D66-leider Rob Jetten doet een stapje opzij zodat partijgenoot Sigrid Kaag alle ruimte krijgt de komende verkiezingen lijsttrekker te worden voor de partij. Opvallend, want Jetten was nog maar sinds eind 2018 fractievoorzitter van de rechts-progressieve partij. De 33-jarige politicus stelt echter in Kaag een meer geschikte leider te zien. Toch ziet hij zelf ook wel in dat zijn zet opmerkelijk is. Het is ‘in politiek Den Haag iets geks’, aldus Jetten tegen dagblad Trouw.
In politiek Den Haag is dat zeker zo, maar in de startupwereld is wat Jetten doet een beproefde methode. Nadat de ondernemer zijn of haar startup uit heeft laten groeien tot een bedrijf van vele tientallen, misschien zelfs honderden werknemers, volgt een fase van professionalisering. Ziet de oprichter van een startup zichzelf meer als ondernemer dan manager, dan gebeurt het nog weleens dat de ondernemer in deze fase een nieuwe ceo aanstelt. We zagen het al gebeuren bij YoungCapital, WeTransfer, Roamler, Housing Anywhere en legio andere ex-startups. MT selecteert enkele bijzondere leiderschapstransfers:
Mollie
Om te beginnen met Adriaan Mol, de oprichter van betaalserviceprovider Mollie. Dat bedrijf begon hij vanuit zijn slaapkamer, maar op een dag had hij 25 fte op de loonlijst staan. Mol beleeft lol aan sleutelen met enen en nullen, maar management, daar heeft hij weinig mee, zo vertelde de ondernemer in 2017 aan Sprout. Bij het groeien van zijn organisatie kwam het daar echter steeds meer op aan.
Mol koos er uiteindelijk voor om Mollie op te knippen in twee bedrijven, waarvan de andere MessageBird ging heten; een bedrijf voor sms-verkeer. Voor Mollie stelde hij twee ervaren directeuren aan, die zouden helpen met de professionaliseringsslag en ‘alle bullshit eromheen’. Bij MessageBird besloot hij zelfs niet eens in het bestuur te gaan zitten. Het gaf hem de vrijheid om zich te richten op zaken die hij leuk vindt, zoals programmeren. ‘Ik ben weer terug naar mijn roots‘, zei Mol destijds tegen Sprout. ‘Ik voel me weer die jongen die alleen op zijn slaapkamer zit te programmeren.’
Swapfiets
Een ander voorbeeld is Swapfiets, het bedrijf achter de fietsen met blauwe band die je kunt leasen. TU Delft-studenten Richard Burger, Martijn Obers en Dirk de Bruijn begonnen het bedrijfje in 2014. Een paar jaar later zetten ze Steven Uitentuis aan het roer als directeur. De aan mobiliteitsbedrijf Pon gelieerde investeringsmaatschappij Poonoc kocht in die tijd een meerderheid van de aandelen in Swapfiets, en Uitentuis werd vooruitgeschoven als nieuwe directeur. Uitentuis, die officieel ook de vierde oprichter werd, is zo’n zeven jaar ouder dan de Delftenaren en had al enige managementervaring bij datzelfde Pon.
Door de diepe zakken van Pon en de corporate ervaring van Uitentuis wist Swapfiets uit te groeien tot een groot bedrijf. De voormalige startup verwelkomde in 2019 zelfs zijn honderdduizendste klant. Het was datzelfde jaar dat Uitentuis besloot de snelgroeiende onderneming gedag te zeggen. Hij zag zijn rol steeds meer veranderen van ‘van ondernemer naar bestuurder’, stelde hij indertijd op LinkedIn. ‘Een rol waarin ik steeds meer op afstand kom te staan en waar ik minder plezier en ervaring in heb.’ Het bedrijf ging op zoek naar een ‘ervaren leider, die Swapfiets naar het volgende niveau gaat tillen’. Zo zie je maar weer dat verschillende fases van groei soms ander leiderschap vereisen. De kunst is om het, zoals Uitentuis, zelf in te zien als bedrijfsleider.
Blijft de oprichter van een bedrijf langer aan het roer bij een bedrijf dan past bij zijn of haar capaciteiten, dan kan dit ook problemen opleveren. Elon Musk is altijd ceo bij zijn bedrijven Tesla en SpaceX gebleven. De ondernemer mag dan een geniale uitvinder zijn, als manager brengt hij zichzelf niet zelden in de problemen. Bijvoorbeeld in 2018, toen hij op Twitter schreef dat hij Tesla van de beurs zou halen, om dat vervolgens niet te doen. Beleggers werden woedend en Musk moest voor 20 miljoen dollar schikken met toezichthouder SEC. Ook moest hij als bestuursvoorzitter aftreden, al kon hij ceo blijven. ‘Ik ben een beetje impulsief’, blikte Musk er later op terug in een interview. Het is echter de vraag of impulsiviteit een goede eigenschap is voor een bedrijfsleider.
Fairphone
Bas van Abel van Fairphone pakt het heel anders aan. Na zijn startup in duurzame, modulaire telefoons groot te hebben gemaakt, besloot hij in 2018 te stoppen als ceo bij Fairphone. Swapfiets was in een nieuwe fase beland, vond Van Abel, dus het was tijd voor een nieuwe leider. ‘Ik ben van nature en wat opleiding betreft een ontwerper, maker en initiator’, zei hij er indertijd over. ‘Nu ons bedrijf overgaat van de startup- naar de scaleup-fase, moet het leiderschap mee veranderen.’ Die nieuwe leider werd Eva Gouwens, die Van Abel een jaar ervoor bij Tony’s Chocolonely had weggekaapt.
Van Abel bleef als commissaris bij zijn ‘kindje’ actief, maar de ‘ontwerper, maker en initiator’ heeft inmiddels ook een nieuw project, zo leerden we begin dit jaar. Met zijn nieuwe startup De Clique verzamelt hij afval bij horeca-ondernemers. Dat afval levert hij als grondstof aan bedrijven die er schoonmaakmiddel en diervoeding van maken. In de tussentijd groeide Fairphone uit tot een miljoenenbedrijf. Of het D66 onder – hoogstwaarschijnlijk – Kaag zetel-technisch een vergelijkbaar succes zal boeken als Fairphone, Mollie en Swapfiets in de bedrijfswereld? Het zal sterk afhangen van Kaags debatkwaliteiten. Aan vliegende keep Jetten zal het in ieder geval niet liggen.
