Waarom je ook in crisistijd moet zoeken naar je passie, je eigen kracht of een hoger doel.
Nederlandse werknemers zijn verwend. Managers net zo goed als medewerkers. Als we ons land uit de economische crisis willen trekken moeten we ophouden met zeuren over een betere werk-privébalans, groei van ‘je-zelf’ of het ‘vinden van je passie’. Gewoon de handen uit de mouwen steken en aan de slag! In Rusland en China kunnen ze dat ook, dus waarom wij niet? Journalist Marjolein Niestadt onderzocht de afgelopen weken voor MT de oorzaken van zowel tevredenheid als onvrede op de werkvloer. Deze week haar conclusie.
Piramide van Maslow
Het blijft me verbazen hoe we in deze economisch barre tijden nog altijd budget kunnen vinden voor wandelingen met een droombaancoach, een paar dagen business bootcamp of een middag intuïtief schilderen. Recessie is duidelijk een relatief begrip. Probeer een arbeider in een Indiase schoenenfabriek eens uit te leggen dat jij elke vrijdagmiddag met je levenstherapeut oefent om ‘in je eigen kracht te staan’. Hij lacht je vierkant uit.
Natuurlijk is het verschil tussen werknemers in opkomende economieën en in rijke landen grotendeels te verklaren met de piramide van Maslow. Als de Indiase arbeider genoeg geld heeft voor een goede opleiding, een degelijk huis en een spaarpotje voor mindere tijden, zal ook hij op zoek gaan naar uitdagender werk dan schoenzolen lijmen. Maar ook die fase lijken we in Nederland voorbij. De meeste hogeropgeleiden hébben die uitdagende baan al lang. En toch vraagt bijna iedereen zich op een bepaald punt in zijn carrière af ‘is dit het nou?’.
Salaris en status
In de serie Het Blije Werken keek ik voor MT de afgelopen weken naar wat ons drijft in ons werk. Eén van de meest basale zaken, je salaris, blijkt nauwelijks een rol te spelen. Een eerlijke beloning die past bij de zwaarte van je functie is voldoende. Werkgevers hoeven in hun zoektocht naar talent ook niet veel meer te bieden. Het uitdelen van bonussen kan het imago van het bedrijf zelfs schaden.
Status is ook belangrijk, maar daar komen we liever niet openlijk voor uit. In Nederland is status lang iets geweest dat je niet belangrijk ‘mocht’ vinden. Je hoorde niet te hechten aan een luxe kantoor, persoonlijke secretaresse of mooie auto. Je ging voor de inhoud! Maar stiekem is status wel degelijk belangrijk. Kijk naar alle functies die het afgelopen decennium het woord ‘manager’ in de titel hebben gekregen, zonder dat er sprake is van leidinggevende taken. Status weegt wel degelijk mee en we hoeven ons daar heus niet voor te schamen. Het geeft aan welke rol je speelt, wat je kan en wat je hebt bereikt.
Zelfontwikkeling en waardering
Werknemers hechten in hun baan de meeste waarde aan mogelijkheden zichzelf te ontwikkelen. Dat kun je zien als een luxeprobleem, denk aan de onderbetaalde schoenenmaker, maar eerder is het een welvaarts-’probleem’. Juist in welvarende landen ontwikkelen organisaties razendsnel. Jezelf mee-ontwikkelen is dus geen luxe maar bittere noodzaak. Je moet opgewassen zijn tegen de veranderingen die elkaar in hoog tempo opvolgen. Ben je dat niet, dan sta je al snel buitenspel.
Naast ontwikkelmogelijkheden zeggen werknemers dat ook de werksfeer zwaarder weegt dan het salaris. En daar blijkt in Nederland nog wel wat aan te verbeteren. We zijn zo druk met geplande vergaderingen dat we vergeten dat dagelijkse gezamenlijke koffiepauzes en lunches vaak veel effectiever werken. We onderschatten het belang van persoonlijke aandacht en vergeten in alle drukte regelmatig om onze waardering voor de ander uit te spreken. Terwijl de lijst van Beste Werkgevers 2012 juist laat zien dat bedrijven die betrokkenheid tonen winstgevender zijn en tevredener klanten hebben.
Vrijheid
En dan vrijheid. Steeds meer werknemers geven hun vaste baan op voor een onzeker bestaan als zzp-er. Brengt welvaart de ondernemer in ons boven? Het lijkt er niet op. De meeste mensen die als zzp-er starten hebben hun buik vol van bureaucratie, aanwezigheidsplicht, rigide structuren en overmaat aan toezicht. Ze zijn geen ondernemers maar willen gewoon met hun vak bezig zijn.
In die zin mankeert er dus wel degelijk wat aan de bedrijfscultuur in Nederland. Lost Het Nieuwe Werken die problemen op? Deels, mits doordacht uitgevoerd. Werknemers willen vrijheid bij het invullen van de randzaken, zoals de plek en het tijdstip waarop het werk wordt gedaan. Maar ze hebben wel degelijk behoefte aan sturing op de inhoud. Zonder duidelijke doelstellingen, deadlines en waardering voor wat je hebt bereikt, krijg je het gevoel dat het nooit genoeg is. Volledige vrijheid in je werk vinden maar weinig mensen prettig.
Zingeving
Tot slot dat zware begrip: zingeving. Zijn we zo ver doorgedrongen tot de top van Maslow’s piramide dat we allemaal streven naar een hoger doel in de uitvoering van ons werk? Het antwoord is waarschijnlijk ‘ja’, alleen is dat hogere doel niet zo beladen als je misschien zou denken. We hoeven niet allemaal scholen te bouwen in Afrika, zieke kinderen beter te maken of de natuur te redden. We willen in ons werk kunnen laten zien wie we zijn en wat we in ons hebben. Zingeving is je ego opzij kunnen schuiven en je dienend opstellen, of je nou tuinman of topmanager bent. Het is vriendelijkheid naar je klant, betrokkenheid bij je medewerkers en liefde voor je product.
Terug naar de crisis. Moeten we ons in economisch zware tijden bezighouden met vragen rond zelfontwikkeling, balans tussen werk en privé, doen wat je leuk vindt en streven naar vrijheid? Ik denk van wel. Nederland gaat de crisis niet overwinnen door terug te kijken naar de tijden waarin een baan die brood op de plank bracht voldoende was. Werknemers die zich kunnen ontwikkelen, plezier hebben in hun werk en voldoende vrijheid ervaren, functioneren het best. Omgekeerd geldt hetzelfde. Bedrijven die hechte banden opbouwen met alle belanghebbenden (aandeelhouders, medewerkers, klanten, leveranciers, omwonenden) zijn op lange termijn het meest winstgevend.
Welvaart wordt welzijn
Als we Nederland uit de crisis willen trekken en willen werken aan een duurzame economie zullen we welzijn boven welvaart moeten stellen. Wij moeten met eerlijke handel en respect voor mens, maatschappij en milieu het voorbeeld zijn waar ook opkomende economieën uiteindelijk naar gaan streven. Jezelf ontwikkelen en zoeken naar werk waarin je kan laten zien wie je bent, is daarvoor noodzakelijk. Juist omdat de verhoudingen in de wereld zo scheef zijn, moeten onze 'luxepositie' gebruiken om het beste uit onszelf en onze bedrijven te halen. We zijn het aan de Indiase schoenenmaker verplicht.
Lees ook:
- Welvaart dwingt tot zelfontwikkeling
-
Status: stiekem toch wel belangrijk
-
De zin van je werk is doen wat je leuk vindt
-
Kap met vergaderen, ga koffiedrinken
