Iedereen overschat zichzelf wel eens, maar als manager kan het je prestaties behoorlijk negatief beïnvloeden.
‘Managers overschatten zichzelf’, kopten veel media naar aanleiding van onderzoek van Niels van der Kam, die deze week promoveert aan de Rijksuniversiteit Groningen. Het leek het zoveelste onderzoek dat managers in een kwaad daglicht stelt, maar wie zich er wat verder in verdiept komt tot een andere conclusie. Managers overschatten zichzelf inderdaad, maar dat doet iedereen. Alleen heb je als leidinggevende misschien net wat meer last van de gevolgen van zelfoverschatting.
Volgens Van der Kam is zelfoverschatting een heel menselijke eigenschap waaraan bijna niemand ontkomt. “We denken allemaal dat we goed kunnen rijden, terwijl er op de weg van alles misgaat. We gaan er vanuit dat we gezond blijven en toch worden veel mensen ziek. De meeste rokers denken dat ze een minder dan gemiddelde kans op longkanker hebben. Studenten gaan er te vaak vanuit dat ze een examen wel zullen halen. Het is een menselijk mechanisme dat ons beschermt tegen een negatief beeld van de wereld. Als we onszelf nooit zouden overschatten, zouden we ook minder durven.”
Overschat iedereen zichzelf in dezelfde mate?
“Nee. Of en in welke mate je jezelf overschat hangt onder meer af van je persoonlijkheid, de een heeft er meer last van dan de ander. Maar ook je omgeving speelt een belangrijke rol. Hoe hoger de druk is waarmee je moet omgaan, hoe meer kans dat je jezelf gaat overschatten. Daarnaast is feedback belangrijk. Als je nooit wordt gewezen op dingen die niet goed gaan, krijg je ook sneller een te rooskleurig zelfbeeld.”
Waarin uit zelfoverschatting zich bij managers?
“Managers overschatten hun kwaliteiten als leider. Ze zien zichzelf bijvoorbeeld als visionair, terwijl ze dat in de ogen van collega’s of ondergeschikten niet zijn. Of ze denken dat ze veel oog hebben voor individuele behoeften van medewerkers, terwijl die medewerkers dat heel anders ervaren. Ik heb gekeken naar zelfoverschatting in het middenkader. Uit eerder onderzoek onder topmanagers bleek al dat over fusies en overnames vaak te rooskleurig wordt gedacht. Veel fusies en overnames zijn daardoor ook mislukt.”
Is het erg als je als manager jezelf overschat?
“Niet altijd. Zelfoverschatting geeft je vertrouwen. Aan de start van een nieuw project bijvoorbeeld kan het jezelf en je medewerkers enthousiast maken en energie geven. Maar op langere termijn kan zelfoverschatting leiden tot problemen. Medewerkers vinden hun chef dan een opschepper en gaan hem of haar steeds minder aardig vinden. Dat kan ertoe leiden dat ze zich minder inzetten, minder investeren in hun werk en minder loyaal zijn. Zelfoverschatting kan ook leiden tot conflicten tussen medewerkers en een leidinggevende. Uit mijn onderzoek blijkt dat naarmate managers zichzelf meer overschatten, hun prestaties teruglopen. Andere onderzoeken laten zien dat ook de prestaties van medewerkers eronder lijden.”
Is zelfoverschatting hetzelfde als opscheppen?
Zo blijft u met beide benen op de grond:
• Maak van 360 graden feedback een standaard beoordelingsinstrument
• Besteed in MD-trajecten aandacht aan zelfoverschatting
• Vraag medewerkers en collega’s regelmatig om anonieme feedback
• Wijs kritiek niet zomaar van de hand, maar gebruik het om kritisch naar uzelf te kijken“Zelfoverschatting kent twee vormen. Het kan voortkomen uit zelfpromotie of uit zelfbescherming. Aan zelfpromotie doen we bijvoorbeeld als we solliciteren: je doet je net wat beter voor dan je bent. Daar is ook niets mis mee. Zelfoverschatting uit zelfbescherming zie je vaak als mensen onder druk moeten presteren, zoals bijvoorbeeld managers. Als je voortdurend in de spotlight staat moet je een dikke huid hebben. Om jezelf positief te houden kan je uit zelfbescherming jezelf beter doen voorkomen dan je bent.”
Waarom moeten juist managers oppassen dat ze zichzelf niet overschatten?
“Managers staan vaak onder druk, en ze krijgen minder eerlijke feedback dan andere medewerkers. Als leidinggevende wordt er vooral óver je gepraat in plaats van tégen je. Weinig mensen zijn geneigd hun chef eerlijke kritiek te geven. Je hebt dus als manager minder mogelijkheden om je zelfbeeld te toetsen. Tegelijk blijkt uit mijn onderzoek dat zelfoverschatting leidt tot mindere prestaties. Reden genoeg om jezelf goed in de gaten te houden dus.”
Heb je nog tips voor managers?
“Laat jezelf door anderen beoordelen en vraag mensen anoniem feedback te geven. Dat is eng maar wel effectief. We hebben de neiging om kritiek weg te wuiven en de oorzaak in externe omstandigheden te zoeken, maar dat moet je dus niet doen. Vraag je eens af of het misschien toch aan jezelf kan liggen. Management Development-programma’s zouden managers bewust moeten maken van de kans op zelfoverschatting. Verder zou het een goed idee zijn als organisaties ‘360 graden feedback’ tot standaard beoordelingsinstrument maken. In sommige organisaties gebeurt dat al.”
Lees ook:
- Doorbreek patronen, geef feedback
- Feedback met resultaat, het kan!
- Managers moeten weer managen
-
Kritiek op de ceo, durft u?
