Waarom vallen startups om? Een lijst met post mortems van Nederlandse ondernemers

Een startup die omvalt kan een leerzaam verhaal opleveren, maar openhartige verklaringen zijn helaas dun gezaaid. Om deze waardevolle kennis te promoten bundelen we op deze plek vanaf nu faalverhalen van Nederlandse ondernemers. We kijken de kunst af bij startup-analist CB Insights, dat al een tijdje een Post Mortem-lijst bijhoudt van Amerikaanse startups.

CB Insights becijferde dat zo’n 70 procent van alle startups het niet redt, en dat die conclusie vaak na ongeveer 20 maanden wordt getrokken (voor hardware-startups zijn de cijfers nog een tikke beangstigender). Meestgenoemde redenen zijn dat er simpelweg geen vraag is naar het product, dat er een gebrek is aan cash en dat er sprake is van een gebrekkige teamsamenstelling. Ook links inhalende concurrenten en een gebruiksonvriendelijk product worden vaak genoemd.

Het opdoeken van een bedrijf waar je je ziel en zaligheid in hebt gelegd is een uiterst pijnlijke aangelegenheid. Maar dat ruim tweederde van de startups het loodje legt geeft aan dat een failures allesbehalve uitzonderlijk zijn. “Het grootste deel van de mensen snapt dat een startup een risicovolle kwestie is, met een grote kans dat je het niet haalt’, zei een Nederlandse ondernemer terecht nadat zijn startup was omgevallen.

Onderstaand overzicht wordt doorlopend aangevuld:

Superbuddy | Bezorgdienst voor boodschappen

Oorzaak: geen animo bij supermarkten

Bezorgdienst voor boodschappen SuperBuddy werd in 2015 opgericht door Laurens van Geffen en Tim van den Heuvel. De dienst werkte zoals de Amerikaanse techreuzen DoorDash, Postmates en InstaCart. Na Zwolle stortte SuperBuddy zich ook op Utrecht en Rotterdam, maar begin 2020 moest de startup ermee stoppen. “Ons model was samenwerkingsverbanden sluiten met bestaande retailers, maar er is een aantal commerciële deals niet gevallen en dat heeft ertoe geleid dat we geen nieuwe financiering konden ophalen’’ aldus Van Geffen aan de Stentor. SuperBuddy haalde in totaal 1,5 miljoen euro op bij onder meer Oost NV en via Leapfunder.

Sjoprz | Pijzenvergelijker voor supermarkten

Oorzaak: mislukte pivot

Online prijsvergelijker voor boodschappen Sjoprz haalde in 2017 een investering van ruim een miljoen euro op. Maar toen die investeringsstroom opdroogte bleek dat het Eindhovense bedrijf niet genoeg omzet had om zelfstandig te kunnen overleven. Het bedrijf van Gaspard Jaspars besloot eind 2018 zelf boodschappen te gaan bezorgen, waar flinke investeringen voor nodig waren. Daar waren aandeelhouders niet toe bereid, bleek uit het faillissementesverslag van de curator. 

Fanly | Loyaliteit-app

Oorzaak: liquiditeitsgebrek

De Amsterdamse startup Fanly maakte loyaliteits-apps voor retailers. “Het faillissement is te wijten aan een partij, die we niet hebben kunnen betalen wegens liquiditeitsgebrek”, legde directeur Bas Jongerius uit aan RTL Z. “Dat is wrang, want ons product werkt uitstekend en we waren juist in vergevorderde gesprekken over een overname.” Het in 2014 opgerichte Fanly haalde in totaal een half miljoen euro groeigeld op, van onder ander Paylogic-oprichter Theo Hoeksema en Adyen-medewerker van het eerste uur Chris Bouwer.

Nerdalize | Computerservers als thuisverwarming

Oorzaak: onhoudbare verliezen

Nerdalize, de Yes!Delft-startup waarmee Boaz Leupe, Mathijs de Meijer en Florian Schneider computerservers inzetten als thuisverwarming, werd rond de jaarwisseling failliet verklaard. Ondanks de steun van energiebedrijf Eneco, (prijswinnende) crowdfundingcampagnes en investeerders kreeg de Sprout challenger zijn business rond de CloudBox – goedkoop dataverkeer voor de zakelijke klanten, goedkope stroom voor huishoudens – niet rond. Er werd simpelweg (te lang) meer geld verbrand dan er binnenkwam, bleek uit het faillissementsverslag. 

Travelbird | Vakantieplatform

Oorzaak: geldgebrek, afhaken koper

Reisorganisatie TravelBird ging in november 2018 failliet, nadat een warme zomer het bedrijf laatste zetje had gegeven. TravelBird kon hierdoor de rekeningen niet meer betalen, waardoor tientallen klanten op hun bestemming niet meer in hun hotel konden. Het bedrijf van ondernemers Dennis Klompalberts en Syman Jansma ging failliet, nadat ook een ‘strategische koper’ op het laatste moment afhaakte. Iets later maakte de dienst onder de vleugels van het Britse Secret Escapes alsnog een doorstart.

Stockon | Online supermarkt 

Oorzaak: geen animo

De in 2018 – onder de vleugels van PostNL – opgerichte onlinesuper Stockon gooide een jaar later de handdoek in de ring. Stockon liet consumenten tweewekelijks hun voorraad van houdbare boodschappen aanvullen via een app. Het bedrijf van Stephan Bosman kon niet op tijd groeigeld aantrekken om een gebrek aan omzet te compenseren. Bosman voerde in nog overnamegesprekken met boodschappenvergelijkingsdienst Sjoprz, maar dat bedrijf ging eveneens in 2019 failliet.

1DayFly | Dagaanbiedingen

Oorzaak: mislukte overname

1DayFly, een site met dagaanbiedingen, ging begin 2019 op de fles. De dienst van Roderick Voerman stuurde op het hoogtepunt dagelijks aanbiedingen van zes tot negen producten naar 350.000 gebruikers. In 2016 werd daarmee een omzet gedraaid van 7,5 miljoen euro, maar in 2018 was dat bedrag teruggelopen tot 5,2 miljoen euro. De overname in 2014 van een concurrent, die uitliep op een mislukking, lijkt de belangrijkste oorzaak van het faillissement, schreef de curator in zijn verslag. Daardoor draaide het eerder winstgevend bedrijf ineens verlies. Toen de financiële situatie steeds nijpender werd, lukte het niet meer om geldschieters te vinden.

Bitsensor | IT-beveiliging

Oorzaak: te weinig omzet

Bitsensor, het bedrijf waarmee Alex Dings en Ruben van Vreeland in 2017 winnaar werden van de 25 onder de 25 van Sprout, ging in juni kopje onder. Het in 2015 opgerichte bedrijf maakte beveiligingssoftware waarmee bedrijven zich konden verdedigen tegen hackers. Volgens Dings en Vreeland was de directe aanleiding voor het faillissement dat zij geen nieuw groeikapitaal konden aantrekken, meldden zij aan de curator. De opbrengsten waren te laag om de kosten mee te voldoen, zei de curator tegen RTL Z.

FietsUniek.nl | Online fietsenwinkel

Oorzaak: ruzie met investeerder 

Online fietsenhandel FietsUniek – in 2013 winnaar van de Sprout 25 onder de 25 – ging naar eigen zeggen ten onder aan een geschil met investeerder Katapult. “Ik heb bijna mijn leven gegeven om het bedrijf te redden, maar dat is niet gelukt”, mocht oprichter Edwin de Jong uithuilen bij RTL Z. “Zij wilden snel groeien, terwijl ik eerst een euro wil verdienen voordat ik hem uitgeef” De investeerder verwachtte een omzetgroei van 2,5 miljoen naar 20 miljoen in 4 jaar. Een doorstart voor wat de ‘Coolblue van de fietsenhandel’ had moeten worden bleek afgelopen september definitief van de baan. 

Koopjedeal | Dagaanbiedingen

Oorzaak: te snelle groei en een brand

Dagaanbiedingensite Koopjedeal boekte in 2018 nog een omzet van 24 miljoen euro. Maar het bedrijf van Ilias Ahayan kon zijn eigen groei niet bijbenen en leed dat jaar een verlies van 1,4 miljoen euro. Ook ging een magazijn in vlammen op. Het bedrijf – dat een schuld van 5,5 miljoen euro naliet – werd niet veel later opgepeuzeld door Dekbed Discounter, de snelle groeier van Niels Verwij.

GoBike | Deelfietsen

Oorzaak: geldnood, concurrentie 

Ondanks de deelhype en een subsidie van 1,6 miljoen euro lukte het de Rotterdamse deelfiets-startup GoBike niet om het hoofd boven water te houden. Het bedrijf zette elektrische deelfietsen op 21 vaste plekken in de Maasstad. Maar in een stad als Rotterdam heb je er veel meer nodig om het beter te doen, zei het bedrijf. Daarnaast had GoBike in Rotterdam concurrentie van Mobike, Donkey Republic en Flickbike. Lokale partij Leefbaar Rotterdam wilde weten waarom Rotterdam niet ingreep toen bleek dat het bedrijf minder deelfietsen plaatste dan was beloofd, de VVD eiste inzage in welke deelfietsprojecten de gemeente nog meer geld had gestoken.

Tvilight | Slimme straatverlichting

Oorzaak: liquiditeitstekort na uitstappen investeerder

Sprout-challenger Tvilight zorgde ervoor dat straatverlichting alleen brandde zodra er weggebruikers in de buurt waren. Het liep daarmee bij de start in 2012 voorop en werkte met lampenfabrikant Osram als partner aan meer dan honderd projecten over de hele wereld. Maar meer concurrentie en zuinigere verlichting zouden het succes van de Groningse scaleup hebben doen verbleken. Oprichter Chintan Shah weet het faillissement aan investeringen “hoger dan de directe inkomsten” en het uitstappen van Osram als aandeelhouder. Shah maakte een maand later bekend dat er wordt gewerkt aan een doorstart van zijn bedrijf.  

Printr | Platform voor 3D-printers

Oorzaak: timing, cash

Printr wilde de markt van 3D-printers toegankelijker maken. Oprichters Douwe Bart Mulder, Cecile van der Waal en Chris ter Beke lanceerden in 2015 een kastje dat je aan kon sluiten op je 3D-printer. Die kon daarmee contact maken met een online platform waarmee je om het even welke 3D-bestand kon uitprinten. Ondanks een miljoen euro aan groeikapitaal – en een pivot naar de b2b-markt – spatte de droom iets meer dan twee jaar later uiteen. Printr bouwde uiteindelijk iets waar de markt nog niet klaar voor was, zei Mulder tegen Sprout. “In de ondernemerswereld is te vroeg zijn net zo erg als een slecht idee hebben. Als je niet de juiste timing hebt, mis je het succes.

Splendid Media | Marketingbureau 

Oorzaak: loonbelasting vergeten 

Roderick van Empel kwam als 18-jarige in het nieuws kwam met “florerend” mediabedrijf Splendid Media. De ondernemer verplaatste zich in een kostbare Audi Q7, de meesten van zijn tien medewerkers hadden een leaseauto. Die personeelsleden ontvingen een “een aanzienlijk salaris”, schreef de curator, die ook wees op een gebrekkige administratie en een accountant die niet werd betaald. Wat de jonge ondernemer de das omdeed was dat hij geen rekening hield met het betalen van loonbelasting, en de bijbehorende aanslag van 83.000 euro niet kon betalen. Voor de overige schuldeisers blijft er 167.000 euro aan schulden over.

ParkFlyRent | ‘SnappCar’ voor vliegreizigers

Oorzaak: verdienmodel, schaalbaarheid en concurrentie 

Autodeelbedrijf ParkFlyRent, in 2016 nog Sprout Challenger, wilde de markt voor autoverhuur- en luchthavenparkeermarkten op zijn kop zetten met het verhuren van auto’s van vliegreizigers. Maar vooral het aanbod van autodelers bleef een probleem. Medeoprichter Niels de Greef schreef een openhartige en leerzame post mortem over de ondergang van zijn bedrijf. Daarin geeft hij onder meer eerlijk toe dat marketing zijn zwaktse punt was, als solo founder. “Ik heb dat te laat onderkend en had eigenlijk vanaf dag 1 een co-founder moeten zoeken die marketing als specialiteit had.”

Lil.nl (Rob Muntz) | Online woonwinkel

Oorzaak: klagende klanten

Enfant terrible bij de VPRO Robbie Muntz startte in 2011 een webshop voor woonartikelen. “Mijn schoonzus wilde vijf jaar geleden een woonwinkel beginnen”, zei Muntz tegen NRC. “Ik dacht: dat zou ik niet doen, je moet een webwinkel beginnen.” Dat groeide uit tot een ‘miljoenenbedrijf’ met veertien man personeel. Maar in 2018 bleek het ineens klachten te regenen bij de woonwebwinkel, waarna het bedrijf werd geschorst door brancheorganisatie Thuiswinkel.org. Een optreden van Muntz in Tros Radar kon niet voorkomen dat zijn bedrijf nog dezelfde maand failliet ging. 

Lees ook: De lessen van een faillissement: ‘Ik besefte hoe belangrijk het was om een goed netwerk te hebben’