Durf jij je mensen hun eigen salaris te laten bepalen?

Geschreven door:
Joost Minnaar

17 november 2022 17-11-2022 3 minuten

Toen dit jaar begon, was je salaris een stuk meer waard dan nu. Er wordt weliswaar hetzelfde bedrag op je rekening gestort, maar wie de afgelopen maanden weleens in een supermarkt is geweest weet dat je er een stuk minder van kan kopen. Met een inflatie van ongeveer 15 procent gooit momenteel iedereen zijn prijzen omhoog, dus waarom zou jij dat niet doen?

Het simpele antwoord is: omdat niet jij, maar je baas je salaris bepaalt.

Niemand praat over salarissen

Klop nu maar eens bij je baas aan voor een salarisverhoging. Hoe groot acht je zelf de kans dat het lukt? Dat je dat kantoor uit wandelt met een loonsverhoging van 15 procent? Het bedrijf heeft zelf vermoedelijk ook te maken met stijgende kosten. En als jij meer geld afdwingt, willen anderen dat natuurlijk ook.

Als je niet weet wat je collega’s verdienen, is de kans groter dat je je ondergewaardeerd voelt

Dat is ook de reden dat de salarishuishouding van de meeste werkgevers in nevelen is gehuld. Misschien heb je het zelf ook weleens te horen gekregen: ‘Ik kan je X salaris bieden, met de voorwaarde dat je daar dan wel discreet over bent, want anders krijg ik scheve gezichten.’

Ergens is dat best te begrijpen. Als je als werkgever iedereen het loon moet bieden dat de beste onderhandelaar heeft bedongen, ben je binnen de kortste keren failliet. Maar eigenlijk is het ongezonde situatie.

Openheid over salarissen

Een bedrijf vol mensen met het gevoel dat ze te weinig betaald krijgen heeft een probleem. In een krappe arbeidsmarkt loop je het risico dat belangrijke krachten weglopen. Maar een ontevreden, gedemotiveerde medewerker die op z’n plek blijft zitten is misschien nog wel erger.

Die frustratie komt meestal door een gebrek aan kennis. Als je niet weet welke afwegingen er worden gemaakt bij het bepalen van jouw salaris, als je niet weet wat je collega’s verdienen, en als je de financiële huishouding van het bedrijf niet kent, is de kans groter dat je je ondergewaardeerd voelt.

Ik kan nu wel pleiten voor radicale transparantie, maar dat is voor veel organisaties een pijnlijk proces. Door de jaren heen is er vaak een wirwar van afspraken, privileges en regelingen ontstaan die je niet zomaar met een druk op de knop openbaar kunt maken. Maar toch: is een bedrijf waar de pleuris uitbreekt zodra je eerlijk bent over de financiën eigenlijk wel een gezond bedrijf? Ik denk het niet.

Morning Star, Haier en Centigo

De afgelopen jaren is wereldwijd geëxperimenteerd met het tegenovergestelde van ondoorzichtige top-downbepaling van het salaris. Overal ter wereld zijn er bedrijven waar de complete salarishuishouding transparant is, en waar medewerkers hun eigen loon bepalen.

Zoals in de Amerikaanse tomaat-verwerkende producent Morning Star, de Chinese witgoedgigant Haier en de Zweedse consultants van Centigo.

Alleen als medewerkers een hoge mate van verantwoordelijk voelen, kun je gaan denken aan dit soort experimenten

Het is niet zo dat medewerkers in deze bedrijven een blanco cheque krijgen en dat het bedrag dat ze invullen vanaf dat moment elke maand op hun rekening wordt gestort. Medewerkers krijgen een training in basic finance, leren hoe het bedrijf in elkaar zit en begrijpen zo ook beter welke waarde ze zelf toevoegen.

Experiment is niet voor iedereen

Zoals ik al zei: ik pleit er niet voor dat iedereen deze methode morgen toepast. Er moet veel kloppen binnen een bedrijf, wil dat werken. Er zitten haken en ogen aan.

Daarnaast moeten de basisvoorwaarden kloppen. Alleen als medewerkers een hoge mate van verantwoordelijk voelen, en er genoeg onderling vertrouwen, genoeg transparantie en genoeg betrokkenheid bij het bedrijf aanwezig is, kun je gaan denken aan dit soort experimenten.

En weet je? Als je al die voorwaarden voor zo’n experiment op orde hebt, heb je al enorme vooruitgang geboekt. Dan kun je daarna altijd nog beslissen wie er over de salarissen beslist.