wat dat oplevert voor de eigen business en de eigen markt, op niveau 4 tillen we dat microbeleid naar macroniveau, waarop aansluiting wordt gezocht bij andere organisaties en overheden met een vergelijkbare toekomstagenda. Er ontstaat een coalitie die in staat is de manier waarop in een bepaalde markt zaken wordt gedaan met ontwikkelingslanden, daadwerkelijk te veranderen. Kijk naar het keurmerk Max Havelaar. Dat heeft er inmiddels voor gezorgd dat ruim 60 procent van de koffie in Nederlandse supermarkten is gecertificeerd. Daarmee heeft Max Havelaar (logo rechts) een systemische verandering teweeggebracht in de wereldwijde koffiemarkt, waardoor de koffieboeren duurzaam een betere prijs krijgen voor hun gewas. En dat is sociaal ondernemen in optima forma.
Meer lezen over iMVO:
- FrieslandCampina: ‘Een duurzaamheidslogo is een startpunt, geen einddoel’
-
De 3 valkuilen van sociaal ondernemen
- Tony’s Chocolonely: ‘Op keurmerken vertrouwen is te makkelijk’
- Hoe financier je duurzame groei?
- John Morrison: ‘We zijn allemaal medeplichtig’
Beeld boven: fotoarchief ICCO
