Klein land, wereldproduct. Deze aflevering: Kapla, allemaal precies even grote houten plankjes. De uitvinder moest er zijn kasteel voor verkopen, maar heeft nu wel wereldsucces.
Kasteel verkopen
“Hoe het gaat? Het kan eigenlijk niet beter”, zegt Tom van der Bruggen vanuit zijn kantoor in Monaco. “Vorig jaar is de omzet van Kapla met 50 procent gestegen. We willen dit jaar eerlijk gezegd wel wat minder groeien. In Frankrijk, Italië, Duitsland, België, Nederland, zelfs in Japan, het is een krankzinnig succes.”
Daar heeft het niet altijd naar uitgezien voor de Nederlandse kunsthistoricus en antiekhandelaar, die in 1970 op 25-jarige leeftijd vanuit Den Haag verhuisde naar Aveyron in Frankrijk, waar hij, ver weg van de bewoonde wereld, een oude boerderij had gekocht. Hij wilde daar zijn jeugddroom verwezenlijken: een eigen kasteel bouwen. Bij het zoeken naar manieren om een maquette te bouwen, probeerde hij eerst wat met blokken, maar dat werkte niet goed. Hij zaagde en schaafde toen net zo lang tot hij tamelijk lange en smalle plankjes had, waarmee hij wel alles kon doen wat hij wilde. Zo groeide langzaamaan niet alleen een kasteel, maar ook het idee voor kinderspeelgoed.
Ook de naam Kapla kwam al snel, een afkorting van: Kabouter-plankjes. Van der Bruggen zelf was meteen overtuigd van de eindeloze mogelijkheden van zijn plankjes met de perfecte verhouding 1:3:15. Maar de banken waar hij aanklopte, zagen er weinig brood in, zodat er niets anders voor hem opzat dan zijn pas opgeknapte kasteel weer te verkopen. “Maar dat had ik er graag voor over. Ik heb altijd geloofd dat dit een succes zou worden.”
112 zeecontainers
Hoeveel plankjes nu jaarlijks uit de twee fabrieken in Tanger (Marokko) en de ene in Bordeaux vandaan komen, Van der Bruggen weet het niet precies. “Iets van 70 miljoen? Ik weet wel dat het 112 grote 40-voet-containers vol zijn. Dus reken maar uit.”
De omzet vorig jaar was zo’n 6,6 miljoen euro. In Marokko zagen nu zo’n 140 mensen dagelijks plankjes, in Bordeaux ongeveer 20 en op het verkoopkantoor in Parijs werken nog eens zo’n 12 man. Er zijn plannen om bovenop een van de fabrieken in Marokko, nu al zo’n 3.000 vierkante meter groot, nog eens zo’n 1.700 vierkante meter te bouwen. “Het is hier nu echt alle hens aan dek”, aldus Van der Bruggen.
Ook onderzoekt hij of het slim is om zelf bomen te kopen, en een zagerij. Nu wordt al het hout nog van leveranciers betrokken. “Maar het is goed om dat ook in eigen hand te hebben.” Want kwaliteit is een van de belangrijkste succesfactoren, stelt Van der Bruggen. Elk blokje Kapla heeft niet alleen een precies identieke vorm en grootte (11,2 bij 2,4 bij 0,8 cm), het onbewerkte grenenhout is ook zacht en splintert niet, maar is ook weer niet te glad, en komt van duurzaam beheerde bossen uit de regio Bordeaux. “Het geheim zit denk ik in een combinatie van factoren”, aldus Van der Bruggen. “In de kwaliteit en precisie natuurlijk, maar ook in de esthetiek. En het ligt lekker in de hand. Maar vooral ook in wat je ermee kunt. Het prikkelt de fantasie. Het is een soort puzzel zonder eind. Het is constructief heel schoon zand. Je kunt er alles mee maken, maar je haalt je hand erdoorheen en het is weer verdwenen. Prachtig, toch?”
Patent op het handvat
Hoewel de plankjes simpel ogen, en Kapla een aantal patenten bezit (zoals op het handvat van de houten 1.000-blokjeskist), is Van der Bruggen niet bijzonder bang voor namaak. “Maak maar eens 70 miljoen even grote plankjes, in precies dezelfde grootte. Dat lukt je echt niet zomaar.”
Tegenwoordig telt het assortiment zo’n 20 producten, waaronder dozen van 100, 200, 280 en 1.000 blokjes, en dozen van 40 blokjes in 7 kleuren. De sets bevatten verschillende ideeënboekjes, maar stap-voor-stapgidsen zitten er niet bij. Dat zou de creativiteit maar remmen.
Tom van der Bruggen heeft de dagelijkse leiding rondom Kapla inmiddels overgedaan aan zijn zoon Jean-Daniel. Vanuit Monaco is hij zelf nu vooral druk met een ander product: TomTect (een afkorting van: Tom archiTect). Ook houten plankjes, maar nu in een iets andere verhouding en met de mogelijkheid om ze aan elkaar te verbinden.
Ondertussen wordt de waarde van Kapla steeds meer erkend. De plankjes haalden niet alleen het Louvre en het Children’s Museum in Manhattan, veel scholen en crèches gebruiken Kapla tegenwoordig als educatief speelgoed en ook in elk Novotel in de wereld zijn de plankjes te vinden. In Novotel Amsterdam werd deze week zelfs een uitverkochte bouw- en speelmiddag georganiseerd, inclusief heuse recordpoging om de hoogste Kapla-giraffennek ooit te bouwen.
> Dit artikel is afkomstig uit MT magazine. Bestel de nieuwste editie online
