Elke mediaconsument verwerkt dagelijks grote hoeveelheden statistiek. Coen de Bruijn schreef een boek over hoe we ons daarbij de luren laten leggen.
In sommige casino’s hangt een bord boven de roulettetafel, met daarop getallen die ‘hot’ of ‘cold’ zijn. Een getal is hot als er al lange tijd geen prijs op gevallen is. De suggesties is dat er een grotere kans is dat dit getal binnenkort uit de bus komt, maar iedereen die inzet op een van de getallen weet, of zou moeten weten, dat de kans voor elk getal precies even groot is. Het balletje is nu eenmaal rond.
Boekrecensie:
Van tofu krijg je geheugenverlies
Coen de Bruijn
Het Tweede Gezicht, 184 pagina's
Toch kijken veel bezoekers even omhoog, naar de hot/cold-borden. We gaan niet altijd rationeel met cijfers en getallen om. Over die soms merkwaardige verhouding tot statistieken, en de fouten die daarvan het gevolg zijn, gaat ‘Van tofu krijg je geheugenverlies’. De titel van het boek is ontleend aan een bericht in de Telegraaf waarmee de indruk dat het eten van tofu tot vergeetachtigheid zou leiden werd gewekt op grond van onvolledig weergegeven onderzoeksgegevens.
Getallen zijn hot
Kranten en websites staan bol van de statistieken, de lezers lijken er dol op te zijn en er bovendien blind in te geloven. Ook tv-programma’s hebben er een handje van, denk bijvoorbeeld aan het toenemende bombardement van voetbalstatistieken rond sportuitzendingen. Het is tot daar aan toe als iemand verkeerde conclusies trekt uit cijfers over balbezit of aantal schoten op doel, of als iemand denkt meer kans te hebben als hij of zij op ‘hot’-getallen gokt. Voor mensen in het bedrijfsleven kan het veel erger zijn als ze verkeerde conclusies trekken uit hun spreadsheets en balanced scorecards. Toch zijn zij net als iedereen gevoelig voor de psychologische mechanismes waaruit fouten kunnen ontstaan. Daarom is ‘Van tofu krijg je geheugenverlies’ een erg nuttig boekje.
De Bruijn, die werkte bij statistieksoftwarebedrijf SPSS en nu manager bij ABN Amro is, beschrijft veelgemaakte fouten zoals het halo-effect (we geloven informatie eerder als ze van een gerenommeerde bron afkomstig is) en confirmation bias (ook bekend als een selectief geheugen). Hij beschrijft onder andere welke problemen zich kunnen voordoen bij het veelgebruikte begrip ‘gemiddelde’ en hoe we ons in de luren kunnen laten leggen met grafiekjes.
‘Van tofu krijg je geheugenverlies’ is een boek met een bescheiden opzet. Er valt nog meer te zeggen over statistiek- en cijferfouten dan in deze 184 pagina’s gebeurt. Zo besteedt De Bruijn weinig aandacht aan cijferblindheid en veel voorkomende rekenfouten, zoals doordat mensen moeite hebben met grote getallen (1 miljard etc.). Maar het is een toegankelijk en duidelijk geschreven boek dat belangrijk zelfinzicht bevat voor iedereen die wel eens een spreadsheet, of de krant, leest.
Lees ook:
- De 5 beste Nederlandse managementboeken van 2010
- De 5 beste internationale managementboeken van 2010
