Waarom hebben ondernemers zo’n moeite met Balkenende IV?
“Dit kabinet doet niets. De belangrijkste thema’s zitten op slot. Er gebeurt niks rond de WAO, het ontslagrecht en langer doorwerken, en er wordt niet gesproken over de topsalarissen. Ook de woningmarkt blijft op slot, terwijl er echt iets aan de scheefgroei moet worden gedaan. Huurliberalisering en een gezonde discussie over de hypotheekrenteaftrek blijven uit.”
Minister Eurlings wil de procedures rond infrastructuurprojecten versnellen. Hoe staat D66 daar tegenover?
“Rond de projecten is inspraak meer hindernis gebleken dan invloedrijkheid. Er zijn een heleboel democratische lagen waarlangs zo’n vertraging kan worden ingezet, dat wil ik omvormen. Bijvoorbeeld door één Randstadbestuur te vormen, zoals de commissie Kok heeft geadviseerd. Ook ben ik groot voorstander van een maximum van twee democratische lagen die iets te zeggen hebben. Dan kun je snel besluiten nemen. Dat is ook gunstig voor wie zo’n weg niet wil hebben.”
Wat moet er met de Randstad gebeuren om er toekomst aan te geven?
“In Denemarken zijn in twee jaar tijd het aantal provincies en gemeenten enorm teruggebracht. Dat is in Nederland ook nodig. Met name de taken van provincies en waterschappen hebben veel overlap. We hebben hier een bestuurlijk infarct.”
Is de Randstad niet gewoon te vol?
“Dat hangt er van af waar je kijkt, want de Randstad is groot genoeg. Er is nog voldoende plek voor nieuwe bebouwing, bijvoorbeeld in het Groene Hart. Daar mag je niet over praten, maar eigenlijk valt het vies tegen met de natuurwaarde van dat gebied. Veel boerenbedrijven, maar weinig recreatie. Het Groene Hart lijkt me niet de beste plek om natuurgebied te behouden. Het is beter om meer groen in en rond de steden te organiseren.”
Het huidige kabinet investeert veel in ondernemerschap; het wordt gezien als manier om mensen uit hun uitkering te trekken. Wat vindt u daarvan?
“De overheid heeft hierin een taak. Het probleem is alleen dat de overheid een partner is zonder langetermijnbeleid. Kijk naar de energiesector, daar is de afgelopen jaren een enorm jojo-beleid gevoerd. Als je ondernemerschap wilt stimuleren, wees dan een partner waar bedrijven van op aan kunnen.”
In hoeverre is de overheid eigenlijk verantwoordelijk voor de portemonnee van ondernemers?
“In mijn visie moet de overheid gepaste afstand bewaren. Als het om economie gaat is de staat verantwoordelijk voor de stabiliteit van de munteenheid, solide begrotingen en een aantrekkelijk vestigings- en belastingsklimaat voor ondernemers. Verder is er een maatschappelijke taak bij excessen. De overheid moet zorgen dat de – internationale – spelregels ook goed worden nageleefd.”
Op de stelling ‘de overheid maakt het makkelijk’ reageert 85 procent van de ondernemers negatief. Er is dus wantrouwen tegenover de overheid, ondanks alle stimuleringsmaatregelen.
“Met name in lastendruk en regelgeving valt nog het een en ander te doen, het kabinet moet zich daarvoor aan de afspraken houden. Maar het is ook net welke ondernemer je spreekt. Dat de taxibranche en de speelautomatenbranche goed in de gaten moeten worden gehouden, heeft het verleden wel bewezen.”
“Maar dat veel anderen ook last ondervinden, kan niet de bedoeling zijn. D66 gaat meer uit van de verantwoordelijkheid van mensen zelf, inclusief ondernemers. We moeten naar een overheid die vertrouwen vraagt én uitstraalt. Dat betekent ook dat ondernemers met hun brancheorganisaties hun eigen rotte peren eruit zullen moeten halen.”
MVO wordt steeds vanzelfsprekender voor onze lezers. Wat kan de politiek hiervoor doen, behalve subsidies verstrekken?
“Met enige garanties en stimuleringsmaatregelen kan de overheid veel doen. En door het goede voorbeeld te geven. Maar liever als partner dan als degene die met het vingertje wijst. Dus: in dialoog met het bedrijfsleven. We kunnen wel verplichten dat bedrijven allochtonen in loondienst nemen, maar je kunt er ook op wijzen dat die mensen allemaal consumenten worden.”
Minister Van der Hoeven wil de 40-urige werkweek terug, maar de arbeidsproductiviteit zou daar niet van omhoog gaan. Hoe staat D66 hierin?
“We zullen langer moeten werken, want we leven nu eenmaal langer. De vergrijzing zal consequenties hebben voor onze pensioenleeftijd, maar ook voor onze werkweek. Die discussie moeten we niet uit de weg gaan.”
Ondernemers hebben vaak moeite geschikt personeel te vinden. Is dat een zaak van de ondernemers of van de overheid?
“Ondernemers spelen daar zelf een grote rol in, maar ook de overheid heeft een verantwoordelijkheid. Bijvoorbeeld met het stimuleren van goed onderwijs. We proberen al jaren meer jongeren voor bètastudies te interesseren, maar daar moet je ook kennisinstituten voor creëren. Dan moet je concurreren met internationale instituten en universiteiten. Op dat terrein wordt nog niet genoeg gedaan.”
Waarom zou een ondernemer voor D66 kiezen?
“Types als Wijers, Van Boxtel en Rinnooy Kan komen niet voor niets uit deze beweging voort. Als ik denk aan een volgende kabinetsdeelname, zullen wij met hen uitstralen dat we een belangrijke partij voor ondernemers zijn. We zetten in op sociaal-economisch beleid en onderwijs, en we hebben een open internationale blik. Wij durven ook maatregelen voor te stellen die niet leuk, maar wel nodig zijn. We houden ondernemers niet alleen worstjes voor.”
Lees ook het interview met concurrent Mark Rutte (VVD).
