Vergeet de adviezen van het Voedingscentrum. Wie gezond oud wil worden moet de voedingsgewoonten uit de Steentijd bestuderen.
Volkorenbrood, zilvervliesrijst en aardappelen zijn helemaal niet zo goed voor de mens als we altijd hebben gedacht. Ons DNA verschilt nauwelijks van dat van de jagers-verzamelaars van tienduizend jaar geleden. Het lichaam van de moderne mens is dus nog steeds afgestemd op het voedsel dat in de Steentijd beschikbaar was. En granen hoorden daar niet bij.
Oerdieet
Een oerdieet (voedsel van de oermens vertaald naar de 21ste eeuw) kan een belangrijke bijdrage leveren aan gezond ouder worden. Dat blijkt uit onderzoek waarop Remko Kuipers van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) onlangs is gepromoveerd. Kuipers onderzocht vanuit de evolutionaire geneeskunde de voeding van de oermens en van traditioneel levende stammen in Oost-Afrika. Zijn conclusie: met voedsel uit de oertijd word je gezonder oud.
“Je kunt niet zeggen dat traditioneel levende mensen in Oost-Afrika gezonder zijn dan westerlingen. Er is meer kindersterfte en er gaan veel mensen dood aan aids of malaria. Maar mensen die oud worden, worden wel gezond oud. Ze hebben geen last van overgewicht, geen diabetes en nauwelijks hart- en vaatziekten. Veel ouderen zijn topfit.”
Minder koolhydraten, minder linolzuur
Kuipers brengt het gezond ouder worden in direct verband met een ander eetpatroon. Vergeleken met wat in de Westerse wereld als een gezond eetpatroon wordt beschouwd, bevat het oerdieet:
• minder koolhydraten
• meer eiwitten
• minder linolzuur / omega – 6
• meer omega-3 vetzuren
Vooral de beperkte hoeveelheid koolhydraten speelt een belangrijke rol bij het gezond ouder worden. “De mens eet pas sinds het begin van de landbouw tienduizend jaar geleden grote hoeveelheden koolhydraten, in de vorm van granen en aardappels. Door die nieuwe voedingsgewoonten konden we meer kinderen produceren. Maar we werden er niet gezonder op. Met de komst van granen werden onze botten en tanden slechter en werd onze levensverwachting korter. Dat de landbouwers uiteindelijk succesvoller bleken dan de jagers-verzamelaars komt doordat ze zich beter wisten voort te planten. Maar de jagers-verzamelaars werden gezonder oud.”
Minder pasta, rijst, brood en aardappelen eten dus. En liever helemaal geen ‘snelle koolhydraten’ zoals die te vinden zijn in koek, snoep en frisdrank. Koolhydraten verzadigen slecht, zeker de snelle. Je eet er dus snel teveel van.
Niets mis met verzadigd vet
Kuipers deed nog een opmerkelijke ontdekking. Verzadigde vetten zijn helemaal niet zo slecht als lang werd gedacht. “Er wordt vaak gezegd dat we teveel verzadigde vetten binnenkrijgen. En die worden dan weer in verband gebracht met hart- en vaatziekten. Maar vroeger aten we evenveel vet als nu, ook verzadigd vet. Er is geen relatie tussen het verzadigd vet dat we eten en hart- en vaatproblemen. Er is wel een relatie met teveel koolhydraten. De lever zet een overschot aan koolhydraten om in verzadigd vet, en omdat we veel te veel koolhydraten binnenkrijgen, maakt de lever dus veel te veel verzadigd vet aan. Dat is wel schadelijk.”
Dat betekent overigens niet dat we onbeperkt vet moeten eten. “Traditionele stammen in Oost-Afrika eten best veel vlees, maar het vlees is daar veel magerder dan hier. Beesten leven in het wild en zijn slank. In het westen eten we vlees van dieren die met granen vetgemest zijn, dat vlees bevat veel meer verzadigd vet.”
Het gevaar van linolzuur
Tegen de adviezen van het Voedingscentrum in concludeert Kuipers dat het vervangen van verzadigde vetzuren door linolzuur helemaal niet zo gezond is. Recente studies zouden aantonen dat de omega-6-vetten in linolzuur de opname van omega-3 vetten verkleint. Het lichaam zou daardoor minder goed ontstekingsreacties kunnen onderdrukken en die ontstekingsreacties zouden weer een belangrijke oorzaak van hart- en vaatziektes zijn. Het Voedingscentrum kan zich niet vinden in Kuipers’ conclusies, en zegt zich daarbij te baseren op wetenschappelijke rapporten van de Gezondheidsraad, de EFSA en de WHO.
Atkins
De voedingsadviezen van Kuipers doen denken aan het dieet van dr. Atkins dat lange tijd populair was. Maar er zijn belangrijke verschillen. “Atkins adviseerde om 62 procent van je energie uit vet te halen. In het oerdieet is dat maar 35 procent. Een ander verschil is dat het Atkins-dieet nauwelijks koolhydraten bevat (slechts 9 procent van je energie zou daar vandaan mogen komen). In het oerdieet is dat veel meer (40 procent). Je haalt de koolhydraten alleen niet uit granen en aardappels, maar voornamelijk uit groenten.” Kuipers adviseert dan ook veel groenten en fruit te eten, zo nu en dan aangevuld met vlees of vis.
Recepten uit het oerdieet
Eten als de oermens is, vertaald naar de 21ste eeuw, beslist geen straf. Er zijn verschillende websites waarop allerlei smakelijke recepten op basis van het oerdieet (of paleodieet) zijn te vinden, zoals oerdis.nl of thepaleodiet.com.
Hier enkele recepten, zoals te vinden op Oerdis.nl.
Ontbijt: Engels ontbijt (voor 1 persoon)
- 2 plakjes bacon
- olijfolie
- 1 tomaat
- 2 eieren
- 100 g bonen uit blik (bijvoorbeeld witte bonen, adukibonen of flageolets)
Bak in de koekenpan op een zacht vuur de plakjes bacon in de olijfolie. Voeg de gewassen en in plakjes gesneden tomaat eraan toe. Breek hierop de eieren en voeg de uitgelekte bonen toe. Laat het geheel met een deksel op de pan 5 minuten op een klein vuurtje staan.
Lunch: Krokante viskoekjes met sesamzaad en sereh (4 personen)
- 100 g garnalen
- 50 g kipfilet
- 150 g visfilets zonder graat
- 1 stengel sereh
- 2 tenen knoflook, gepeld
- sesamzaad om te paneren
- 1 komkommer
- wasabi
- olie en azijn, voor de dressing
- olie om in te bakken/frituren
- sojasaus
Maal de garnalen, kipfilet, visfilets, sereh en knoflook in een keukenmachine fijn, maak van dit gehakt kleine platte schijfjes, wentel ze in de sesamzaadjes en bewaar ze in de koeling. Maak dunne sliertjes van de geschilde komkommer, breng ze op smaak met wasabi en de dressing. Verhit de olie tot 180 C en frituur de viskoekjes krokant .
Serveer met de komkommer en sojasaus.
Diner: Geroosterde andijvie met lamsrugfilets (4 personen)
- 2 kroppen andijvie
- 1 ui, gesnipperd
- 1 paprika, in stukjes
- 2 tenen knoflook
- 100 ml olijfolie
- 2 eetlepels azijn
- peper en zout
- 100 g oude kaas (bij voorkeur komijnekaas)
- 400 g lamsrugfilet
- 50 g boter
Was de kroppen andijvie. Blancheer heel kort in gezouten water de 2 kroppen andijvie in zijn geheel tot ze zijn geslonken. Dep ze droog op een handdoek en laat ze afkoelen.Fruit de gesnipperde ui en paprika samen met de geplette knoflook in de olijfolie. Snijd de kroppen andijvie in de lengte door en bestrooi ze met de gefruite ui en paprika.
Bestrooi het geheel met de oude kaas en rol ze strak op als een rollade. Bak de lamsrugfilets in boter in de koekenpan mooi bruin aan en vorm zo samen met de in stukken gesneden andijvierollade een spiesje,grilleer het geheel in de pan, of liever op houtskool en serveer op de met olie en azijn aangemaakte andijvie bladeren.
Lees ook:
- Een gezond lijf door meer slaap en minder informatie
- Gezond leven is makkelijk
- Weg met de sportschool
- Veel zitten is dodelijk