Bederven smartphones, laptops en tablets je ogen?

Onlangs paste de NVAB hun richtlijn voor computerwerk aan. Dat klinkt onheilspellend, maar stelt in de praktijk nog weinig voor. De NVAB wijst er wel op dat werknemers meer gebruik maken van laptops, tablets en smartphones. Ook uit gegevens van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) blijkt dat werknemers steeds meer tijd achter een beeldscherm doorbrengen – in 2012 was dit 3,8 uur per dag, een toename van een half uur met peilingen uit eerdere jaren. Hebben werknemers klachten, dan zouden arbo-artsen naar aanleiding van de richtlijn onder meer oogtesten kunnen voorstellen die bijvoorbeeld leiden tot de aanschaf van een beeldschermbril. Of bijvoorbeeld aanpassingen op de werkplek, zoals de bovenrand van het beeldscherm op of net onder ooghoogte plaatsen of de afstand tot het beeldscherm vergroten. Steeds vaker worden op de werkplek vaste computers vervangen door laptops, tablets of smartphones. De NVAB voorspelt dat er bij een update van de richtlijn specifieke aanbevelingen voor het werken met laptop, tablet of smartphone zullen worden toegevoegd, het wachten is wat hen betreft op meer onderzoek voor het kunnen doen van sterkere aanbevelingen.

Wat is het probleem van al dat getuur naar al die kleine beeldschermen, naast het gewone gestaar naar een computer? Het is een onderwerp dat steeds meer ruchtbaarheid krijgt. Zo was vorige week op de BBC-website te lezen hoe een groep onafhankelijke Britse opticiens verklaarde dat mensen die verslaafd zijn aan hun smartphone een verhoogde kans hebben op oogbeschadigingen. Ze baseren zich op een onderzoek dat ze uitvoerden onder 2.000 mensen onder de 25 jaar, die hun smartphone zo’n 32 keer per dag checken. In het onderzoek wordt opgemerkt dat een gemiddelde volwassene zo’n 7 uur per dag starend naar een scherm doorbrengt en dat de helft zich onplezierig voelt als ze de ogen van het scherm afwenden.

Opticien Andy Hepworth, die als woordvoerder voor de groep optreedt, wijst erop dat het blauw-paarse licht dat uit de apparaten schijnt de grote boosdoener is. Hepworth: ‘Dit licht is potentieel gevaarlijk en giftig voor de achterkant van je ogen. Wanneer je hieraan gedurende een langere periode wordt blootgesteld, kan het je ogen beschadigen.’ Uit de gedane testen bleek, zo zei hij, dat te veel blootstelling aan het blauw-paarse licht zorgt voor een grotere kans op maculadegeneratie, ook wel netvliesveroudering genoemd. Dat is iets wat, zoals de naam al zegt, vooral vaak bij ouderen voorkomt en leidt tot slechtziendheid met blinde vlekken. De problemen, zo zeggen de Britse opticiens, ontstaan vooral door de combinatie van niet vaak genoeg met de ogen knipperen en de apparaten dichter bij het oog brengen dan je normaal gesproken doet. Juist dit gedrag vermoeit de ogen. Hun advies ligt voor de hand: laat ogen geregeld checken en neem vaker rustpauzes van al die kleine dan wel grote beeldschermen.

David Allamby, oogchirurg en oprichter van de Focus Clinic in Londen, muntte enkele jaren geleden de term screen sightedness. Volgens zijn onderzoek is er een toename van 35 procent in het aantal mensen met kortzichtigheid sinds de introductie van smartphones in 1997. Het lezen van een boek of het kijken naar een gewoon computerscherm komt grotendeels op hetzelfde neer als staren naar een smartphone, met het verschil dat de telefoon veel dichter bij wordt gehouden. ‘Hierdoor moet het oog veel harder werken dan als het gewoon een gedrukte tekst leest,’ zegt Mark Rosenfield, een Amerikaanse optometrist die in 2011 een onderzoek in The Journal of the American Academy of Optometry publiceerde over de druk en vermoeidheid die het gebruik van smartphones voor de ogen veroorzaakt. ‘Vaak worden smartphones zo’n 20 centimeter van het oog gehouden. Het scherm op een afstand van 40 centimeter houden zou volgens Rosenfield al tot minder vermoeidheid van de ogen kunnen leiden. Rosenfield adviseert vele rustpauzes waarbij de focus wordt gelegd op een detail in de verte.

Vermoeidheid van de ogen door gestaar naar een computerscherm wordt ook wel computer vision syndrome genoemd. Het verwijst naar symptomen als vermoeide ogen, geirriteerde of jeukerige ogen, een waas voor de ogen en (over)gevoeligheid voor het felle licht van de computer. Volgens de American Optometric Association hebben mensen die twee uur lang non-stop naar een scherm kijken al een grote kans om het computer vision syndrome te ontwikkelen. Meestal is het al op te lossen door even anders te gaan zitten, te rusten of oogdruppels te gebruiken tegen droge ogen. ‘Laat je ogen checken als je zo’n vijf tot zes keer per dag oogdruppels in je oog moet doen,' zegt dokter James Salz, woordvoerder voor de Amerikaanse Academy of Ophthalmology. Maar volgens hem is er geen reden om aan te nemen dat het dagelijks staren naar computerschermen – klein dan wel groot – zou leiden tot permanente beschadiging van de ogen.

Toch is het zo dat studies er steeds op wijzen dat mensen die lezen op van een scherm veel minder met hun ogen knipperen dan iemand die leest van een stuk papier. Minder knipperen betekent dat je je ogen minder vochtig houdt. ‘Wanneer je knippert,’ zegt Mark Rosenfield, ‘dan verspreid je een tranenlaag over je oog, waardoor deze minder droog en pijnlijk wordt.’ Verder kijkt iemand die van papier leest meestal naar beneden terwijl je met een scherm recht vooruit kijkt. Naar beneden kijkend is het oog deels bedekt door het ooglid en droogt zo minder uit – een reden om op een tablet te lezen in plaats van achter een computerscherm. Maareen nadeel bij het lezen van een tablet blijft dat er nog altijd te weinig geknipperd wordt. Ben je dus toch weer aangewezen op een stuk papier.