Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

Met poep en plas bouwt deze Nederlander een business in Ghana

Ondernemen in Afrika betekent geduld hebben, locals meekrijgen en met de juiste partners in zee gaan. Aart van den Beukel kan erover meepraten. Zijn bedrijf Safisana gebruikt toiletafval voor de productie van mest en elektriciteit. 'We richtten ons eerst op lokale overheden, nu switchen we naar voedselverwerkers.'

safisana aart van den beukel
Foto: Safisana/Toilet Coalition Board

Iets ten oosten van Accra, de hoofdstad van Ghana, staat de fabriek van Safisana. Het is een complex dat je in dit deel van de wereld nergens anders tegenkomt.

Wat meteen opvalt is de enorme ballon op het dak van het grootste gebouw, van 40 bij 40 meter. Het is de vergister waarmee het biogas wordt geproduceerd.

Elke dag komen vrachtwagens hier hun lading droppen. Van containers met gft-afval tot septische tanks met poep en plas. Het is de ontlasting van bewoners uit de sloppenwijk even verderop.

Dikke, bruine yoghurt

‘Het biogas zetten we om naar stroom, met behulp van een generator. Wat in de vergister achterblijft is een dikke, bruine yoghurt’, zegt Aart van den Beukel. ‘Daar maken we mest van en verkopen dat aan boeren in de omgeving. Zelfs het afvalwater krijgt een bestemming. De nutriënten hierin worden deels gebruikt voor irrigatie.’

Het afvoeren en verwerken van afval, waaronder menselijke ontlasting, is een groot probleem in dit deel van de wereld. Vaak wordt dat gedumpt in zee. Dat zorgt niet alleen voor milieuvervuiling, maar ook voor verspreiding van ziektes. ‘Dit speelt met name in de overbevolkte steden van het Afrikaanse continent. Safisana wil deze problemen te lijf gaan.’

Tien jaar lang runde Van den Beukel in Nederland zijn eigen horecazaak, voordat hij in 2008 de overstap maakte naar Ecofys. Bij de startup-poot van het adviesbureau kwam hij in aanraking met dit recyclingconcept: op een relatief goedkope manier toiletafval verwerken op plekken in de wereld waar geen goed werkend rioolsysteem is. Rabobank, HaskoningDHV en een Nederlandse NGO bleken bereid om er geld in te steken.

safisana fabriek accra ghana
De recyclingfabriek van Safisana in Accra, Ghana.

Corruptie in Ghana

Ghana staat te boek als een stabiel en veilig land, met relatief weinig corruptie. Een ideale plek om te starten dus. Toch kostte het Van den Beukel heel wat zweetdruppels om iets van de grond te krijgen.

‘Jezelf hier vestigen en een stuk grond vinden, daar begint het mee. Dan krijg je te maken met de lokale overheid die voor alles de tijd neemt en – in ons geval – het concept niet goed begrijpt.’

Corruptie zag hij in die beginjaren op kleine schaal. ‘Dan kun je een stuk grond krijgen, als je 500 dollar in de zak van de lokale burgemeester stopt. Voor ons wat dat niet onderhandelbaar, we hebben daar nooit aan meegewerkt.’

Lees ook: Ondernemen in Ghana: hoe slaag je als bedrijf? ‘Er is geen dag zonder issues’

Safisana zoekt ontlasting

Een andere uitdaging ging over de aanvoer van grondstoffen. Die moest Van den Breukel op gang zien te krijgen. Bij de opening van de eerste proefinstallatie organiseerde hij een openingsfeestje en nodigde daarvoor mensen uit de nabije omgeving uit. Inclusief een aantal ambtenaren.

‘De elektriciteit voor de catering draaide op gft-afval en poep. Dat vonden de gasten waanzinnig. Het bleek de juiste stap om binnen te komen, in de meeste wijken halen we nu toiletafval op.’

Eén doelgroep moest hij toen nog zien te overtuigen, de zogeheten queens. ‘Dat zijn mensen die de lokale markten organiseren. Ze waren aanvankelijk heel huiverig, bang dat alleen wij geld zouden gaan verdienen. Een rondleiding en presentatie in de fabriek heeft ze uiteindelijk kunnen overtuigen. Zij zijn inmiddels onze belangrijkste vertegenwoordigers van de afvalophaaldienst.’

safisana ghana recycling
Afvalinzameling voor Safisana op een markt in Ghana.

Een leerproces voor Safisana

Superwinstgevend is de fabriek nog niet. Met de omzet van een paar honderdduizend euro kan Safisana de kosten dekken en het systeem draaiende houden. Wel is het bedrijf de capaciteit in Accra aan het verdubbelen en komt er een tweede installatie, in de stad Kumasi. ‘Met nog een derde locatie in de planning werken we de komende jaren toe naar een omzet van 1,5 miljoen euro.’

De afgelopen zes jaar ziet Van den Beukel vooral als leerproces. Bedoeld om te begrijpen hoe het werkt met vergunningen, lokale overheden en belangrijke mensen in de wijken.

‘Het is vaker gezegd: werk met lokale partners. Daar heb ik destijds wel naar gezocht, maar achteraf gezien te weinig. Je hebt mensen nodig die de cultuur en regels kennen. Verder raad ik ondernemers die naar Afrika willen aan om lid te worden van lokale businessclubs. Ook daar haal je veel informatie vandaan. Meestal kan de ambassade je wel aan die contacten helpen.’

Wekelijks de nieuwsbrief van Startups & Scaleups ontvangen?



Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

In gesprek met grote spelers

De activiteiten van Safisana zijn ook andere spelers in Afrika opgevallen. Zo is het bedrijf inmiddels in gesprek met Heineken en Unilever, die vestigingen hebben in dit deel van de wereld. Zij hopen hiermee hun eigen productieproces verder te kunnen vergroenen.

‘We richtten ons aanvankelijk op lokale overheden, maar dat proces duurt erg lang. Nu maken we de switch naar grote voedselverwerkers. Wij kunnen hun afval verwerken en daar mest en gas voor leveren. Dit soort partners helpt ons enorm met opschalen. Zij hebben al een fabriek en een schat aan lokale contacten. Daardoor gaat alles veel sneller.’

Lees meer over impact-ondernemers: