Mensen houden niet van onzekerheid. Het idee alleen al dat iets naars in de lucht hangt, zorgt voor stress. Nieuwe onderzoeken leggen uit hoe dit komt.
In een studie, deze week gepubliceerd in Nature Communication, onderzocht een team neurowetenschappers van University College London hoe gestresst mensen zich eigenlijk precies voelen in een onzekere situatie. Zo kregen de 45 participanten in een computerspel telkens een stapel stenen te zien. Ze moesten raden of er een slang onder zat. Was dit het geval, dan kregen ze een elektrische schok tegen de achterkant van hun hand. Ondertussen maten de onderzoekers hoe gestresst de participanten zich voelden en bekeken ze fysieke indicatoren zoals wijdere pupillen en zweet.
Slang of schok
De helft van de participanten wist vooraf al dat ze een schok zouden krijgen. De andere helft bevond zich in de ‘onzekere’ groep. De onderzoekers merkten ook dat de participanten veel gestresster waren als ze onzeker waren over de slang/schoksituatie, dan als ze zeker wisten dat een schok zou komen. Anderzijds werden ze juist door de stress telkens beter in het inschatten van de situatie. De onzekerheid duurde mede voort doordat de onderzoekers de kansen in het spel telkens aanpasten, zodat het spel niet voorspelbaar kon worden.
Stress door dreigende ontslagen
Archy de Berker, hoofdauteur van de studie en neurowetenschapper, merkt op dat er vele vergelijkbare situaties zijn in het dagelijks leven zonder slangen en schokken, waar lange tijd in onzekerheid verkeren een stressvol effect heeft. Als er bijvoorbeeld ontslagen dreigen te vallen en er maar geen verdere informatie wordt gegeven. Of als je hoopvol moet wachten op een promotie die maar niet komt. Als je wacht op de uitkomst van een medisch onderzoek. De Berker meent dat zelfs wachten op een luchthaven voor een vlucht die telkens maar verder wordt vertraagd vele malen stressvoller is dan als die vlucht, hoe vervelend ook, gewoon wordt gecanceld.
Zelfs wachten op een vlucht die telkens maar verder wordt vertraagd is vele malen stressvoller dan als die vlucht, hoe vervelend ook, gewoon wordt gecanceld.
Ons brein houdt niet van onzekerheid
‘Onzekerheid is moeilijk voor ons brein’, zo legt De Berker uit. ‘Het probeert te bedenken wat er gedaan moet worden, welke beslissingen genomen moeten worden. De stress en het onaangename gevoel dat ontstaat tijdens het wachten op de antwoorden die je zoekt, maakt ons waarschijnlijk meer alert. We gaan er zelfs beter door presteren. Daarnaast zijn die stressgevoelens ook juist een incentive om onzekere situaties juist te vermijden.’ De Berker raadt meditatie aan om onzekere situaties beter het hoofd te kunnen bieden.
Stressvol wachten
En dan was er ook nog een andere studie, die de correlatie tussen stress en onzekerheid bekeek en die vorige maand werd gepubliceerd in het tijdschrift Emotion. ‘Onzekerheid’, zo zegt Kate Sweeny, assistent professor psychologie aan de Universiteit van Californië, Riverside, ‘veroorzaakt meer stress en angst dan slecht nieuws. En hoewel hier veel over geschreven is, bestaat er weinig informatie over hoe je een manier kunt vinden om beter met stressvol wachten om te gaan.’
Betere manier van wachten?
Sweeny trachtte een antwoord te vinden op dit ‘waiting well’, zoals ze het noemt. Hiervoor bestudeerde ze met haar team het gedrag van een groep rechtenstudenten die wachten op de ontvangst van hun resultaten van hun Californian Bar Examination. De twee vragen die Sweeny stelde was of er een manier van wachten te vinden is die minder ellende oplevert. En of er een manier van wachten is waardoor de pijn van slecht nieuws wordt verzacht, dan wel de vreugde van goed nieuws wordt verhoogd.
Optimisme vooraf helpt niet
Sweeny concludeerde dat mensen over het algemeen zeer onsuccesvol zijn in het managen van hun stress tijdens wachten. Zelfs als ze erg hun best doen lukt dit nauwelijks. Degenen die optimistisch bleven tijdens het wachten en zo minder stress ondervonden, waren totaal teneergeslagen bij het horen van slecht nieuws. Ook toonden ze maar weinig enthousiasme bij het horen van goed nieuws. De participanten die zich echter vreselijk voelden tijdens het wachten door alle stress kregen een boost bij het horen van goed nieuws en waren minder uit het veld geslagen bij het horen van slecht nieuws.
Blijer en productiever door ellende stress
‘De meeste strategieën om stress te verminderen in een onzekere situatie zijn ineffectief’, zegt Sweeny. ‘Gelukkig bleek ook dat mensen die ernstig lijden tijdens het wachten toch op een meer productieve wijze reageren op slecht nieuws en ook een stuk blijer op goed nieuws.’ Alleen maar slecht is stress dus ook in dit geval niet…
