De luchtvaart wordt zwaar getroffen door de crisis. Maar ook als de economie straks weer aantrekt, ziet het er somber uit voor de sector.
Een heuse meltdown, zo noemt de IATA de situatie in de luchtvaart. De internationale koepel van luchtvaartmaatschappijen voorziet dit jaar 8 procent minder passagiers en 17 procent minder luchtvracht te vervoeren, resulterend in een gezamenlijk verlies wereldwijd van 9 miljard dollar. De organisatie ziet daarbij niet alleen in de crisis een zondebok, maar verwijt ook regeringen dat ze die malaise versterken door allerlei lastige regeltjes en heffingen. Denk aan de Nederlandse vliegtax, die overigens dit voorjaar ook alweer geschrapt is door onze tegemoetkomende regering.
De IATA zal gedacht hebben: de banken krijgen steun, de auto-industrie en de bouwnijverheid ook, dus waarom zouden wij niet mee mogen profiteren? De vraag zou echter eigenlijk moeten zijn: waarom wel? De omzetdaling in de luchtvaart is fors, maar valt nogal mee vergeleken met de ingestorte verkopen van woningen en auto's. General Motors bijvoorbeeld verloor vorig jaar 9 miljard in één kwartaal. Dus dat is geen vergelijk. En ja, vliegverkeer is inderdaad conjunctuurgevoelig, maar heel wat minder dan bijvoorbeeld de vraag naar kapitaalgoederen. Bij Airbus kwamen dit jaar tot 1 juni per saldo 11 orders binnen, tegen 777 (geen grap) in 2008.
In plaats van krokodillentranen te huilen, zou de sector zich beter nu al kunnen afvragen hoe ze de toekomst tegemoet kunnen treden. Te verwachten is namelijk dat het eerder slechter dan beter wordt. Als de wereldeconomie aantrekt, kan de olieprijs weer razendsnel oplopen: sinds 2006 zijn er nauwelijks nieuwe bronnen aangeboord, de buffers raken snel uitgeput. En brandstof maakt ongeveer een kwart van de kosten van de sector uit, dus tel uit je verlies.
Bovendien is de luchtvaart tot op heden gevrijwaard gebleven van energieheffingen. Maar in december moeten er in Kopenhagen nieuwe internationale afspraken worden gemaakt om het gebruik van fossiele brandstoffen terug te dringen en de CO2-uitstoot te beperken. Dan zal waarschijnlijk toch ook het vliegverkeer eraan moeten geloven.
In plaats van de hand op te houden kan de sector zich daarom maar beter voorbereiden op het einde van het tijdperk van de goedkope vluchten, om niet in dezelfde fuik te zwemmen als de SUV-fabrikanten.
Ed Lof is econoom en publicist
