Meer vrouwen aan de top, meer diversiteit in cultuur en leeftijd, het zou bedrijven kunnen behoeden voor grote schandalen. Aldus bestsellerauteur Jeroen Smit. Vrijdag spreekt hij over ethisch leiderschap.
Smit is keynotespeaker van het symposium The people make (and break) the place, dat vrijdag 18 september wordt georganiseerd door de Rijksuniversiteit Groningen. Tijdens het symposium staan ethische besluitvorming en de rol van leiderschap daarin centraal. Met zijn twee succesvolle boeken ‘Het drama Ahold' en ‘De prooi' heeft Smit processen besproken waarin falend leiderschap kan leiden tot onethische beslissingen, waarmee hij als ‘kenner' op dit gebied kan worden beschouwd. Al relativeert hij dat zelf: "Ik heb niet meer gedaan dan twee reconstructies geschreven van hoe het mis kan gaan in de praktijk."
Na wat er gebeurde bij Ahold en ABN Amro zou je zeggen dat bedrijven nu genoeg gewaarschuwd zijn?
Smit: "We willen nog steeds geloven dat als je goed nadenkt en keurige berekeningen maakt, de juiste dingen zullen gebeuren. Maar toch kan er van alles misgaan. Twee mensen hoeven maar elkaar niet te mogen, zoals gebeurde bij ABN Amro, en iets wat voor de hand ligt gaat niet door. Een universeel gevaar is dat succesvolle topmanagers, met veel macht, de neiging hebben om hun eigen waarheden te geloven. Er zijn goede checks & balances nodig, maar dat is in veel bedrijven onvoldoende georganiseerd. Daarom is er bijvoorbeeld ook een rechtstreeks verband met het diversiteitsbeleid. Als je zorgt dat uiteenlopende groepen vertegenwoordigd zijn, is de kans groter dat je ‘andere' geluiden hoort. In de top van Ahold zaten op het moment dat het mis ging bijvoorbeeld uitsluitend blanke mannen van middelbare leeftijd."
De belangstelling voor ethisch handelen is tijdens de crisis sterk toegenomen. Verliezen we nu de economie aantrekt onze aandacht er weer voor?
Smit: "Zo snel is die crisis niet verdwenen. Er is het afgelopen jaar niets fundamenteels kapot gegaan, daar mogen we dankbaar voor zijn. De overheden hebben met hun ingrijpen veel opgevangen, maar dat ging ten koste van enorm toegenomen schulden. De prijs moeten we nog betalen. Afgezien daarvan geloof ik dat een tegenbeweging op gang is gekomen, dat het nu eindelijk weer over andere zaken gaat dan winst. De klant wordt door veel bedrijven op de eerste plaats gezet en zo hoort het natuurlijk. Ik ben misschien een naïeve optimist, maar ik zie dat de focus minder alleen op geld gericht is en ik denk dat dat niet zo maar zal verdwijnen."
Jammer voor u… geen boeken meer om vol te schrijven!
Smit: "Het is helemaal niet zeker dat ik nog meer boeken ga schrijven. Maar het ‘grijze gebied' waarin de topmanagers bij Ahold en ABN Amro terecht kwamen, zal er altijd zijn. Veel mensen denken bijvoorbeeld bij Cees van der Hoeven en Michiel Meurs van Ahold dat het boeven zijn, ze zijn immers door de rechter veroordeeld. Maar er is groot verschil met ‘gewone' boeven die stelen of frauderen uit eigenbelang. Op zijn minst van Michiel Meurs kan je zeggen dat hij niet uit eigenbelang handelde, zelfs de rechter heeft dat erkend. Het is enorm fascinerend hoe mensen in de top van het bedrijfsleven zo de weg kwijt kunnen raken en uiteindelijk de wet overtreden. Zo lang mensen veel macht hebben en bevattelijk zijn voor hoogmoed, zullen dergelijke calamiteiten blijven gebeuren."
Voor meer informatie over het symposium, zie http://symposium.hrmexpertise.nl/.
