Niemand laat zo genadeloos zien wie wij werkelijk zijn en hoe we op anderen overkomen als een roofvogel. Daar begint natuurlijk leiderschap.
We zijn behoorlijk sceptisch, als we arriveren op een landgoed in de bossen van Soest. Er is een introductie gepland met een leiderschapstraining met roofvogels. Trainer Fares Boustanji wilde hierover wel geïnterviewd worden, maar dan moesten we het wel eerst zelf aan den lijve ervaren. Het valt nou eenmaal bijzonder lastig uit te leggen, zegt hij.
En zo zitten wij als MT-redactie gezamenlijk in een open tent te kijken naar een gier, een woestijn- of jakhalsbuizerd. We moeten een rondje lopen langs de vogels en hun reacties observeren. Hilariteit alom als de hoofdredacteur – ik dus – bij de vogels enorme drukte veroorzaakt. Chaotisch en veel ruis in het hoofd en daarmee onrust veroorzaken, het komt iedereen maar al te bekend voor.
Zonder reclame
Roofvogels laten zien hoe je daadwerkelijk bent, dat is de essentie van de trainingen die Boustanji (49) al vele jaren onder de noemer 'Rebird' op verschillende locaties verzorgt. Met succes. Zonder enige acquisitie heeft hij al directieteams van diverse multinationals begeleid. Door persoonlijke aanbevelingen neemt de vraag alsmaar toe. Dat komt simpelweg omdat de vogels meteen duidelijk maken waar een leidinggevende of team mee worstelt, legt hij uit. ‘Hoe groter het verschil tussen wie je bent en hoe je doet, hoe meer spanningen je ervaart. Dat verschil laten de vogels zien. Het gaat erom wie je bent als mens. Pas dan kun je echt contact maken met anderen.’
Voor leidinggevenden wordt persoonlijke ontwikkeling de komende jaren steeds belangrijker, aldus de trainer. ‘Het helpt niet om nog meer kennis en vaardigheden te verzamelen. Daarmee zijn juist veel leidinggevenden en bedrijven vastgelopen in de crisis. Het leiderschap van de toekomst gaat erover wie jij bent en niet wat jij doet.’
Energie
De roofvogeltraining is onvergelijkbaar met andere trainingen met dieren, legt hij uit. ‘Een hond of paard reageert bijvoorbeeld op je stem of lichaamshouding. Dat doen de vogels niet. Je kunt op je kop gaan staan en hard schreeuwen, dan doen de vogels nog niet wat je wil’, vertelt hij. ‘Zij reageren uitsluitend op je uitstraling, oftewel: je energie. Dat doen wij als mensen ook voortdurend. Je intentie en gevoelens hebben altijd effect op de omgeving. Daar zijn we ons onvoldoende bewust van.’
Als een leider niet weet wie hij is en niet werkelijk voelt wat hij van anderen vraagt, komt dat niet over, zegt hij. ‘Het maakt uit of je anderen vanuit angst of dominantie benadert. Daar reageren wij meer op dan op wat iemand inhoudelijk zegt. We reageren allemaal intuïtief op elkaar, maar zijn verleerd om het daarover te hebben. We identificeren ons maar al te vaak met onze functie, status of andere uiterlijkheden, maar dat is niet wie je bent.’
Geen oplossingen
De dilemma’s en problemen die Boustanji aantreft bij leidinggevenden en teams, zijn vrijwel steeds hetzelfde, onafhankelijk van de sector, opleiding of andere factoren. ‘Het gaat er altijd om dat mensen weer zichzelf willen zijn. Een groep accountants werkte bijvoorbeeld al 19 jaar samen, maar ze kenden elkaar helemaal niet. Toen bleek dat een van de medewerkers een vreselijk trauma had meegemaakt, werd ineens duidelijk waarom diegene al jaren niet meer meedeed.’
Veel bedrijven zijn volgens Boustanji keurslijven. ‘Er mag van alles niet en er worden veel aannames gemaakt. Als iemand tegen je praat, zijn veel mensen binnen een minuut al afgehaakt. Dan zijn we alweer bezig met ons eigen antwoord of verhaal en luisteren al niet meer naar de ander. Zo zijn er talloze vergaderingen waar niemand echt naar elkaar luistert. Vandaar dat alles soms 5 keer gezegd dient te worden. Of we vertonen gedrag waarvan we denken dat het van ons wordt verwacht. Dat is tijd- en energieverspilling.’
Jezelf zijn zorgt ook voor een betere afstemming en effectieve communicatie met anderen. En dat heeft opvallend weinig met de inhoud te maken. Hij vertelt dat de beste teams – waaronder een SWAT-team – die hij in zijn trainingen meemaakte zo goed op elkaar zijn afgestemd dat ze in het heetst van een strijd nauwelijks inhoudelijk met elkaar overleggen. Ze kennen elkaar door en door en iedereen weet wat er op welk moment nodig is. ‘Ze voelen elkaar feilloos aan. Door te durven zijn wie je bent, doe je gewoon veel meer in minder tijd.’
‘Confronterend, maar leerzaam’
Pieter den Hartogh, eigenaar van familiebedrijf Den Hartogh liquid logistics, was aanvankelijk sceptisch voordat hij begon aan een tweedaagse training met de roofvogels. Maar nu ziet hij de meerwaarde ervan. ‘Ons directieteam was in 2010 net veranderd qua samenstelling. Ik vond het belangrijk dat er onderling vertrouwen ontstond. Pas dan kun je stevige discussies voeren, en het beste in elkaar naar boven halen.’
De training was volgens hem een groot succes. ‘Het is confronterend, maar bijzonder leerzaam. Het is echt iets dat je moet ervaren. De vogels hebben goed door of je jezelf bent of een rol speelt. Je krijgt in korte tijd feedback op wie je bent en hoe je communiceert. Je wordt stevig door elkaar geschud. Voor mij was het echt een eyeopener dat je dicht bij jezelf moet blijven om vertrouwen op te wekken bij een ander. Ik weet zeker dat we er anders jaren over hadden gedaan een hecht team te worden. Nu hebben we minder heilige huisjes en spreken we elkaar aan zonder in een kramp te schieten. We nemen simpelweg zelf meer verantwoordelijkheid en zijn minder bezig de schuld bij een ander te leggen.’
Niet dat 2 dagen tussen de roofvogels alle problemen in een team oplost, zegt Pieter den Hartogh. ‘Je moet het werk echt zélf doen. Je krijgt geen oplossingen aangereikt, het wordt alleen helder hoe ver je van jezelf afstaat en welke rol je vervult. We zitten nu wel veel sneller op één lijn met elkaar. Intern mag je best discussies hebben, maar naar buiten moet je als directie wel als team optreden.’
‘Er is iets magisch gebeurd’
Van tevoren deden de partners van advocatenkantoor Eversheds lacherig over de training met roofvogels, vertelt managing partner Ingrid van Berkel. Maar nu kijkt zij erop terug als een effectieve en vooral beklijvende manier om de communicatie en leiderschap in het team te verbeteren. ‘We hebben het er nog steeds over. Er is iets bijzonders gebeurd. Bijna magisch. Je wordt op een geweldloze en humoristische manier uit je comfortzone gehaald. De vogels maakten bijvoorbeeld duidelijk dat we lastige onderwerpen vermijden en zelden toekomen aan waar het werkelijk over gaat. Het klinkt een beetje absurd, maar bij een rondje langs de vogels werd feilloos duidelijk hoe je bent en doet. Je façade of masker werd meteen doorgeprikt. We waren er regelmatig stil van.’
Advocaten gaan er – net als veel andere dienstverleners – vanuit dat het altijd gaat om de inhoud of het resultaat, vertelt Van Berkel. Maar we realiseren ons daarbij onvoldoende dat de persoon die je bent juist veel impact heeft. ‘Ik denk er nu nog vaak aan terug: hoe je bijvoorbeeld non-verbaal een gesprek of vergadering beïnvloedt.’
Dit artikel komt uit de papieren editie van Management Team. Voortaan de eerste zijn die de nieuwste verhalen leest? Neem een abonnement.
