Ik speelde vroeger met een voetbalvriendje altijd het volgende spelletje; na de wedstrijd zei de een tegen de ander: ‘Ik vond jou goed, hoe vond jij mij ?’
In elk groter veranderprogramma keert ie wel in de een of andere gedaante terug: het motto ‘elkaar aanspreken op’. Kennelijk heel belangrijk en heel moeilijk. Klopt allebei. We blijven zoekende eenlingen als we elkaar niet een beetje – en soms een beetje veel – bijsturen. Dat bijsturen – feedback geven – heeft een technische kant: timing, setting, verpakking. Die is tot op zekere hoogte te trainen zodat ook de lomperik vaker gehoor krijgt. Een sfeer van openheid en vertrouwen is een cruciale voorwaarde. Belangrijke opdracht voor de aanvoerder.
Tot zover het zenden, dan nu het ontvangen. Dat ligt lastiger en ingewikkelder. Hier speelt een persoonlijke factor, raken we aan identiteit, kortom diepere lagen. Ik ken er maar weinigen die ontspannen en volwassen met kritiek kunnen omgaan. Deze helden krijgen ook nog eens gemiddeld méér tegenwerpingen om de simpele reden dat de leveranciers weten – of onbewust voelen – dat ze het niet dubbel terugbetaald krijgen, dat het sein op veilig staat. Ik heb grote bewondering voor ze (dit weten ze) en ik probeer de kunst af te kijken.
Nu de gewetensvraag: waar zit jij als je aan de beurt bent op deze vijfpuntsschaal ?
#5 Je organiseert tegenspraak
Kloek en moedig. Als een idee of beslissing onder dit tegengas overeind blijft dan is dat een bewijs van geldigheid. Dat is uw vaste overtuiging. Je gaat bij belangrijke kwesties actief op zoek naar kritische beschouwing: ‘schiet maar lek’. Je voelt de pijn terdege maar deze wordt als louterend gezien. Geen kramp maar juist uitnodiging.
#4 Je gaat er niet naar op zoek
Maar staat oprecht open voor kritische noten als die komen. Je kunt dan het persoonlijke scheiden van het inhoudelijke. Nuchter en evenwichtig, wijs: incasseringsvermogen.
#3 Rechtstreekse tegenwerpingen brengen u uit uw evenwicht
En zijn slecht voor het humeur. De eerste reflex is die van afweer of verongelijktheid. Je bent echter in staat tot een tweede termijn, de explosieve info – na een nachtje slapen of ruggenspraak – toch in verstandige overweging te nemen.
#2 Vluchtgedrag
Je draait van het gevaar weg als Frenkie de Jong van een tegenstander: met humor, door met zelfverwijt de ander voor te zijn of juist door met uitbundige zelffelicitaties die de criticaster de moed ontnemen. Bij de fight or flight opties als respons op plotse stress floept u instinctief naar de tweede.
#1 Fight
Vechten, al dan niet openlijk. Je bent furieus, innerlijk of ook daadwerkelijk. Kritiek wordt gevoeld als een aanval op het zelfbeeld en een gebrek aan loyaliteit aan uw adres. De afzender heeft het verbruid, krijgt een jij-bak terug (hóór wie het zegt, je bent zelf veel erger) of verdwijnt in de vergeetput.
Het is in feite een angst-schaal. Nu de oproep: probeer een trede hoger te reiken (en de vijfjes houden zo!). Geef mij nu je angst, sprak volksheld André Hazes al eens. Waar ik zelf gesitueerd ben? Complimenten graag voor dit prachtstuk. Dan weet je genoeg. Op vakantie aan een tropisch strand had ik het op een gegeven moment helemaal gehad met opdringerige neringdoenden. Toen ik weer werd aangeklampt kreeg ik op mijn piss off als antwoord: thank you for being honest with me. Kijk, dat hoeft nu ook weer niet.
