De vuile was buiten hangen doen we niet. Ook niet op kantoor. Maar als u weet dat dingen gebeuren die niet door de beugel kunnen, moet u dan de klok luiden?
Iedereen kent Ad Bos. De man die in 2001 de misstanden in de bouw wereldkundig maakte. We weten ook allemaal dat hij eindigde in een caravan zonder een cent op zak. Dat beeld motiveert geen enkele werknemer om misstanden aan de kaak te stellen. En dus hebben bedrijven de afgelopen jaren werk gemaakt van degelijke klokkenluidersregelingen. Voor beursgenoteerde ondernemingen is dit zelfs verplicht, zo is opgenomen in de code Tabaksblat.
Anoniem
Een absolute vereiste voor een goede regeling is een duidelijk meldpunt waar werknemers anoniem terecht kunnen. Niemand houdt nu eenmaal van verklikkers en de kans is erg klein dat een werknemer die vandaag vertelt dat een collega fraudeert, morgen al niet meer hoeft samen te werken met diezelfde collega. Dus als een werknemer op de werkvloer iets ziet gebeuren dat niet mag, zal hij eerder geneigd zijn dat te melden als het anoniem kan.
Niet teveel op leunen
Hoewel er (ook voor kleinere bedrijven) prima methodes zijn om meldingen zo anoniem mogelijk te doen, moet u dit niet als belangrijkste element zien om misstanden te voorkomen en op te lossen. Aart Bloemheuvel, managing partner van Independent Risk Solutions, waarschuwt in Intermediair PW niet teveel op zo'n regeling te leunen. "Dat belemmert het bereiken van een structureel integriteitbeleid."
Noodgreep
Om een structurele aanpak van integriteitproblemen te krijgen, moeten het management en hrm een voortrekkersrol vervullen, stelt Bloemheuvel in het blad. "Zolang het rapporteren van onethisch gedrag leidt tot ontslag, pesten, dreigen en onveiligheid, kan een organisatie geen afstand doen van noodgrepen als de klokkenluidersregeling." Krab u dus nog eens goed achter de oren als het in uw organisatie ook noodzakelijk is om anoniem melden mogelijk te maken. "Dat is een ernstig signaal dat de organisatie niet gezond is."
Hoop stampei
Onderzoek van de Kelley School of Business en Georgetown University onderkennen het gegeven dat klokkenluiders moeten worden gestimuleerd door hun manager. "De meeste mensen die onrecht aan de kaak willen stellen, proberen dat eerst intern. Ze gaan naar hun baas en proberen te vertellen dat er iets mis is. 80 procent laat het daarbij", vertelt Janet Near, hoofd management en ondernemerschap van de Kelley School op Managersonline.nl. "Het is helemaal niet waar dat klokkenluiders meteen naar de media stappen om een hoop stampei te maken. Met dit gegeven in het achterhoofd zou ik, als ik manager was, zo snel mogelijk interne procedures in het leven roepen waarmee klokkenluiders de kans krijgen hun zegje te doen en zodoende de externe schade zoveel mogelijk beperken."
Actie ondernemen
Wat kunt u als manager doen? Stel allereerst een ethische code op en leg vast dat er geen repercussies volgens als iemand misstanden aan het licht brengt. Dit beleid moet jaarlijks geëvalueerd en aangescherpt worden zodat managers er actief mee bezig zijn en het blijft leven. Verder moeten managers en medewerkers training krijgen in het omgaan met misstanden zonder dat dit tot represailles leidt. Essentieel is ook dat de top het goede voorbeeld geeft. Dit alles moet wel ondersteund worden met de juiste middelen, bijvoorbeeld een anoniem meldnummer. Tenslotte is het raadzaam dat bedrijven klokkenluiders belonen.
