Geen producten in de winkelwagen.
We vergapen ons allemaal aan de space race van miljardairs Branson, Bezos en Musk. Branson heeft dus gewonnen. Tóch nog een Engelse kampioen. Tickets voor een trip bij zijn Virgin tot zo’n 80 kilometer hoogte kosten 250.000 dollar. Daar zijn er al meer dan 100 van verkocht.
Jeff Bezos gaat binnenkort 20 kilometer verder met zijn eigen raket. Volgens luchtvaartfederatie FAI begint daar, op 100 km hoogte, de ruimte. En daarom, beweert Bezos, gaan alleen zijn klanten écht naar de ruimte. Ondertussen wil ook Elon Musk toeristische ruimtevluchten verkopen met zijn bedrijf SpaceX.
Verkenning van het heelal, wauw
Het is fantastisch én fascinerend. Ik waardeer de technologische ontwikkelingen. Een extreem knappe prestatie. Een verkenning van het heelal. Simpelweg: wauw! Ik zie zelfs het nut om meerdere planeten bewoonbaar te maken. Een planeet B, voor als een komeet het leven op aarde abrupt beëindigt. Of als we het klimaat compleet om zeep blijven helpen, zoals we nu doen.
Ja, ik weet het. NASA ontwikkelde zonnepanelen. En de raket van Musk is heel brandstofefficiënt. En och, de romantiek van ondernemers die als ontdekkingsreizigers – de nieuwe Marco Polo’s – grenzen verleggen. Branson, die als klein jongetje met zijn vader naar de maanlanding keek. En Bezos, die zijn eigen broer meeneemt. En een vrouw van tachtig. Prachtig.
Zinkend (ruimte)schip
Waar het wringt? Het moederruimteschip aarde is kapot. De uitlaat blaast gas de cabine in. De motor is oververhit. De airco blaast vlammen. De stoelen drijven in koelvloeistof. De riemen zitten klemvast. Heel eerlijk, het voelt een beetje alsof de kapiteins het schip verlaten, terwijl het zinkt.
Lees ook: Geen oude economie in nieuwe zakken
Het wrange is. De avonturen van Musk en Bezos gaan op kosten van de Amerikaanse gemeenschap; via miljarden overheidscontracten en giga belastingvoordelen. Terwijl er miljoenen mensen extreem arm en tientallen miljoenen structureel arm zijn. De miljardairs hebben hun inkomsten ook uit vervuilende (Branson) en uitbuitende (Bezos) activiteiten. Zonder netjes af te rekenen voor belastingen en de echte, maatschappelijke kosten. De echte prijs van de ruimte reis.
Nog iets concreter: in Europa boekte Bezos 44 miljard dollar omzet, zonder een cent winstbelasting af te dragen. Nederland betaalde miljoenen aan Tesla-subsidies, -voordelen en -laadpalen. Of anders droegen we wel bij aan Amazons windparken. Die space race is dus ook gewoon onze race.
Geld voor het verkeerde doel
Maar zelfs als dit bovenstaande allemaal niet zo was en het geïsoleerde ondernemers waren. Is dit nu het doel waar al het geld en talent aan moet worden besteed? Juist tijdens de gezondheids-, klimaat-, ongelijkheidscrisis?
Waarom niet eerst ondernemen in écht schoon, klimaatvriendelijk, betaalbaar reizen?
Daags ervoor schreef Oxfam nog over de 500 duizend mensen die de hongerdood (!) in de ogen kijken. De VN heeft 8 miljard euro nodig voor humanitaire hulp. Een verwaarloosbaar deel van hun vermogen.
Lees ook: Hans Stegeman (Triodos): ‘De circulaire economie heeft niet nóg meer nieuwe producten nodig’
Maar goed. Ik snap het ergens wel. Ondernemers blijven toch ondernemers. Maar waarom dan niet eerst ondernemen in écht schoon, klimaatvriendelijk, betaalbaar reizen? Met een auto, die echt schoon is – elektrisch rijden zonder milieukosten door lithiummijnen, grijze stroom of rubber fijnstof. Snelle, betrouwbare landverbindingen; met treinen of hyperloops.
Of wat dacht je van écht schoon vliegen. Niet voor miljardairs. Maar gewoon voor de stewardessen, magazijnmedewerkers of taxichauffeurs. De mensen die de miljarden bij elkaar hebben gewerkt.
