Moet een leider koffie halen voor collega’s of gewoon het goede voorbeeld geven, vraagt Arko van Brakel zich af.
Zouden Barack Obama, Richard Branson of – dichter bij huis – John de Mol en Mark Rutte wel eens een kopje koffie halen voor hun collega’s? Dat vroeg ik me af naar aanleiding van ons Nationaal Leiderschapsonderzoek. Een klein onderdeel van dat onderzoek ging over de vraag of Nederlandse leidinggevenden wel eens koffie halen voor hun collega’s. Zelf gaven ze daarop een positief antwoord, maar de werknemers uit hun teams dachten daar significant anders over. Dat is te verklaren, want stel dat je een team van 24 mensen leidt en je haalt voor iedereen 1 keer per kwartaal koffie, dan ben je toch bijna honderd keer per jaar koffie aan het halen. Best vaak, maar onthouden je individuele collega’s die 4 keer ook als ‘best vaak’?
Veel managers, weinig leiders
In interviews en tijdens de Big Improvement Day, waar we de resultaten presenteerden, ging het al snel over het koffie halen, terwijl het onderzoek veel breder ging. Heel kort sprak ik hierover met Ben Verwaaijen, een van de sprekers van die dag. Zijn opmerking vatte de essentie van het onderzoek heel goed samen: ‘Er hebben dus heel veel managers meegedaan aan het onderzoek en niet al te veel leiders.’
Wat is een leider?
De vervolgvraag is dan: wat is een leider? Jonge mensen vinden vooral dat ze de ruimte moeten krijgen van hun leidinggevenden, zo blijkt uit het onderzoek. Dat wordt bevestigd door een vernieuwer als Menno Lanting, die al langer concludeert dat managers hun jonge talenten vooral in de weg staan. ‘Aan de kant, ga uit de weg, beste manager’, houdt Menno zijn publiek voor.
Semler en Zwart
Inspirerende leiders zoals de Braziliaanse ondernemer Ricardo Semler zijn juist succesvol door veel ruimte, vrijheid en verantwoordelijkheid aan hun mensen te geven. Zouden jonge talenten vaak het gevoel hebben gehad dat Semler hen in de weg stond? En zouden de talenten bij het succesvolle Nederlandse bedrijf Coolblue wel eens klagen dat oprichter Pieter Zwart in de weg staat? Of zich afvragen hoe vaak hij koffie haalt? Ik denk het niet, want net als andere grote ondernemers en slimme leiders heeft Zwart een inspirerende visie, die Coolblue met ‘mondhoekmarketing’ en een ‘directeur blije klanten’ tot grote hoogte bracht. Voor zo’n ondernemer breng je toch graag zelf een kopje koffie?
In pakkende oneliners
Ben Verwaaijen heeft gelijk: een leidinggevende is lang niet altijd een leider. En een goede leider is misschien niet eens altijd een goede leidinggevende. Dat laatste hoeft ook niet, want een leider geeft richting, heeft visie, maakt verschil door besluiten te nemen over de grote chunks, stelt de doelen scherp, neemt het voortouw en geeft vaak zelfs het goede voorbeeld. Een goede leider weet met glasheldere communicatie zijn visie in pakkende oneliners te vervatten. Yes we can! Of: I have a dream! Of: Education is the most powerful weapon which you can use to change the world.
Een discutabel zelfbeeld
Er deden natuurlijk ook echte leiders mee aan ons onderzoek. Zij deden prachtige uitspraken. Maar waarschijnlijk deden er nog veel meer managers mee. Het is moeilijk om op basis van het onderzoek te beoordelen wie een echte leider is en wie niet. In de zaal tijdens de Big Improvement Day ging een kleine minderheid van de handen aarzelend in de lucht op mijn vraag wie zichzelf een leider vond. Die twijfel snap ik wel, want uit ons onderzoek blijkt dat Nederlandse leiders zichzelf een 7,6 geven, terwijl medewerkers hen slechts een 6,8 geven. Een zeven-min dus. Het zelfbeeld van de onderzochte leiders is op zijn minst discutabel en hun medewerkers vinden dus gemiddeld eigenlijk niets, althans niets bijzonders, van hun leidinggevenden. Want goed begint pas bij een acht…
Zijn leiders nog nodig?
Mijn conclusie is dat het woord leider aan inflatie onderhevig is. Jonge mensen vragen zich zelfs af of leiders nog wel nodig zijn in de toekomst… Gelukkig zijn er echter nog steeds inspirerende leiders in onze wereld. Alleen gedragen ze zich lang niet meer altijd als baas. Tegenwoordig zijn het inspirerende, visionaire vakmensen die het voorbeeld geven, een stip op de horizon zetten en enthousiaste volgers om zich heen verzamelen die, net als vroeger, hun organisatie aansturen en hun doelen waarmaken. Je bent immers alleen een leider als je een groep dappere volgers hebt. En ja, soms haalt zo’n leider koffie. En soms niet. Who cares…
Beeld via Flickr.
