Werknemers zouden meer moeten profiteren van de winsten die bedrijven maken. Dat vindt CNV. Om dat doel te bereiken, moeten bedrijven jaarlijks voor 2.000 euro belastingvrij aandelen kunnen schenken aan personeel, stelt de vakbond voor. De overheid zou dit snel fiscaal moeten regelen.
Aandelen of certificaten geven aan werknemers kan nu ook al, alleen betaal je daarover belasting. Het ‘cadeautje’ van de werkgevers kost werknemers dus geld. CNV wil daar dus iets aan veranderen.
Maak van werknemers iets meer ondernemer
Los van de fiscus, is het überhaupt slim om personeel aandeelhouder te maken? Ja, omdat het de betrokkenheid van werknemers kan vergroten. Uiteindelijk leidt dat tot hogere productiviteit.
Hoe? Als ondernemer loop je risico, maar het betekent ook dat je het vooruitzicht hebt op mogelijk hoge winsten. Het is dus in je directe belang om je voor het succes van je bedrijf in te zetten. Werknemer hebben gekozen voor een baan, ze mijden risico.
Medewerkersparticipatie houdt in dat je een deel van de risico’s en mogelijke winsten die bij het ondernemerschap horen, deelt met je werknemers. Je maakt van je werknemer ook iets meer een ondernemer. Ze zullen zich daardoor harder inzetten voor je bedrijf. Het uitgeven van aandelen of certificaten is de meest gangbare vorm van medewerkersparticipatie.
Hoe werkt medewerkersparticipatie?
Werknemers kopen aandelen. Ze worden dus voor een deel eigenaar en delen in de ontwikkeling van de aandeelhouderswaarde. Net als iedere andere aandeelhouder verwerven werknemers de daarbij behorende rechten, zoals het stemrecht en het recht op dividend.
Werknemer krijgen er een vorm van zeggenschap bij. Ze mogen als aandeelhouders aanwezig zijn bij de aandeelhoudersvergaderingen en daar dus ook stemmen over het beleid.
Als je dit allemaal niet ziet zitten, kun je ook kiezen voor een mildere vorm. Je kunt je medewerkers dan certificaten geven van aandelen. De aandelen in je bedrijf die voor je medewerkers bestemd zijn, worden overgeheveld naar een speciaal daartoe op te richten stichting. Die geeft dan weer certificaten uit.
Het werkt een beetje zoals met huwelijkse voorwaarden: zeggenschapsrechten vallen buiten de participatie tenzij je in de statuten andere afspraken maakt.
Welke werknemers wil je aandelen geven?
Je moet op een aantal dingen letten. Niet iedereen zal willen meedoen, maar het is wel belangrijk dat je een aandelenplan organisatiebreed aanbiedt. Je kunt het eventueel beperken tot de vaste medewerkers en de voorwaarde stellen dat je minimaal een jaar in dienst moet zijn geweest. Dat iedereen mag deelnemen, betekent niet dat iedereen evenveel aandelen moet krijgen.
Verdeel aandelen werknemers naar rato
Zo kun je de volgende onderverdeling maken:
- directie,
- topmanagement,
- middelmanagement en
- lager personeel.
Verder kun je een onderscheid maken naar functie, diensttijd en salarisgroep. Door niet iedereen een even groot aantal aandelen te geven, zorg je ervoor dat er handel kan ontstaan in aandelen. Het vormt ook een impuls om door te groeien in je bedrijf. Het is in ieder geval van belang dat je jouw overwegingen helder communiceert.
Hoe geef je nieuwe aandelen uit?
Het belang van de zittende aandeelhouders zal verwateren. Normaal gesproken hebben zittende aandeelhouders een voorkeursrecht als er nieuwe aandelen uitgegeven worden. In het geval van medewerkersparticipatie geldt dat niet. Het voorkeursrecht geldt wel weer als je ze in beheer stelt van een stichting en de medewerkers certificaten van aandelen geeft. Je moet de zittende aandeelhouders dan lief aankijken en vragen om niet van hun recht op bijkopen gebruik te maken.
Bij de oprichting van je BV of NV is in de statuten vastgelegd over hoeveel aandelen de entiteit beschikt en over welke nominale waarde ze beschikken. Er zijn dan bijvoorbeeld 100.000 aandelen waarvan er bij oprichting 10.000 zijn uitgegeven aan de oprichters en andere aandeelhouders.
Bij de uitgifte van aandelen aan je werknemers doet de BV dan opnieuw een emissie, dus uit die voorraad van 100.000 aandelen. Sinds de oprichting is de onderneming echter meer waard geworden. De aandelen die werknemers kopen zijn dus duurder geworden. Daar moet rekening mee worden gehouden.
Het verschil tussen de prijs van de nieuwe aandelen en de nominale waarde van de aandelen, zoals vastgelegd in de statuten, heet de agioreserve. Werknemers mogen die opslag op een later moment voldoen, mits je een BV hebt.
Lees ook: 4 redenen om je medewerkers in aandelen te belonen
Hoe regel je zeggenschap?
Als je medewerkers gezamenlijk meer dan vijf procent van de aandelen hebben dan hebben ze een aanmerkelijk belang. Dat heeft gevolgen voor je bedrijf. Zo kunnen aandeelhouders met een aanmerkelijk belang de verkoop van je bedrijf tegenhouden. Een belang van meer dan vijf procent komt in de praktijk vaak voor. Dat werknemers gezamenlijk een groot aandeel hebben, betekent nog niet dat ze ook een unaniem blok vormen.
Je kunt de aandelen onder laten brengen in een werknemersstichting, die dan weer certificaten van aandelen uitgeeft. De zeggenschap ligt dan bij het stichtingsbestuur dat de werknemers vertegenwoordigt op de aandeelhoudersvergadering. Deze opzet bundelt het individuele zeggenschap. Bovendien hoeven werknemers dan niet allemaal op de aandeelhoudersvergadering te komen. Het stroomlijnt de besluitvorming.
Ook kun je het aandelenkapitaal van je bedrijf onderbrengen in een beherende stichting. De stichtingsstatuten kunnen bepalen dat een deel van de winst onder de werknemers wordt verdeeld. In de statuten kun je dan regelen dat de zeggenschapsrechten van werknemers worden beperkt.
Hoe regel je de handel in aandelen?
Aandelen in een BV staan altijd op naam. Dat betekent dat ze alleen bij notariële akte kunnen worden gewijzigd. Het wordt dus een dure aangelegenheid als werknemers onderling stuivertje willen wisselen. Het handelen in certificaten mag onderhands geschieden. Het is van belang dat in de statuten spelregels worden vastgelegd.
Uit handelsoogpunt is het dus beter het verstandig om participatie via certificaten te overwegen. Door je werknemers je in staat te stellen om te handelen wordt medewerkersparticipatie levendiger. Het valt aan te raden om een of enkele van de grootaandeelhouders als bufferpartij te laten optreden. Die partij garandeert de koop van aandelen. Zo’n buffer kan dan een mogelijk verschil tussen vraag en aanbod ondervangen.
Lees ook: Investeren in je medewerkers levert meer op dan besparen
