Veel managers zullen zich op dit ogenblik afvragen: Hadden we ons kunnen voorbereiden op corona? Hadden we ons beter kunnen voorbereiden? Hadden we meer kunnen doen?
Als organisaties zijn we de laatste decennia best gewend geraakt aan megatrends en we gaan daar op zich helemaal niet slecht mee om. Voortschrijdende ontwikkelingen in de informatie- en communicatietechnologie, de globalisering, milieuproblematiek, of de (dreigende) tekorten aan specialistische vakmensen. Het zijn trends die of al langere tijd bezig zijn of die we al langere tijd zien aankomen, waardoor we er ons in principe op (hebben) kunnen voorbereiden.
Maar corona is geen megatrend, dat is een disruptor: een onverwachte gebeurtenis die verhindert dat iets, een systeem, proces of gebeurtenis, doorgaat zoals gewoonlijk. Een disruptor heeft per definitie een grote negatieve impact op het systeem, in dit geval op ons dagelijks leven en op de organisaties waar wij werken. En daar moet dat systeem dan adequaat op zien te reageren. Oftewel, in het geval van een organisatie, verwachten we dat het management de juiste stappen gaat nemen om de gevolgen van Corona het hoofd te bieden. De vraag is of dat realistisch is?
De trend is managers afserveren
Het is de laatste jaren ‘goed gebruik’ geworden om de manager af te serveren als onnuttig en zelfs nadelig voor een organisatie. Je kunt er maar beter minder van hebben, of helemaal geen, want ze doen toch niets nuttigs en kosten sowieso teveel geld. Als dit inderdaad het geval is, dan lijkt er weinig hoop te zijn dat onze organisaties de corona-crisis en vooral de economische gevolgen daarvan gaan overleven.
Gelukkig ligt het allemaal wat genuanceerder. Sterker nog, wetenschappelijk onderzoek toont keer op keer aan dat goede managers essentieel zijn voor het creëren en in stand houden van een succesvolle organisatie. Daarbij is een succesvolle organisatie eentje die flexibel en wendbaar is, oftewel goed kan omgaan met
de bedreigingen maar ook de kansen die zich voordoen in de omgeving, dus ook in Corona-tijden.
Wetenschappelijk onderzoek toont keer op keer aan dat managers essentieel zijn
Nu klopt het wel dat goede managers niet dik gezaaid zijn. In de managementliteratuur worden zelfs percentages van 60 tot 75 genoemd wanneer het over incompetente en niet-effectieve managers gaat. Het probleem blijkt dus niet te zijn dat er teveel managers zijn, het probleem is dat er niet genoeg excellente managers zijn. Excellente managers zijn mensen die zeer goed zijn in hun werk en als dat het geval is, helpen zij de prestaties van hun organisatie verbeteren. Ze creëren de juiste condities in de organisatie om medewerkers te laten excelleren. En dan kan een organisatie veranderen in een echte hoogpresterende organisatie, een HPO (high performance organisation), die gekenmerkt wordt door een groot aanpassingsvermogen. Zij zijn in staat ook in zeer uitdagende omstandigheden kwalitatief uitstekend te blijven opereren op zo’n manier dat alle stakeholders blij zijn.
Uit vijftienjarig onderzoek van het HPO Center blijkt dat de excellente manager (die wij high-performance managerial leider hebben genoemd ) twee soorten gedrag afwisselend en aanvullend vertoont:
- Gedrag dat aantoont dat ze begaan zijn met hun medewerkers, klanten en organisatie, dat laat zien dat ze geloven in een mooie toekomst voor hun organisatie, en dat ze aanwenden om een inspirerend en aantrekkelijk beeld van de toekomst van de organisatie te schetsen. Dit gedrag noemen we leiderschapsgedrag.
- Gedrag dat ze aanwenden om het gewenste resultaat op een gedisciplineerde manier te realiseren, en waarmee ze hun medewerkers en zichzelf weten te inspireren om buitengewone resultaten te behalen door op allerlei manieren samen te werken. Dit gedrag noemen we managerial gedrag.
Elk leidinggevend gedrag heeft een tegenhanger in managerial gedrag en andersom. Zo zijn deze managers bijvoorbeeld gericht op de toekomst en de lange termijn (leiderschapsgedrag), terwijl ze tegelijkertijd standvastig en gedisciplineerd zijn in het behalen van resultaten op de korte termijn (managerial gedrag).
Actuele voorbeelden
Om een paar actuele voorbeelden uit de corona-periode te noemen. Heel belangrijk tijdens de crisis zijn communicatie en dialoog gebleken: als management in contact blijven met je mensen. Dit werd dan ook sterk geïntensiveerd in zowel inhoud als frequentie. Managers begonnen een dagelijkse virtuele stand-up met hun medewerkers te organiseren. In die ‘bijeenkomsten’ ging het allereerst over de gezondheid van de aanwezigen, en vervolgens over het werk en hoe dat – merendeels thuis – goed ging of wellicht wat lastiger vorderde. Daarnaast was en is er veel onderling virtueel contact tijdens de dag. Hierdoor blijven medewerkers op de hoogte en wordt er veel duidelijkheid gecreëerd, en kan onrust worden weggenomen. Bovendien blijven mensen op deze manier goed met elkaar in verbinding en ontstaat het gevoel “samen slaan wij ons erdoor heen” (leiderschapsgedrag). Tegelijkertijd geven deze stand-ups de mogelijkheid om snel en voortvarend beslissingen te nemen.
Ook is tijdens de coronacrisis gebleken dat we best wel flexibel zijn. Er zijn voorbeelden te over waarbij organisaties, nadat ze over de eerste schok heen waren, nieuwe manieren van werken en een nieuw aanbod van diensten en producten bedacht hebben. Uit nood geboren weliswaar, maar toch mooi om te zien dat we blijkbaar best wel kunnen veranderen als het moet (managerial gedrag).
Tegelijkertijd worden deze activiteiten begeleid en geleid door de antwoorden op de grote vragen die nu urgent zijn geworden, zoals ‘Wie en wat willen we zijn als organisatie?’ ‘Voor wie doen we wat we doen?’ Vragen en een dialoog die over de langetermijnvisie van de organisatie gaan en juist nu van groot belang zijn. Immers, als medewerkers helder hebben waarom ze elke dag hun bed uitkomen om zich in te zetten voor de organisatie, en als klanten weten wat ze aan de organisatie hebben en er zelfs fan van zijn, dan geeft dat hoop voor de toekomst (leiderschapsgedrag).
Juist nu hebben we meer excellente managers nodig, omdat die medewerkers laten excelleren. De medewerkers zorgen op hun beurt voor een excellente bedrijfsuitvoering en bediening van klanten, burgers, patiënten en andere stakeholders …. en dit zal ervoor zorgen dat organisaties niet alleen de corona- en daaropvolgende economische crisis gaan overleven maar daar zelfs sterker dan ooit tevoren uit tevoorschijn zullen komen!
