De echte innovatiehelden van dit moment zijn de regeneratieve boeren

In Nederland is in totaal zo’n 27.000 hectare bloembollenteelt. 65 hectare wordt biologisch geteeld, waarvan 40 hectare door Johanna en John Huiberts. Tien jaar geleden namen zij het besluit om het radicaal anders te doen en ging het roer om.

In plaats van tegen de natuur in te werken, werd er voortaan met de natuur samengewerkt. Want ze hadden gezien dat als je de juiste omstandigheden creëert, de natuur het zelf wel redt. En dus kwam vanaf dat moment de focus volledig te liggen op het gezonder en levendiger maken van hun bodem.

Een flinke mentale stap

Dat betekende het loslaten van zo ongeveer alles wat ze tot dan toe hadden geleerd. Want ook al lijkt het voor de buitenstaander misschien allemaal hetzelfde, deze manier van landbouw vraagt een volkomen andere manier van denken en doen.

Niet meer op een grote trekker zitten en je land helemaal diep omploegen, maar het hele jaar door de bodem bedekt houden, het liefst met groeiende planten. En als er een vervelend onkruid of insect komt, de neiging onderdrukken om het radicaal te bestrijden en in plaats daarvan op zoek te gaan naar een natuurlijk middel om het weg te krijgen.

Iedere dag iets nieuws leren

Makkelijk was en is het niet. Net als organisaties waar een standaard innovatie-aanpak niet werkt, is er ook geen standaard implementatieplan voor regeneratieve landbouw. Dat betekent iedere dag experimenteren en uitzoeken wat wel en wat niet werkt. Niet te oppervlakkig en snel handelen en pleister op pleister plakken, maar uitzoeken wat de root causes van de problemen zijn om ze structureel op te lossen.

Dat vraagt ook een flinke dosis creativiteit en innovativiteit. Zo zijn de meeste machines gebouwd voor de gangbare landbouw en bestaan er geen machines waarmee je bollen onder andere gewassen kunt planten om zo het land bedekt te kunnen houden. En dus ontwierp en bouwde Huiberts zelf zo’n machine.

Lees ook: ReNature helpt boeren over te gaan op regeneratieve landbouw

Grote problemen zijn met elkaar verbonden

Ondertussen is Huiberts verlost van de hardnekkige stengelaaltjes die hun bollen onverkoopbaar maakten en floreert het bedrijf als nooit tevoren. Er wordt bewust gekozen voor een variëteit aan bollen op basis van de insecten die het aantrekt en Huiberts teelt inmiddels meer dan honderd verschillende soorten. Bij de keuze voor de bodembedekkers wordt gekeken naar planten die goed stikstof kunnen binden en bijdragen aan nutriëntenopbouw.

Hun bodem wordt steeds gezonder en levendiger en slaat daardoor ook meer koolstof op. En leven onder de grond betekent leven boven de grond. De biodiversiteit op hun land zien ze dan ook enorm toenemen. Bij de vogeltelling begin dit jaar zijn meer dan 18 soorten gezien; bijna een vertienvoudiging ten opzichte van toen Huiberts begon met regeneratieve landbouw.

Door de luchtigheid van de bodem wordt het water veel beter gereguleerd; bij droogte wordt het water beter vastgehouden en als het veel regent, neemt de bodem het water goed op. Ook zijn de sloten rondom het land schoon.

Met deze manier van boeren wordt ook een stuk minder energie verbruikt. Dat komt doordat er met kleinere machines wordt gewerkt of in het geval van Huiberts ook omdat hij zijn bollen niet hoeft te drogen in de schuur. Maar bijvoorbeeld ook omdat het gebruik van kunstmest niet of nauwelijks meer nodig is. De productie daarvan kost enorm veel energie en veroorzaakt veel CO2-uitstoot.

Terug naar de basis

Terwijl de focus tegenwoordig steeds meer op de technologie komt te liggen en we denken daarmee voor alles een oplossing te kunnen vinden, is de meest radicale innovatie die we kunnen doen een stap terugzetten.

In plaats van innovaties bedenken om de problemen op te lossen die we met de vorige innovatie hebben veroorzaakt, wordt het steeds belangrijker om de problematiek holistisch te benaderen, te begrijpen hoe het één het ander beïnvloedt en te leren van de natuur. Want die werkt regeneratief by default.

Lees ook: Met dit businessmodel wil Lenteland de landbouwtransitie versnellen

Organisaties kunnen veel leren van regeneratieve boeren

Regeneratieve boeren begrijpen het grotere systeem waarin zij werken en zien dat alles met elkaar verbonden is. Zo’n holistische aanpak zou voor organisaties ook heel nuttig zijn. Laat projecten en afdelingen elkaar niet beconcurreren, maar juist versterken. Het duurzaamheidsteam zou bijvoorbeeld niet los van de strategie- en innovatieteams moeten werken.

Ook handelen regeneratieve boeren niet vanuit ‘command and control’, maar proberen zij een context te creëren waarbij alles wat de natuur zelf brengt optimaal te laten floreren. Zij werken met een aantal heldere principes die als leidraad dienen in hun handelen en toetsen daar dagelijks aan of ze op de goede weg zitten.

Daar zit een grote parallel met organisaties. Zorg voor de juiste omgeving voor jouw medewerkers zodat zij het beste uit zichzelf kunnen halen. Geef ze een aantal duidelijke stelregels mee – zoals bijvoorbeeld Ray Dalio ook beschrijft in zijn boek Principles – en je zult zien dat magie ontstaat in het team.

Laten we stoppen met sustainability

En laten we dan ook meteen maar ophouden met het praten over sustainability en beginnen over regeneratie. Want regeneratie gaat niet over het minimaliseren van negatieve impact of het behouden van wat we nu hebben, maar over het maximaliseren van positieve impact​. Laat dat nou heel hard nodig zijn op dit moment.

Lees ook: Hoe Wageningen zijn suffe landbouwimago afschudde en een magneet voor startups werd