#1 Picnic en Flink zijn supermarkten en moeten zich dus houden aan de supermarkt-cao, vindt de rechter. Waarom?
Een financiële domper voor online boodschappenbezorgers als Picnic en Flink. Online supermarkten zijn ook supermarkten en moeten zich dus houden aan de cao die voor de sector geldt. Het gaat om de cao Levensmiddelenbedrijf, kortweg de ‘supermarkt-cao’. Dat oordeelde het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden afgelopen dinsdag in het hoger beroep van een zaak die al sinds 2019 loopt.
Volgens de rechter zijn bedrijven als Picnic en Flink bezig met de ‘exploitatie van een virtuele supermarkt’. Daarbij werd niet alleen gekeken naar de verkoop, ook alle andere bedrijfsactiviteiten zijn meegewogen: het verzamelen, sorteren, inpakken en bezorgen van de bestellingen. Die zijn volgens het hof ‘onlosmakelijk’ met elkaar verbonden.
Lees ook: Flink-baas wil 5% van de supermarktbranche
De zaak werd ruim vijf jaar geleden aangespannen door vakbonden FNV, CNV Vakmensen en Vakcentrum, de beroepsorganisatie van zelfstandige detaillisten. Zij willen dat de online supers zich aan dezelfde regels houden als supermarkten doen. Daarbij gaat het met name om het betalen van toeslagen in de avonduren en op zon- en feestdagen. ‘Want gelijk werk moet gelijk worden beloond’, vinden deze partijen.
De pijlen zijn vooral gericht op Picnic. Volgens Vakcentrum-directeur Patricia Hoogstraaten is een gelijk speelveld voor de arbeidsvoorwaarden ‘essentieel’ en heeft de online boodschappenbezorger zich hier ‘willens en wetens’ aan willen onttrekken. In een reactie op de uitspraak: ‘Je kunt concurreren op prijs, op service, maar de medewerkers mogen niet de dupe worden van verschillende arbeidsvoorwaarden.’
#2 Wat betekent dit voor online boodschappenbezorgers?
Picnic en Flink moeten met terugwerkende kracht toeslagen uitkeren aan naar schatting 35.000 voormalige en huidige werknemers, schrijft het FD. Het gaat om betalingen volgens de cao die van september 2022 tot en met juli 2023 liep. Hoe hoog die kostenpost is, weet niemand – de vakbonden niet, de bedrijven niet.
‘We moeten uitzoeken wie er in die maanden wanneer werkten’, zegt Michiel Muller, medeoprichter en ceo van Picnic, tegen de zakenkrant. ‘Dat is een behoorlijke puzzel.’ Een lichtpunt: de vakbonden wilden de online supers dwingen de cao na te leven op straffe van een dwangsom, maar die vordering is door de rechter afgewezen.
Hoe dan ook is het een forse extra financiële last, waarvoor geen geld opzij is gezet. Dat zet het verdienmodel onder druk, waarschuwt Muller.
Picnic is al jaren verlieslatend door de hoge kosten voor bezorging en de investeringen in het uitbreiden en robotiseren van distributiecentra. Tien jaar na de oprichting leek de online boodschapper in Nederland voor 2025 op een bruto positief bedrijfsresultaat af te koersen – als er geen onverwachte kosten meer bijkomen. Eigenlijk werden vorig jaar al zwarte cijfers verwacht, maar de gestegen loonkosten zetten een streep door die rekening.
#3 Waarom hielden Picnic c.s. zich eigenlijk niet aan de supermarkt-cao?
Volgens online boodschappenbezorgers verschilt hun bedrijfsmodel wezenlijk van dat van traditionele supermarkten. Hun medewerkers hebben heel andere taken dan vakkenvullen of kassadiensten draaien. ‘s Avonds of op zondag- en feestdagen werken, hoort erbij in hun sector, vinden zij. De bedrijven hebben een eigen cao, voor de e-commerce foodbranche.
Volgens Picnic-ceo Michiel Muller heeft het opleggen van de supermarkt-cao aan zijn bedrijf niets te maken met het creëren van een gelijk speelveld. Hij stelt dat het een strategische zet is van de supermarktbranche om concurrentie te dwarsbomen.
Lees ook: Zo valt Picnic-baas Michiel Muller de gevestigde orde aan
Die strategie is tweeledig, schetst hij in EW. De sector zou lobbyen om de jeugdlonen laag te houden, daarnaast zouden ze die salarissen – ‘kunstmatig’ laag voor jongeren, veel hogere voor volwassenen – proberen op te leggen aan e-commercebedrijven, waar volwassen werknemers de norm zijn. Picnic heeft voor de bezorging van boodschappen immers medewerkers met een rijbewijs nodig.
Onder de supermarkt-cao kunnen de kosten voor online boodschappenbezorgers 40 procent hoger worden dan voor traditionele supers, denkt Muller. Hij vreest dat zijn bedrijf op die manier uit de markt wordt gedrukt. In het FD: ‘Cao’s zijn gestoeld op de leest van gevestigde partijen en vormen daardoor per definitie een toetredingsbarrière voor vernieuwers.’
Constantijn van Oranje-Nassau, speciaal gezant en boegbeeld van Techleap, schaart zich op LinkedIn achter Muller. Volgens de prins zijn het juist de bestaande wetten en regels – de ‘georganiseerde gevestigde belangen’ – die voor een ongelijk speelveld zorgen voor innovatieve bedrijven. Niet het feit dat Picnic zich er niet aan houdt.
#4 Is met deze uitspraak het laatste woord over de kwestie gezegd?
Zeker niet. Picnic en Flink gaan in cassatie bij de Hoge Raad, dus de juridische strijd is nog niet ten einde.
En mogelijk is er nog een andere uitweg. Vorig jaar verleende het Ministerie van Economische Zaken voor de periode van 2 juli 2023 tot en met 1 juli 2024 dispensatie aan e-commercebedrijven als Picnic, een ontheffing van de supermarkt-cao. Voor de cao die loopt van 2 juli 2024 tot en met maart 2026 loopt er weer zo’n aanvraag.
Die uitspraak wordt binnen enkele weken verwacht, meldt RTL. Jacqueline Twerda, bestuurder bij vakbond CNV, verwacht niet dat de minister weer dispensatie zal verlenen. Picnic-ceo Michiel Muller denkt – en hoopt – van wel.
Lees ook: Picnic bestaat 10 jaar – 10 lessen over innovatie en techniek
