‘Het sociaal systeem in Silicon Valley werkt niet’

Bij een bedrijf met de naam Business Models Inc. verwacht je wellicht een kantoor vol heren op leeftijd in pakken, voorzien van praktische, doch stijlloze economenbrilletjes à la die van Jeroen Dijsselbloem. Oftewel: een ietwat stoffige bedoening. Het businessmodel is immers een van de meer zakelijke aspecten van een onderneming. Het is waar het cowboyverhaal ophoudt en de harde werkelijkheid begint; de betaalbaarheid achter het plan. Voor menig ondernemer is het zogeheten ‘verdienmodel’ daarom niet het meest spannende onderdeel van een startup.

Niets geen pakkencultuur, op kantoor vind je MacBooks en emoji-knuffels

Toch is stoffigheid het tegenovergestelde van wat Sprout aantreft op het kantoor van Business Models Inc. in San Francisco. Het kantoor aan de hoofdstraat market street ademt de speelse startupcultuur van Silicon Valley: de medewerkers zijn jong, hip gekleed en werken op MacBooks. De rechtermuur hangt vol kleurige post-it’s en de bank is bezaaid met emoji-knuffels. Zelfs de befaamde pile of poo-emoji is gespot in knuffelvorm.

Wereld van morgen

Bij Business Models Inc. menen ze dan ook ze precies te weten hoe de zakenwereld van morgen eruit ziet. Niks geen suit & tie-ondernemen; het bedrijf publiceerde al een boek over design thinking en plukt zijn medewerkers in San Francisco direct van de befaamde Berkeley-universiteit, die mensen voortbracht als Masayoshi Son (Softbank), Eric Schmidt (Google) en Gordon Moore (Intel).

Het van origine Amsterdamse Business Models Inc. besloot de oversteek naar Californië te maken omdat het aansloot bij, jawel, het businessmodel van het bedrijf. Het door Business Models Inc. uitgegeven boek Business Model Generation bleek goed te verkopen in Silicon Valley en werd gebruikt op universiteiten, waarop de businesspioniers besloten om cfo Maaike Doyer naar San Francisco te sturen. Doyer runt de Californische dependence van Business Models Inc. met mede-kaaskop Maarten van Lieshout, type vlotte prater met hip brilletje en dito pet.

Startup-ondernemer

Met haar leren jack en Muppets-t-shirt ziet Doyer er ook zelf uit als de typische startup-ondernemer. Toch heeft ze de corporate-wereld ook meegemaakt. Zo werkte Doyer jarenlang voor accountancyfirma PwC. In 2011 maakte ze de overstap naar Business Models Inc., een bedrijf dat ondernemingen wil helpen een streep te zetten door oude manieren van zakendoen, zodat ze overleven in tijden van disruptie.

bedrijfsplannen schrijven duurt eeuwig. Zodra het af is, is de wereld alweer veranderd

“Veel bedrijven hebben tegenwoordig problemen”, legt Doyer uit. “Er is zoveel onzekerheid in de wereld om ons heen. Alle veranderingen hebben een directe impact op je bedrijf, waardoor je je afvraagt wat je moet doen. Mensen schreven vroeger talloze bedrijfsplannen, maar businessplannen schrijven duurt eeuwig. Op het moment dat het af is, is de wereld alweer veranderd. Bovendien is het erg moeilijk om opties in een bedrijfsplan te verkennen. Wij helpen organisaties daarom met nieuwe businessmodellen en nieuwe strategieën op een zeer co-creatieve manier. Wij zeggen altijd dat we geen rapporten voor je schrijven, dus huur ons niet in voor een rapport, want dat belandt uiteindelijk toch in een kast. Wij helpen je door het samen met je te doen. We helpen je op een co-creatieve manier.”

Lokaal talent

Voor de oversteek naar de Verenigde Staten konden de Nederlanders kiezen voor de New York City of San Francisco. Hun boek deed het in beide regio’s goed. De zoektocht naar lokaal talent bracht ze uiteindelijk naar de Californische techstad. Doyer vertelt dat ze in contact kwamen met een lokale marketingmanager, met wie het meteen klikte. Erg belangrijk, stelt ze, “want een van de basisingrediënten van het opzetten van een bedrijf hier is dat je het met een lokaal persoon doet”.

Talent vinden in San Francisco is echter geen sinecure, heeft Doyer gemerkt. De concurrentie is groot; van zowel jonge bedrijven als grote jongens, zoals Facebook en Google. Ze concurreren elkaar de markt uit met aandelenconstructies en torenhoge salarissen, waardoor je als developer gemakkelijk tonnen kunt verdienen. Wat Doyer echter heeft geleerd, is dat het bij de werving van personeel ook draait om je persoonlijke netwerk.

Zoals gezegd, spot ze talent op de Berkeley-universiteit om voor Business Models Inc. te komen werken. Hiertoe is de cfo in staat, omdat ze er sinds vorig jaar parttime doceert over businessmodels. “Dat bleek een erg goede recruteringsplaats te zijn”, vertelt ze. “Sinds ik met hen (de studenten, red.) samenwerk, heb ik een goed beeld van welke mensen hier zijn.”

Nederlandse directheid

Amerikanen komen door hun gelikte salespitches wellicht over als uiterst direct, maar ze vallen in het niet bij onze Nederlandse manier van praten. Ook bij Business Models Inc. merkten ze dit. Doyer beschrijft haar bedrijfsstijl van zakendoen als “compromisloos”. Doyer verkoopt organisaties zonder poespas een ‘nee’ als zaken haar niet aanstaan.

Mijn collega zei: ‘Maaike, nee! Je gaat te ver met de Nederlandse directheid’

“Ik kan me herinneren dat mijn collega Justin (die marketingmanager, red.) in het begin me onder de tafel schopte en zei: ‘Maaike, nee! Je gaat te ver met de Nederlandse directheid’ (lacht).” Ze heeft ervan geleerd dat je je een beetje aan moet passen, maar stelt ook: “Wat ik ook heb geleerd is dat ze de directheid erg kunnen waarderen. Het draait om de manier waarop je het brengt.”

Waar de Amerikanen dan weer goed in zijn, merkte Doyer, is meer beloven dan ze waar kunnen maken. Ze beloven je de maan, maar leveren uiteindelijk maar de helft. Nederlanders daarentegen beloven volgens de cfo juist wat minder om vervolgens kwaliteit te leveren. In de VS werkt die manier van zakendoen niet, beargumenteert Doyer: “Als iedereen te veel belooft en te weinig waarmaakt, is dat wat de klant weet. En als je het andersom aanpakt, denken ze dat je minder gaat leveren dan wat je hen vertelt.”

Het kantoor van Business Models Inc. oogt speels. De muur hangt vol kleurige post-it’s en de bank is bezaaid met emoji-knuffels.

Daklozenprobleem

Er zijn veel daklozen op straat; je ziet dat er iets mis is met dat deel van de stad

Ook maatschappelijk gezien, zijn er aanzienlijke verschillen tussen Nederland en San Francisco, merkte Doyer. “Wat erg schokkend is als je hier vanuit Nederland komt, is het sociaal systeem hier. Het werkt gewoon niet. Als je rondloopt in San Francisco, in het bijzonder de eerste keer als je aankomt, kan het bijzonder schokkend zijn. Je ziet een boel daklozen op de straat en je ziet dat er iets verkeerd is met dat deel van de stad.”

Het daklozenprobleem vertegenwoordigt de zwarte kant van Silicon Valley, waar je doorgaans minder over leest. Media zoomen doorgaans in op de successen van de Valley; de Ubers en Airbnb’s die winnaars zijn gebleken in de all or nothing-cultuur van Silicon Valley. Nederlandse ondernemers die hierdoor geïnspireerd raken, verwachten soms dat San Francisco één en al rijkdom en welvaart vertegenwoordigt.

Zij komen echter al snel van een koude kermis thuis; delen van San Francisco, zo zag Sprout met eigen ogen, lijken eerder op derdewereldgebied dan op een Amerikaanse metropool. Meerdere winkelstraten staan vol gedesillusioneerde zwervers, die er met al hun bezittingen en soms met zelf opgezette tentjes bivakkeren. De heroïnenaalden zijn nooit ver weg.

Voor een ondernemer als Richard Straver (ex-PinyPay) vormde deze keiharde realiteit al een van de redenen om de Valley de rug toe te keren. Dat de Verenigde Staten dan ook nodig actie moeten ondernemen tegen de groeiende kloof tussen arm en rijk, daar is iedereen met wie we er in de regio over spreken het eens; zowel Uber-chauffeurs als ondernemers. De VS zijn, zogezegd, nog lang niet “great again”.

Groot denken

Toch blijkt ook: wie als ondernemer volhoudt, ontdekt vanzelf de meer zonnige kanten van de Valley. Doyer roemt de houding van ondernemers in San Francisco. “Ze hebben zoiets van: ‘Als ik dit wil doen, lukt het me ook. Ik kan het laten werken, ik kan het laten gebeuren.’ In Nederland is het eerder van: ‘O, laten we lokaal iets doen, misschien kunnen we het groot maken in Amsterdam. O, laten we een klein beetje uitbreiden in de Randstad.’ Hier denken mensen juist meteen op wereldniveau.”

Het kostte Doyer even om de Amerikaanse houding onder de knie te krijgen, maar het is haar gelukt. “Denk groot en durf risico’s te nemen”, vat ze het samen. Als Nederlander in de Valley moet je er alles aan doen om te integreren, denkt Doyer. Ze vertelt dat ze geregeld Nederlanders over de vloer krijgt die hun businesskansen in San Francisco onderzoeken.

Dagelijks de nieuwsbrief van Startups & Scaleups ontvangen?

E-mail *

Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

Verstuur

“Ik noem ze innovatietoeristen”, zegt ze spottend. “Ze leunen achterover, met de zak popcorn voor zich alsof ze zeggen: ‘Vertel me wat ik moet doen om innovatief te zijn, dan neem ik het in me op en ga ik weer naar huis en gebeurt er niets’.” Aan hen adviseert ze: “Gedraag je niet als een toerist, maar maak onderdeel uit van de cultuur. Wees duidelijk over wat je hier wil doen, waarom je hier bent en hoe je dit voor elkaar wil krijgen.”

Nederlanders die hun bedrijf uit willen breiden naar Silicon Valley, doen er volgens Doyer goed aan om eerst drie maanden in de regio door te brengen. Dit is het maximum aantal maanden dat je er kunt verblijven zonder visum. “Wees er dus ook die drie maanden, investeer in de markt, sta er open voor en probeer niet te kopiëren wat je in Nederland hebt gedaan.”

Dit artikel is geschreven door

Jelmer Luimstra

Jelmer Luimstra was journalist voor MT/Sprout. Hij schreef over startups, scaleups en nieuwe economie.