De auto wordt steeds slimmer. Nog even en u slaat de krant open en wordt door de auto zonder chauffeur naar kantoor gereden. Toekomstmuziek? Op de testcircuits rijdt de compleet computergestuurde auto al rond.
Als u 's ochtends komt aanlopen, springt de auto open dankzij de draadloze sleutel in uw binnenzak. U stapt in de voorverwarmde wagen: omdat de autocomputer met uw zakagenda verbonden is, 'weet' uw mobiel hoe laat u op weg moet en is het kacheltje alvast aangezet. Als u plaatsneemt, worden de stoel en de positie van uw pedalen aan uw lengte aangepast. Met behulp van uw achteruitcamera rijdt u veilig achteruit de rijbaan op. Een ander scenario: in plaats van een stuur en pedalen bedient u de auto met een 'joystick'. Sensoren bij de wielen houden de lijnen langs de rijbaan in de gaten en corrigeren eventuele stuurfouten. Of het derde scenario: u stapt in de auto, roept tegen het dashboard: 'naar kantoor' en slaat de krant open. Tegen de tijd dat u de sportpagina uit heeft rijdt de auto het parkeerterrein op.
De auto wordt steeds intelligenter. Helaas voor mensen die nu tijd tekort komen om de krant rustig door te nemen: het derde scenario is een toekomstfantasie met de nadruk op toekomst. Maar toch, elk jaar komen er nieuwe snufjes bij. In de nieuwste generatie automodellen die vorige maand op de AutoRAI werden getoond, zaten weer meer chips dan in hun voorgangers: chips waarmee de veiligheid en het comfort van de inzittenden worden verbeterd. Recente uitvindingen zijn bijvoorbeeld het electronic stability program (esp) en cornering brake control (cbc), systemen om de wegligging en het remgedrag bij (scherpe) bochten te verbeteren. De huidige auto's, zo wordt wel eens gezegd, hebben al meer elektronica dan de eerste generatie Airbus-vliegtuigen. Autoproducenten hebben ze bovendien op hun testbanen al rondrijden: compleet computergestuurde voertuigen. De sensoren en chips houden de afstanden tot de andere weggebruikers in de gaten, remmen als het mis dreigt te gaan en zoeken zich met hun global positioning system (gps) een weg naar hun bestemming.
Maar wanneer staan deze volautomatische autorobots op onze oprit? Over vijf of vijftig jaar?
Ongevalscenario
De auto-industrie, zegt Bart van Arem, onderzoeker bij TNO en hoogleraar bij de Universiteit Twente, heeft twee drijfveren voor het ontwikkelen van de intelligente systemen: het voorkomen van ongevallen en het vergroten van het comfort van bestuurder en passagiers. De volledig computergestuurde auto is echter nog lang niet aan de orde, voorlopig gaat het om kleine verbeteringen van het rijgedrag.
“Een ongevalscenario is vaak het uitgangspunt,” aldus Van Arem. Bekend is de werkwijze van een Zweedse autofabrikant, die een team onderzoekers heeft dat elk ongeval in Zweden waarbij een van de auto's van het eigen merk betrokken is afreist. Zo kunnen er nieuwe hulpmiddelen worden bedacht om dergelijke calamiteiten te voorkomen. Een van de nieuwe systemen die op het punt staan door te breken is de 'intelligente cruisecontrol': met sensoren wordt voortdurend de afstand tot het voorliggende voertuig in de gaten gehouden.
Alle aandacht ten spijt die er voor de veiligheidssystemen is, moet worden opgemerkt dat het succes van de systemen tot nu toe niet overtuigend is. In een onderzoek in Groot-Brittannië is gebleken dat verbeteringen aan het voertuig jaarlijks zorgen voor 1 procent minder risico op letsel door ongevallen. Die verbeteringen zijn niet alleen intelligente systemen maar ook betere kreukelzones en de invoering van airbags.
De invoering van het antiremblokkeer-systeem (abs), waarvan veel verwacht werd, heeft weliswaar geleid tot minder kop-staartbotsingen, maar er zijn andersoortige ongevallen (bijvoorbeeld auto's die van de weg raken) voor in de plaats gekomen.
“In feite heeft abs nog niet zo veel opgeleverd,” aldus Rob Eenink, hoofd Infrastructuur, Telematica en Voertuigen bij de stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV).
“Maar,” voegt Eenink daar aan toe, “de komst van ict-systemen om de veiligheid te verbeteren is nog recent. Het is te vroeg om te beoordelen of de weggebruikers er veel baat bij hebben.” Eenink heeft goede verwachtingen van intelligente snelheidsaanpassing (isa), een systeem dat de afgelopen jaren intensief getest is. Auto's (waarvan de locatie bekend is dankzij hun gps-ontvanger) krijgen een waarschuwing als hun snelheid te hoog is voor het baanvak waar ze op dat moment rijden. Een alternatief systeem, waarbij de snelheid van de auto op bepaalde baan-vakken wordt beperkt, ook al trap je nog zo hard op het gaspedaal, lijkt voorlopig op te veel weerstand van de kant van de automobilisten te stuiten. Van Arem ziet heil in de slimme cruisecontrol, die de afstand tot de voorligger bijhoudt. Vooral als ook nog een volgende stap wordt gezet: een cruisecontrol voor in de file. Het systeem kan meebewegen met de file: automatisch optrekken en afremmen als dat nodig is.
“Het zou het filerijden een stuk draaglijker maken,” zegt Van Arem. De bestuurder hoeft weinig meer te doen. Er komt nog een ander voordeel bij: de schokgolven van de file kunnen, dankzij de computer, geleidelijker worden opgevangen.
Daarmee kunnen de files sneller worden opgelost.
Kreukelzone
De systemen die nu worden ontwikkeld en op de markt komen zijn stand alone, het zijn autonome systemen die een bepaald onderdeel van het autorijden (afstand bewaren, remmen in bochten) voor hun rekening nemen. De grote stap die verder in de toekomst ligt, wordt drive by wire genoemd: de huidige (mechanische) bediening van het voertuig wordt vervangen door elektronica. Er zouden geen gas- en rempedalen en zelfs geen stuur meer nodig zijn. In de lucht- en scheepvaart is het al lang de gewoonste zaak van de wereld dat chips en stroomdraadjes de essentiële processen besturen; op de weg lijken de passagiers meer moeite te hebben om afscheid te nemen van de 'ouderwetse' mechanica. Maar ook al hebben de autofabrikanten dergelijke systemen bij wijze van spreken al kant en klaar in de fabriek staan, de marktintroductie zal nog jaren op zich laten wachten. Gevoelsmatig zal het voor de automobilisten moeilijk worden om afscheid te nemen van het stuur, aldus Van Arem.
De automobilist die zich helemaal overgeeft aan de elektronica, begeeft zich bovendien op onbekend terrein. “Als bestuurder blijf je toch zelf verantwoordelijk voor het functioneren van de auto,” zegt hij. “Je kunt nog zoveel elektronische hulpjes krijgen, als ze het niet doen, zul je zelf moeten rijden.” De moeilijkheid is des te groter omdat de elektronica minder 'uit-ontwikkeld' is dan de mechanica. Verschillende autoproducenten hebben de afgelopen jaren tot hun schrik moeten constateren dat nieuwe elektronische foefjes, na-dat de auto eenmaal op de markt was, niet goed bleken te werken. Voor de dure automerken, toonbeeld van betrouw-baarheid, is dat funest. Van Arem: “Wat we van onze kantoorautomatisering accepteren, bijvoorbeeld het crashen van de pc, kunnen we in de auto natuurlijk niet hebben.”
Wirwar
Nog onzekerder dan drive by wire is de volgende stap: de zelfsturende auto. Eenink: “Uit onderzoek blijkt dat autorijden eigenlijk een heel complexe taak is. Vooral rijden in de stad, met de constant wisselende verkeerssituatie, is een ingewikkeld proces. Mensen maken daarbij relatief weinig fouten. Het vervangen van de mens door een computer zal een enorme opgave zijn.” Mochten we dat echt willen, dan zal volgens Eenink eerst een infrastructuur moeten worden aangelegd met geleidepunten of elektronische bakens om de wirwar van onbemande voertuigen te loodsen.
Maar dat wordt toch veel te duur? Zo'n infrastructuur zou een miljardeninvestering vergen. Eenink: “Maar vergeet niet: de totale kosten van de verkeersonveiligheid in Nederland belopen negen miljard euro per jaar. Dus ja, de investering is groot.
Maar de opbrengst zal ook groot kunnen zijn.”
De auto wordt steeds slimmer…
Virtueel alarm > Als de afstand tot uw voorligger te snel afneemt, wordt u gewaarschuwd met een virtueel remlicht op de voorruit. [test/conceptfase]
i-Cruisecontrol > Alternatief systeem: als de afstand te snel afneemt, neemt de auto vanzelf gas terug. [op de markt]
Meedenkspiegel > Sensors in de zijspiegel en linker bumper letten op het verkeer in de dode hoek. Een alarm klinkt als u abusievelijk toch van plan was van baan te veranderen. [test/conceptfase]
Lijnenkijker > Met sensoren worden de lijnen in de gaten gehouden. Als de wielen er overheen dreigen te gaan, wordt u gewaarschuwd. [beschikbaar in Japan]
Stabilisator > Het electronic stability program stabiliseert de auto bij onverhoedse of paniekerige stuurbewegingen. [op de markt]
Elektrische stoel > Als de stoel (bij een aanrijding) hard achteruit wordt gedrukt, reageert de intelligente stoel zodat uw lichaam wordt opgevangen: een whiplash wordt tegengegaan. [op de markt]
Achteruitkijkoog > Een monitor op het dashboard toont het beeld van een camera aan de achterkant van de auto: nooit meer achteruitrijden zonder te zien wat er achter de auto is. [test/conceptfase]
Noodstopsignaal > Bij krachtig remmen geven de remlichten een flitssignaal. Hoe harder u remt, hoe sneller de flitsfrequentie: de achterligger is gewaarschuwd. [test/conceptfase]
Lengtemeter > Sensors zoeken de positie van uw oog, om vervolgens de bestuurdersstoel, het stuur en de pedalen automatisch aan te passen aan uw lengte. [test/conceptfase]
Nachtoog > Een infraroodcamera toont 's nachts wat zich buiten de lichtbundel van de koplampen afspeelt. [test/conceptfase]
