Pebble, Oculus Rift, Snappcar: de successen van crowdfunding kennen we nu wel. Crowdfunding kan goed geld opleveren, maar hoe is het leven met de crowd eigenlijk? Nu de alternatieve financiering op leeftijd raakt, lijken de wittebroodsweken voor steeds meer ondernemers voorbij.
Crowdfunding kan ook misgaan
Crowdfundplatform Geldvoorelkaar heeft al ervaring met projecten die fout liepen. Oprichter Martijn van Schelven: ‘We hebben bij vijftien projecten te maken gehad met betalingen die zijn stopgezet. We hebben meer dan achthonderd projecten gefinancierd voor in totaal 70 miljoen euro. Natuurlijk gaat daarbij weleens iets fout.’
Van Schelven had zelfs de primeur van het eerste grote crowdfundingfaillissement: dat van restaurant Blauw in Den Haag. In 2012 haalde dat 125.000 euro op tegen een – forse – rente van 10 procent. De afbetalingen stokten ruim een jaar later. ‘Ongelofelijk hoeveel aandacht dat kreeg. Maar mede hierdoor hebben we de manier waarop we projecten screenen verbeterd.’
Net als bij de bank zal een platform namens de crowd zekerheden van je eisen. Bij Geldvoorelkaar teken je zelfs voor hoofdelijke aansprakelijkheid. Dat betekent in principe dat de crowd zijn geld bij jou kan komen opeisen. ‘Er is inderdaad een ondernemer die nog een tijdlang moest afbetalen voor een bedrijf dat al was gestaakt.’
Op tijd communiceren
Maarten de Jong van Oneplanetcrowd heeft (afkloppen!) na honderd projecten slechts één faillissement meegemaakt. Een ondernemer in sportkleding liet de crowd achter met een verlies van 14.000 euro. ‘Dat was een teleurstelling in de beginfase. We hebben alle investeerders gebeld om het ze uit te leggen.’
Die bemiddeling door een platform lijkt belangrijk: je hebt bij crowdfunding immers niet één bank tegenover je, maar sluit met elk lid van de crowd een overeenkomst. Juist als het minder gaat, heb je geen tijd en zin om met elke investeerder afzonderlijk te onderhandelen.
‘De ondernemer moet ons op de hoogte te stellen als er een reële kans is dat hij niet of later betaalt. Hoe eerder je communiceert en hoe transparanter je bent, hoe groter de kans dat je de crowd achter je houdt’, zegt De Jong.
Incassotraject bij crowdfunding
Pim van de Velde van Kapitaalopmaat belooft zijn ondernemers alvast een ‘tamelijk bruut traject’ als ze hun rente en aflossing niet tijdig voldoen. ‘Op de eerste dag van de maand moet het binnen zijn. Zo niet, dan gaan we bellen en krijgt de ondernemer nog een paar dagen de tijd. Daarna staat in onze kleine lettertjes dat we de vordering in zijn geheel overdragen aan een incassobureau.’
Geldvoorelkaar probeert volgens Van Schelven eerst met de ondernemer tot een regeling te komen als die in betalingsmoeilijkheden verkeert. Soms schiet het de maandelijkse betaling zelfs voor. ‘Als we echt vertrouwen erin hebben dat het om een tijdelijk probleem gaat, doen we dat. Maar als de investeerders niet akkoord gaan met de voorstellen van een ondernemer, zetten we het incassotraject in.’
Wat dat betreft is de crowd net een kruiwagen met kikkers: er kan altijd iemand aansturen op je faillissement. ‘Maar gemiddeld wordt een bedrag van 700 à 800 euro geïnvesteerd’, relativeert Van Schelven. ‘Dat weegt niet op tegen de kosten en rompslomp. Tot nu toe gedraagt de crowd zich sociaal: niemand speelt voor eigen rechter.’
Crowdfundingexpert Simon Douw hamert ook op het belang van transparantie in mindere tijden: ‘Wees eerlijk, zeg welke risico’s je ziet voor je bedrijf. Zeg het ook gelijk als je vertraging oploopt en wees eerlijk als het tegenvalt. Dan staat de crowd niet in je tuin met een baksteen omdat je te stoer bent geweest.’
Deze drie ondernemers zagen hun campagnes voor crowdfunding verkeerd aflopen.
1. Tom Vogel – Yummm! Concepts
Tom Vogel ontwikkelde met Yummm! Concepts verantwoorde kindersnacks en -snoep. Voor het bedenken en in de markt zetten van een nieuw product, leek crowdfunding een goed idee: een crowd, liefst een boel jonge ouders, zou kunnen meedenken en meeproeven aan het verantwoorde tienuurtje dat Yummm! voor ogen stond.
Na flink sleuren haalde de campagne via Seeds (het platform waar initiatiefnemer ABN Amro inmiddels mee is gestopt) zijn doel van 35.000 euro, ingelegd door een man of 200. De helft bestond uit de bekende friends, familiy and fools, het ging om bedragen van 50 tot een paar honderd euro, met een uitschieter van 2500 euro.
Terwijl de crowdfundingcampagne en de ontwikkeling van het nieuwe product veel aandacht opslokten, liep de verkoop van de bestaande snoep en chips achteruit. In het voorjaar van 2014 moest de stekker uit het bedrijf. Verdrietig en pijnlijk, ook omdat Vogel en zijn compagnon, zus Annemiek, nog lang hebben moeten buffelen om hun bankschulden af te lossen.
Weinig reactie uit de crowd
De crowd reageerde gelaten, ook al had die nog geen cent teruggezien van de investering omdat terugbetaling afhankelijk was gesteld van mijlpalen die nooit waren gehaald. ‘Wat jammer, mailden ze, het was zo’n mooi concept. En: we leven met jullie mee. Maar ik heb echt van niemand een onvertogen woord gehoord.’
Die relativerende houding van zijn investeerders klinkt als een geluk bij een ongeluk. ‘Misschien gek, maar ik voelde me tegenover de crowd verantwoordelijker dan tegenover de bank. Een bank neemt een zakelijk besluit op basis van een gedegen risicoanalyse: ze zien wat in je plan of niet. De crowd investeert in je omdat ze je idee of jou als ondernemer aardig vinden. Dat is toch lastiger uitleggen als het misgaat.’
Maar eigenlijk had Vogel wel wat meer van de crowd verwacht. ‘We hielden ze regelmatig op de hoogte met updates, we vroegen: wie wil er meedenken over ons nieuwe product? Daar kwam nauwelijks response op.’
Misschien was crowdfunding nog te onbekend, of waren de bedragen die de crowd had ingezet op Yummm! te klein om echt betrokken te blijven. ‘Ik zou het in elk geval nooit meer doen. Achteraf denk ik: als ik die tijd die het me gekost heeft, had gestoken in de sales van de bestaande producten en de marketing, was het misschien anders gelopen.’
2. Sellanapp
Het was een gevalletje eat your own dogfood voor Milan van den Bovenkamp. Met Sellanapp bracht hij techneuten en bedenkers van apps met elkaar in contact, om die vervolgens via het crowdfundingmodel aan investeerders te koppelen. Via Symbid haalden Van den Bovenkamp en zijn compagnon Aernoud Dekker vanaf 2012 in twee rondes totaal 250.000 euro op voor hun startup. De crowd kreeg aandelen.
In de herfst van 2014 liep het fout. Een vierde kapitaalronde via Symbid kwam niet rond en het bleek onvermijdelijk faillissement aan te vragen voor Sellanapp.
Van den Bovenkamp had als gezicht van Sellanapp wat uit te leggen aan een crowd van vierhonderd investeerders. ‘We hadden gelukkig in de jaren voor Sellanapp echt veel goodwill opgebouwd’, zegt hij, inmiddels druk met zijn nieuwe startup Wildcard. ‘Onder andere vrienden, familie en ex-collega’s werden aandeelhouder omdat ze in ons geloofden. We hadden karma. Maar als je geld leent, geeft dat je relatie toch een andere dimensie.’
Kritische mensen bij crowdfunding
En dat gebeurde helemaal toen het misging met Sellanapp. ‘De meeste mensen snapten heel goed dat je met een startup op je bek kunt gaan. En grappen als ‘hé, waar blijft mijn geld nou?’ zijn ook wel gemaakt. Maar ik kreeg ook serieuze verwijten: ik was verantwoordelijk voor de communicatie met de crowd, zou ze op de hoogte houden van het reilen en zeilen van het bedrijf. Ondanks dat viel dat faillissement ze rauw op het dak. Ik bleek zelf ook niet op elk moment door te hebben hoe Sellenap er financieel voor stond.’
Een stevige discussie heeft Van den Bovenkamp wel moeten voeren met verschillende kritische crowdmembers. ‘Maar het is gelukkig nooit echt uit de hand gelopen.’ Zijn nieuwe startup heeft Van den Bovenkamp anders gefinancierd. Passender, zegt hij.
‘Niet dat ik teleurgesteld ben in crowdfunding, maar ik doe nooit twee keer iets op dezelfde manier. Ik zou crowdfunding best nog wel een keer overwegen, maar dan vooral als middel om aan communitybuilding te doen rond een product, à la Kickstarter. Dat platform bewijst echt de kracht van de crowd.’
3. Veil Tower
Edsard Ravelli likt zijn wonden. De Kickstartercampagne voor zijn wifi-router Veil Tower is mislukt. Dat hij nog geen fractie van de 250.000 dollar heeft opgehaald, daar valt nog wel mee te leven. Maar de manier waarop de crowd hem te grazen heeft genomen, valt moeilijk te verkroppen. Oké, de belofte dat zijn apparaat honderd procent veilig was, was achteraf bezien niet zo verstandig. ‘Dat bestaat natuurlijk niet, die claim heb ik na één dag geschrapt.’
Maar het kwaad was al geschied. Hackers en veiligheidsexperts raakten geïrriteerd en maakten hem wekenlang het leven zuur. Ze doneerden 1 dollar, alleen om los te kunnen gaan in de commentaren bij zijn project. Ravelli zou naïef zijn, de boel misleiden of ten minste een ongelofelijke nitwit zijn. Terwijl de haat-tweets over Ravelli bleven rondgaan, legde een hacker de site van Veil Systems plat. Hij eiste 1000 dollar aan bitcoins om met zijn actie te stoppen.
Geen reactie vanuit Kickstarter
Ravelli, die opereert vanuit Detroit, deed aangifte bij de FBI en verzocht Kickstarter herhaaldelijk om de gegevens van zijn plaaggeesten. ‘Ik ben laaiend op Kickstarter. Het heeft me een jaar gekost om het project gevalideerd te krijgen, en vervolgens laten ze me aan mijn lot over. Op verzoeken om spam te verwijderen wordt niet gereageerd. Kickstarter heeft de gegevens van de kwaadwillenden, maar geeft ze niet prijs. Sterker nog: ik heb ze gesmeekt: ‘Help ons, we worden afgemaakt!’ Geen enkele respons.’
Ravelli is, zoals dat heet, sadder and wiser. ‘Ik rekende, heel naïef, op een overweldigend positieve reactie van veiligheidsmensen omdat ik voor gewone gebruikers wifi veilig maak. Ik vroeg me vervolgens af: ben ik echt zo verkeerd bezig? Voorlopige conclusie: nee. De Veil Tower deugt als concept, en wordt nu verder ontwikkeld met professionele investeerders. Die snappen ons concept beter.’
‘Kickstarter beschouw ik niet langer als crowdfundingplatform, maar als marketing- en salesplatform voor de fase waarin je al prototypes kunt laten zien en testen. In feite hoef je dan al niet meer te worden gekickstart.’
