De afgelopen 150 jaar zijn tienduizenden uren besteed aan onderzoek naar het verklaren van prestaties van wereldtoppers zoals Mozart, Messi en Michelangelo. Zijn het de genen, doelbewust trainen en oefenen, omgevingsinvloeden, een dosis geluk of iets anders dat hun succes verklaart?
Onderzoek
Over de jaren heen is het antwoord op deze vraag verschillend geweest. Hoewel er veel dappere pogingen zijn gedaan om een allesomvattend antwoord te vinden, is er tot op de dag van vandaag geen heilige graal gevonden. Gebaseerd op eigen onderzoek naar grensverleggende prestaties in de topsport, verwacht ik ook niet dat dit snel zal gebeuren.
Hoe ga je sneller, harder of hoger dan iemand ooit gepresteerd heeft? Hoe word je de beste van de wereld? En nog moeilijker: hoe blijf je de beste? De afgelopen 3,5 jaar heb ik samen met Thomas Waanders, Vana Hutter, Jordy Sučec, Jan-Paul de Jong, Ellen Valk, Mirna Roozen en Anne den Uil onderzoek gedaan naar 19 gouden medaillewinnaars en wereldkampioenen. Denk aan kampioenen zoals Ireen Wüst, Marianne Vos en Pieter van den Hoogenband.
De conclusie uit ons onderzoek is dat het verleggen van grenzen een uniek, dynamisch en complex proces is. Ieder pad naar goud is verschillend. Meerdere wegen leiden naar Rome en maatwerk is essentieel.
De factoren
Op de weg naar de top speelt een grote verscheidenheid aan factoren een rol. Een aantal van deze factoren zijn: genen, doelbewust trainen en oefenen, commitment, zelfkennis, omgevingsinvloeden zoals ouders, focus, doelen stellen en proces- en resultaatgericht denken. Echter, geen van deze individuele factoren kan grensverleggende prestaties volledig verklaren. Ook is het niet simpelweg een optelsom van al deze puzzelstukjes bij elkaar.
Al deze individuele factoren beïnvloeden elkaar continu over en weer gedurende iemands weg naar de top. Als bijvoorbeeld een sporter een wedstrijd wint, heeft dat niet alleen invloed op diens zelfvertrouwen, maar ook op de reactie van de coach op deze prestatie. Als deze reactie positief is (‘goed gedaan’), dan kan dit het zelfvertrouwen van de sporter verder vergroten. Als deze reactie negatief is (‘je hebt geluk gehad’), dan kan het zelfvertrouwen van de sporter afnemen. Tenzij iemand anders in de omgeving van de sporter de negatieve opmerking van de coach weet te compenseren met iets positiefs. Als het zelfvertrouwen van de sporter kleiner is geworden, zal dit mogelijk een effect hebben op diens wedstrijdprestatie. Al zal dit ook weer afhankelijk zijn van de mate waarin de concurrentie, het belang van de wedstrijd en de weersomstandigheden de gedachten en gevoelens van de sporter op die dag beïnvloeden. Het is zodoende een dynamisch netwerk van factoren die elkaar voortdurend beïnvloeden.
Focus
Wat goed werkt voor de ene sporter, hoeft voor de ander niet te werken. Uit de vele factoren, die een rol spelen op weg naar een gouden medaille, zal een selectie gemaakt moeten worden. Tevens zal goed gekeken moeten worden naar de interactie tussen die factoren. Op welke factoren ga je je focussen? Waar kun je de meeste winst boeken? Waar liggen je sterke en zwakke punten? Het is een ingewikkeld vraagstuk met weinig simpele antwoorden.
Alhoewel er geen blauwdruk bestaat om de absolute top te halen, zijn er voldoende aanwijzingen hoe mensen het maximale uit zichzelf kunnen halen. Ouders, coaches en andere (direct) betrokkenen kunnen hier een belangrijke rol in spelen.
Leer talenten de volgende dingen aan:
- Er is veel inzet nodig om de top te halen (hard werken).
- Als je iets wil, moet je dat zelf voor elkaar krijgen (zelfstandig werken).
- Tegenslagen zijn een onderdeel van het proces (doorzetten).
- Werk is niet altijd leuk, prettig en makkelijk (hoge frustratie-tolerantie).
- Ook minder leuke of minder belangrijke taken moeten uitgevoerd worden (groot werkethos).
- Zie de positieve punten in tijden van tegenspoed en verbeterpunten in tijden van voorspoed (constructief positief).
- Wees niet afhankelijk van de mening van anderen (gezond zelfbeeld).
- Leg de lat hoog zonder dat het je prestaties in de weg komt te staan (functioneel perfectionisme).
Rick Lahaye is de oprichter van Kennisstroom. Een organisatie gericht op Human Performance Innovatie. Als kennismakelaar combineert hij ideeën uit verschillende industrieën om klanten te helpen bij innovatie. Hij is de auteur van Grenzen verleggen, een boek over het leveren van maximale prestaties door 19 gouden medaillewinnaars en wereldkampioenen.
