‘Haat, intimidatie en bedreiging.’ Dat was voor D66-leider Sigrid Kaag de reden om de politiek te verlaten na de komende verkiezingen. Vooral haar man en vier kinderen lijden eronder. ‘Voor mij was het soms moeilijk, maar te dragen. Voor mijn gezin is dat anders’, schreef Kaag in een toelichting.
Kaag is niet de eerste politicus die wordt bedreigd. Bij de politie Den Haag kwamen vorig jaar maar liefst 1.125 meldingen binnen van bedreiging en opruiing aan het adres van Kamerleden en bewindspersonen. En PVV-leider Geert Wilders weet zich al jaren omringd door beveiligers.
Een belangrijk verschil tussen Wilders en Kaag is dat een groot deel van de haatreacties zich bij de D66-vicepremier toespitsten op één ding: haar sekse. Een sterke vrouw in een belangrijke functie roept weerzin op, constateert Kaag.
‘De weerstand zegt, naar ik vrees, iets over het maatschappelijk klimaat in Nederland. Er bestaat misogynie (vrouwenhaat, red.) helaas. Zeker als vrouwen hun nek durven uit te steken’, zei ze in haar afscheidsinterview.
Vrouw zijn wel degelijk een factor
In Den Haag is vol afschuw gereageerd op de reden van Kaags vertrek. Bedreigingen wenst geen enkele politcus zijn of haar collega’s toe. Maar vrouwenhaat, dat roept verschillende reacties op.
Een grote groep is het met Kaag eens en berouwt deze terugslag voor vrouwen in de politiek. Anderen vinden het te kort door de bocht om haar geslacht als hoofdoorzaak voor haat aan te wijzen. Een laatste groep vindt het te makkelijk om het daarop te gooien en hekelt de slachtofferrol die Kaag aanneemt.
Toch blijkt uit onderzoek dat bijna de helft van de haatreacties op Twitter die vrouwelijke politici ontvangen wel degelijk over hun geslacht gaat. Dat is veel, als je het mij vraagt, zeker omdat het volledig losstaat van de inhoud van hun werk.
Het is dan ook wel heel makkelijk om die factor van tafel te vegen en het erop te gooien dat Kaag ‘gewoon geen dingen heeft waargemaakt’. Diep van binnen weten we (bijna) allemaal dat het vrouw zijn een grote rol speelt in dergelijk onbehoorlijk gedrag.
Aversie tegen vrouwen
Nu is de Haagse bubbel voor velen een ver-van-je-bedshow. Bedreigde politici is niet iets waar de doorsnee Nederlander dagelijks mee in aanraking komt. De meesten zullen geen daders – denken te – kennen die haattweets versturen.
Echter komen negatieve opmerkingen over vrouwen, op meer plekken voor. In het bedrijfsleven, het onderwijs, op gemeentehuizen, etc. Het is dan wel geen haat, maar aversie kan je het zeker noemen. Een lichtere vorm van afschuw waar een veel bredere groep zich schuldig aan maakt, zowel bepaalde mannen als andere vrouwen.
Dat uit zich bijvoorbeeld in commentaar op het uiterlijk: kritiek op kledingkeuzes, de lengte van het haar of het gewicht. Vrouwen in de schijnwerper krijgen er vroeg of laat mee te maken.
Meten met twee maten
Ook wordt er met regelmaat commentaar geleverd op privézaken als de gezinssituatie van vrouwen. ‘Kan een vrouw met twee kleine dochters Duitsland wel leiden?’, klonk het tijdens de campagne over Annalena Baerbock, lijsttrekker van de Duitse Groenen. Opmerkingen die over voltijdwerkende mannen zelden worden gemaakt.
Of als een cabaretier tijdens een live-uitzending van Jinek grappen maakt tegen Thierry Baudet waar zijn vriendin van Joodse afkomst bij wordt betrokken. Dan is het huis te klein. Onsmakelijk, is het oordeel. De cabaretier in kwestie krijgt een standje.
Dat het huwelijk van Sigrid Kaag met een Palestijnse man met een islamitische achtergrond er regelmatig bij wordt gehaald, leidt in mindere mate tot verontwaardiging onder het grote publiek. Ik vraag me dan af: waar zijn ze, de mensen die vinden dat je van ‘iemands familie afblijft’. Laten we hierin dan ten minste één lijn trekken.
Verschillend verwachtingspatroon
Tot slot wordt bepaald gedrag van mannen wel geaccepteerd – en vaak zelfs gerespecteerd – maar in mindere mate van vrouwen. Een mannelijke ceo die zijn stem verheft tijdens een vergadering straalt leiderschap uit. Doet een vrouw hetzelfde, dan wordt ze als emotioneel of bazig bestempeld.
Eerder schreef ik over de paradox van de ‘goede vrouw’, het stereotiepe beeld dat heerst over vrouwen. Die is zachtaardig en houdt zich op de achtergrond. Is een vrouw wel direct, dan wordt ze vaker onvriendelijke genoemd dan een directe man – door zowel mannen als vrouwen.
Het gevolg: sommige vrouwen vallen stil. Zodra een vrouw op de voorgrond treedt en daarbij ook nog eens een sterke mening durft te verkondigen, ontstaan er vaak roddels en vervelende opmerkingen.
Nog een lange weg te gaan
Kortom: we zijn er nog lang niet met de vrouwenemancipatie. Hoewel het beeld bestaat dat het best goed gaat en verandering langzaam plaatsvindt, blijkt een grote groep in onze samenleving nog niet klaar voor vrouwen met macht en invloed.
We moeten ons in alle lagen van de maatschappij bewust worden dat we vrouwen nog altijd op een andere, minder respectvolle manier behandelen dan mannen. Hoe groot of klein deze acties ook zijn.
Sigrid Kaag heeft eieren voor haar geld gekozen. Ik hoop dat Dilan Yesilgöz en Caroline van der Plas niet hetzelfde lot treft.
Lees meer columns van Roos van Dalen:
- Vrouwennetwerken hebben het imago van een theekransje
- Voor elke vrouw die opklimt in een bedrijf verlaten er twee de organisatie
- Nederland is een parttimeparadijs met een taboe op voltijds werken
