Bram van Beetz vond zichzelf als commercieel directeur bij detacheerder Yacht medio 2019 terug op een parkeerplaats in Arnhem, zich een beetje verbaasd afvragend wat hij daar aan het doen was. Natuurlijk – hij had de uitnodiging voor het gesprek aangenomen, maar was dit echt wat hij wilde: overstappen naar concurrent Eiffel?
De investeringsmaatschappij achter Eiffel had hem benaderd, Een combinatie van gevleid zijn en een vaag gevoel dat het na twintig jaar misschien tijd was voor wat anders, had hem naar dit moment geleid. Maar ineens sloeg de twijfel toe. ‘Het voelde heel spannend, een beetje alsof ik iets deed wat niet mocht.’
Die gevoelens sluiten aan bij de publieke perceptie over een nieuwe baan beginnen bij een concurrerend bedrijf, legt Tom van der Poel uit. Als managing partner bij executive searchbureau The Executive Network plaatsen zij regelmatig directie en bestuurders die van de concurrent komen. ‘In de praktijk komt het bijna in alle sectoren wel voor, maar er hangt soms een zweem omheen dat het eigenlijk niet hoort. Dat is een gevoelsmatig ding voor veel mensen, je bent emotioneel verbonden aan je werkgever.’
Snel op stoom
Natuurlijk zijn er de bestuurders die Van der Poel als headhunter om die reden mededelen dat ze er geen interesse in hebben om voor de concurrent te gaan werken. ‘Maar die zijn in de minderheid. Vaak benaderen mensen hun carrière veel zakelijker. Ze kunnen bijvoorbeeld de stap maken naar een positie die bij hun huidige werkgever net ingevuld is. Of je maakt een grote financiële sprong. ‘Maar het kan bijvoorbeeld ook samenhangen met de cultuur binnen een bedrijf. Ik spreek weleens kandidaten die qua persoonlijkheid veel beter bij de cultuur van een concurrent zouden passen dan waar ze nu zitten.’
Ook voor het bedrijf dat de topmanager van de concurrent overneemt, zijn er voordelen. De nieuwe aanwinst voor het bedrijf is al bekend in de markt en heeft een bewezen trackrecord met soortgelijke transformaties die voor het bedrijf interessant kunnen zijn. Van der Poel: ‘Daardoor kan iemand snel ingewerkt zijn en dus binnen een paar weken inhoudelijke sturing geven in het nieuwe bedrijf.’
Voor Van Beetz kwam de doorslag vooral door meer ondernemerschap in zijn nieuwe baan. Niet dat hij ontevreden was bij Yacht, dat onderdeel is van Randstad. ‘Maar je kan super tevreden zijn ergens en dan tóch iets aangeboden krijgen waar je enthousiast van wordt.’ Het ondernemerschap in een grote organisatie als Randstad, daar was minder ruimte voor dan bij Eiffel. Hier is hij een van de drie directeuren. ‘Die verantwoordelijkheid, daar was ik voor m’n gevoel klaar voor.’
‘Ik wist natuurlijk dat het gevoelig zou liggen, dus ik heb het benaderd als een slecht nieuwsgesprek’
Communicatie
Toen dat besluit eenmaal genomen was, was de lastigste stap nog niet genomen. Want hoe vertel je je huidige werkgever dat je overstapt naar de concurrent? ‘Ik wist natuurlijk dat het gevoelig zou liggen, dus ik heb het benaderd als een slecht nieuwsgesprek. Niet te lang eromheen draaien, maar direct ter zake komen.’ De reactie van zijn directeur was volgens Van Beetz kenmerkend voor de band die ze hadden. ‘Hij zei: Je zit hier waarschijnlijk al een week tegenop te hikken, dus laten we eerst maar een kop koffie drinken. Daarna kunnen we elkaar altijd nog in de haren vliegen als het nodig is.’
Want naast de persoonlijke band, heeft een bedrijf natuurlijk ook een zakelijk belang. In totaal is Van Beetz nog 1,5 week na de aankondiging aan het werk geweest. Daarna zat hij vijf maanden thuis, voordat hij kon beginnen bij zijn nieuwe werkgever. Op zijn LinkedIn prijkt een sabbatical, maar het had vooral te maken met het concurrentiebeding. ‘Daar hebben we uiteindelijk goede afspraken over kunnen maken. Daar was ik erg blij mee, ik wilde een mooie periode bij Randstad ook goed kunnen afsluiten.’
Concurrentiebeding
Gijs van Nes ziet als partner bij advocatenkantoor NautaDutilh vaak dat er onderhandeld wordt over het concurrentiebeding. Over zo’n beding moet volgens hem zeker niet te licht gedacht worden. ‘Sommige managers die overstappen zien het als een paar zinnen in het contract waar makkelijk overheen gestapt wordt. Maar als puntje bij paaltje komt, kan een bedrijf je daar wel aan houden. Je hebt het immers getekend toen je in dienst ging.’
Hij geeft toe dat het concurrentiebeding vaak heel breed geformuleerd is – veel algemeenheden, met een enkele uitzondering waar concurrenten bij naam worden genoemd. Hij raadt dan ook aan om hier tijdens het tekenen al naar te vragen. ‘Vraag wat men specifiek bedoelt, wat er wel of niet onder valt. Dat klinkt misschien als een ongezellige binnenkomer, maar kan je wel helpen als je onder zo’n concurrentiebeding uit probeert te komen in de toekomst.’
Mocht een zaak rondom het concurrentiebeding voor de rechter komen, dan zijn er verschillende omstandigheden die voor verkorting van zo’n beding kunnen zorgen. ‘Als iemand eerst als secretaresse werkte, maar is opgeklommen tot salesmanager, dan was dat concurrentiebeding niet zo belangrijk in haar eerste baan als in haar tweede’, legt Van Nes uit.
‘Als werkgever is het misschien je eerste reactie om er hard in te gaan, maar het gaat ook om de relatie die je met iemand hebt’
Ook kan het zijn dat iemand zeer specifieke kennis heeft, waardoor een overstap naar de concurrent logischer kan zijn. Bovendien maakt het uit of iemand zelf vertrekt of ontslagen wordt en vervolgens bij de concurrent aan de bak gaat. ‘In dat laatste geval is de rechter vaak coulanter.’ Wisselt iemand op zijn beurt in een vrij generieke functie, dan zal een rechter eerder beslissen om iemand wel aan het volledige concurrentiebeding te houden.
Volgens Van Nes komen dit soort zaken veel voor de rechter. ’10 procent van de arbeidsrechtelijke zaken gaat over het concurrentiebeding, afgaande op de jurisprudentie. Maar ongetwijfeld worden er nog veel meer zaken afgehandeld voordat het zo ver komt.’ Hij raadt zowel bedrijven als managers die overstappen aan om te proberen het niet tot een rechtszaak te laten komen. ‘Als je het gezamenlijk daarvoor oplost, scheelt dat voor beide partijen veel gedoe. Als werkgever is het misschien je eerste reactie om er hard in te gaan, maar uiteindelijk gaat het ook om de relatie die je met iemand hebt.’
Kennis
Aan de andere kant heeft zo’n concurrentiebeding natuurlijk een duidelijke functie, benadrukt Van der Poel van The Executive Network. ‘Je hebt als topmanager toegang tot een enorme schat van kennis. Het idee is dat die kennis na zo’n beding enigszins verouderd is.’
Ook Van Beetz wachtte vijf maanden – die hij voornamelijk vulde met reisjes en andere ontspannende activiteiten. ‘Na twintig jaar keihard werken was het ook fijn om die twee periodes heel duidelijk van elkaar te scheiden.’ Toen hij eenmaal begon, moest hij natuurlijk wel even wennen aan een nieuwe werkgever. ‘Het is een kleiner bedrijf, ik kreeg daardoor te maken met een veel bredere verantwoordelijkheid. Ineens moest ik meebeslissen over zaken die bij Randstad centraal geregeld zijn, zoals IT en leasebeleid.’
‘Mensen denken dat ze hetzelfde trucje overal kunnen doen, maar een cultuur is bepalend of iemand successen kan boeken of niet’
Maar de ondernemende cultuur die Eiffel als kleiner bureau met zich meebrengt, dat past goed bij Van Beetz. ‘Het is een bedrijf met een sterke familiaire cultuur, dus ik vond het spannend om te ervaren of ik dezelfde impact kon maken. Maar al met al ben ik blij dat ik de overstap gemaakt heb.’
Het is die cultuur waar het volgens Van der Poel nog weleens mis kan gaan met een overstap naar de concurrent. ‘Mensen denken dat ze hetzelfde trucje overal kunnen doen, maar een cultuur is bepalend of iemand successen kan boeken of niet. Is een bedrijf bijvoorbeeld target gedreven? Hoe wordt er omgegaan met fouten of wat geeft status binnen een bedrijf? Als je je daar niet eerst in verdiept als sollicitant, kan je hard onderuitgaan.’
Soms is het daarom júíst goed om uit een totaal andere sector te komen, benadrukt Van der Poel. Hij kan het weten: in 2017 kwam hij over van verzekeraar Aegon naar The Executive Network. ‘Het was net Alice in Wonderland voor mij, omdat het zo’n totaal andere wereld was. Doordat ik wist dat alles nieuw was, maakte ik mezelf geen illusie dat ik dingen al wist. Dat scheelt soms in het wennen in een nieuw bedrijf.’
Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd op 17 december 2020.
