Tweevoudig WK-finalist Arie Haan is al 12 jaar coach in China. Over wat hij daar geleerd heeft, schreef hij een managementboek. ‘Belangrijk hier: je moet geduld hebben.’
Arie Haan is oud-topvoetballer en nu alweer jarenlang trainer/coach. Hij leidde het nationale team van China naar de finale van de Asia Cup en is op dit moment trainer van Tianjin Teda, subtopper in de Chinese competitie. Als je zo lang in China werkt, dan weet je wel wat over werken met Chinezen: hun sterkten/zwakten, hun individualistische instelling, hoe je een team smeedt, waarom ze eigenlijk voor probleemoplossing het liefst naar de baas of de trainer kijken. En: hoe je dat verandert.
Over de kennis die hij opdeed, schreef Haan recent een boek, elf hoofdstukken met anekdotes, ervaringen en tips. Elf zeer succesvolle ondernemers en hoogleraren (een groot deel Nederlands) in China heeft uitgebreide aanvullingen geleverd over hoe zij Aries praktijk herkennen en ervaren. Al met al een mooie kruising tussen voetbal en managementboek, met antwoorden op vragen als: waarom zijn veel Chinese voetballers voorzichtig met hun schoten op doel? Waarom noteren ze alles wat de trainer ze vertelt in schriftjes? Met welke reden trapt de Chinese voetballer graag een ruit in aan het eind van de training? En wat is de betekenis van de flessen whisky en andere dure cadeaus die voetbaltrainers in China doorgaans van hun spelers ontvangen?
MT: Wat kunnen managers leren van een voetbalcoach in China?
Arie Haan: ‘Ik vertel in ‘Nee Bestaat Niet’ over mijn ervaring met het aansturen, stimuleren en beter maken van teams in China en dat koppel ik aan ervaringen van succesvolle ondernemers hier. Met vallen en opstaan ben ik erachter gekomen hoe Chinezen denken, hoe je zelfstandig, creatief denken stimuleert, waar Chinese spelers – en medewerkers bij bedrijven – moeite mee hebben, wat wel en niet werkt, hoe je groepsprocessen bevordert, en hoe je van voorzichtige, afwachtende medewerkers leiders maakt.'
Wat is voor u de essentie van uw boek?
‘De belangrijkste les is dat je geduld moet hebben. Meer dan in Nederland. Het is niet verstandig om in China recht op je doel af te gaan. Je moet hier dingen de tijd geven. Bouw een relatie, met de mensen met wie je werkt. Mensen die hun eigen manier van denken en leidinggeven opleggen, houden het hier niet lang vol. De grootste les is voor mij: probeer te begrijpen hoe het karakter van dit volk in eeuwen is gevormd. Waarom de geschiedenis hen voorzichtig heeft gemaakt in hun uitspraken. Waarom gezichtsverlies in China zo’n enorm grote rol speelt. Hoe guanxi’s in elkaar zitten. Met andere woorden: verdiep jezelf in hoe de mensen gevormd zijn, en de eerste stap naar succes is al gezet.’
En, wat weet je dan?
‘Chinezen zijn door hun cultuur, historie en schoolsysteem niet gewend hun mening te geven, laat staan te discussiëren met de trainer. Ik heb hier jarenlang met veel geduld getracht spelers zich te laten uitspreken. Ik vraag ze voortdurend hoe zij dingen zouden oplossen. Je ziet na verloop van tijd dat ze hun schroom laten varen, dat ze vertrouwen krijgen. En op den duur zie je dat ook in het veld terug, dat ze hun nek durven uitsteken. Managers hier doen er goed aan medewerkers voortdurend te prikkelen om mee te doen en mee te denken. Stimuleren en belonen, dat is hier nodig om van mensen die altijd naar de baas kijken meedenkers te maken.
Om een team te maken van Chinezen moet je ze als een familie neerzetten. De familie als groep is hier een krachtig beeld. Ik heb van spelers die bij maaltijden hun eigen plekje opzochten of zelfs staand hun bordje leegaten ‘groepsdieren’ kunnen maken. Veel Chinezen gaan per definitie voor hun eigen succes, ze zijn op overleven gericht. Door hen als familie neer te zetten, maak je er een groep van. Veel Chinezen leven in steden in grote wooncomplexen waar iedereen elkaars neef en nicht is. Als je die groepsgedachte weet over te brengen op je team, dan doe je het goed.'
Het boek Nee bestaat niet door Arie Haan 
is verschenen bij Sportliteratuur uitgeverij.
Er staan verhalen in van onder meer Jeff Hu, business director van Atomic Recruitment China; Olav Griese, partner bij O.N.E. Creative (marketing), Shanghai; Renaat Morel, chef-kok in Beijing en voormalig executive chef in vijfsterrenhotels in China; Ruud Bosman (Bonatec), product sourcing consultant met veel ervaring in China; Gijs de Bruin, entrepreneur; ceo van CHC Product Development en CHC Expo Services, Shanghai; Jacco Bouw, ceo van Webpower – email marketing expert, Shanghai; Raymond Koot, ceo van EurAsiaVision in Taipei (Taiwan); prof. Willem Burgers, decaan van de Faculty of the Nordic International Management Institute, Chengdu.
Dit verhaal komt uit de huidige printeditie van Management Team. Ben je nog geen abonnee? Vraag deze editie dan aan als gratis proefnummer.
