De werkomstandigheden in China zijn soms schrijnend, ook bij toeleveranciers van Apple. Apple doet zijn best, meldt het in een supplier responsibility report. Helpt dat, of is uitbuiting een gevolg van de globalisering die moeilijk is te verhelpen?
Schokkend. Ook na bijna twee jaar van berichtgeving over de ellendige werkomstandigheden van Chinese arbeiders in de elektronicaindustrie stemt de Amerikaanse radioreportage over Foxconn die onlangs de lucht in ging, somber.
Kinderarbeid, verwondingen
Foxconn, een belangrijke leverancier van Apple, heeft een fabriek in Shenzen waar 430.000 mensen werken. Een verslaggever van This American Life komt er voor de poort binnen twee uur een handvol 14, 13 en zelfs 12-jarigen tegen. Die vertellen dat wel wordt gecontroleerd op kinderarbeid, maar dat hun werkgever ze op tijd van de vloer haalt zodra dat gebeurt. Spreken tijdens het werk is taboe, werkdagen zijn standaard 12 uur, maar regelmatig 14 tot 16 uur. Lidmaatschap van een vakbond is strafbaar. In het radioverslag komen (voormalige) Foxconn-medewerkers aan het woord die verwondingen opliepen door het werken met gevaarlijke stoffen en een metaalpers. Nadat ze hun handen niet meer konden gebruiken, volgde ontslag. Een iPhone hadden ze nog nooit van dichtbij gezien: als de verslaggever de zijne toont, zijn ze stomverbaasd.
Supplier Responsibility
Apple weet dit, of moet dit weten, is de tendens van de reportage. Een bedrijf dat op het maniakale af alle aspecten van zijn bedrijfsvoering wil beheersen, kijkt niet over een paar kinderhandjes heen. Dan komt het goed uit, dat de inkt van Apple's jongste Supplier Responsibility Progress Report net droog is. Vorige week bracht Apple zijn eigen update uit over hoe het de werkomstandigheden in China aanvaardbaar probeert te houden. Dat begint met een Supplier Code of Conduct, die voorschrjift wat Apple verwacht op het gebied van arbeidsrecht, gezondheid, veiligheid, milieu en ethiek.
Controle
Apple zegt de naleving van deze voorschriften regelmatig en streng te laten controleren door onafhankelijke experts. De controles beperken zich niet tot de hoofdleveranciers, maar gaan – zegt Apple – steeds dieper de keten in. In 2011 werd 229 keer een audit verricht, alweer 80 procent vaker dan het jaar ervoor. En inderdaad: te lange werkweken, niet betalen voor overwerk, het werd bij bijna de helft van de leveranciers aangetroffen. Zes gevallen van kinderarbeid werden ontdekt. Apple claimt een zero-tolerancebeleid op dit punt en stelt vast dat op dit gebied zijn leveranciers echt verbetering laten zien.
Training
Controle en maatregelen zijn niet genoeg: werknemers zouden ook worden getraind om ze duidelijk te maken wat hun rechten zijn. De miljoenste werknemer heeft het worker empowerment programma inmiddels gevolgd. Dan zijn er nog 60.000 mensen die gratis een cursus Engels, computer of anderszins verheffends konden volgen dankzij Apple. Een bijzonder programma is wel de gratis psychologische begeleiding die werknemers van de Foxconn-fabriek in Shenzen kunnen krijgen. Dit employee assistance programm heeft alles te maken met de zelfmoorden, waar de slechte publiciteit rond Foxconn mee op gang kwam.
Management systemen
Tot slot eist Apple van zijn leveranciers dat ze managementsystemen inrichten waarmee controleerbaar wordt of ze zich aan de gedragscode houden en waarmee mogelijke risico's snel zichtbaar worden. Die waren overigens bij bijna een derde van de bezochte bedrijven niet op orde. Meer dan de helft van de partners oefent geen systematische controle uit op zijn eigen toeleveranciers.
Repercussies
Waar zakenpartners niet aan de code voldoen, geeft Apple ze opdracht hun leven te beteren. Met één recidivist verbrak Apple de banden, een andere kreeg blijkbaar nog een ultieme kans. En, als ware het een voorzetje tot toekomstige mogelijke name and shame-campagnes, Apple publiceert voor het eerst een lijst van 156 toeleveranciers, die samen 97 procent van de inkoop vertegenwoordigen.
Praktijk weerbarstig
Je moet Apple het voordeel van de twijfel geven: het maakt (sinds relatief kort) serieus werk van het tegengaan van slechte werkomstandigheden bij zijn leveranciers. Maar er zullen nog veel berichten blijven volgen over wantoestanden, die achter de schermen, buiten audits om plaatsvinden, of bij Apple onbekende toeleveranciers. De lijst gaat over 97 procent van de inkoop, die andere 3 procent is nog altijd goed voor één à anderhalf miljard dollar.
Noodzakelijk kwaad?
Is de manier waarop Foxconn en andere leveranciers mensen inzetten een gevolg van het uitbesteden van productie naar lagelonenlanden? Sommige critici verwijzen naar Apple's enorme winstmarges: de aandeelhouders profiteren van de scherpe prijzen waarvoor Steve Jobs, en nu Tim Cook inkoopt. Als Apple met minder marge genoegen neemt, of de klant met een iets duurdere iPhone of iPad, zou het leven van de Chinese werknemers er een stuk beter uitzien.
Rijstveld of fabriek
Naïef? Op dit moment is Apple de enige elektronciaproducent die zó goed rendeert, dat het zijn leveranciers inderdaad hogere lonen zou kunnen voorschrijven. Maar zo ver zal het nooit komen, net zoals de superwinst van Apple niet eeuwig zal doordenderen. Intussen zullen 'normale' bedrijven die productie uitbesteden, altijd op zoek zijn naar de laagste kosten gedreven door de hoge lonen en riante arbeidsomstandigheden in het Westen, die productie kostbaar kunnen maken. En er is natuurlijk ook een andere kant aan het uitbuitingsverhaal: in het rijstveld verdienen lokale werknemers 50 dollar per maand verdienen tegenover 250 bij Foxconn.
En nu de rest
Apple's rapport is al met al toch goed nieuws. Onder publieke druk, en die van aandeelhouders die wel degelijk hun eigen ehtische normen meenemen in hun investeringsbeslissingen, is een miljardenconcern in beweging gekomen. Er is meer openheid over wat er misgaat, en op het oog komt daarin verbetering. Apple is, net als Nike jaren geleden, een hoge boom die veel wind vangt. Voor de Chinezen die lijden onder barre werkomstandigheden is het hopen, dat de mindere goden uit de industrie zullen volgen.
Lees ook:
- Verkoop de toekomst (zoals Apple doet)
-
Jobs managementprincipes worden vastgelegd
- Waarom Apple Microsoft van de troon stoot
- Apple nu meest waardevolle merk
