De tijd van functioneringsgesprekken is weer aangebroken. Om te voorkomen dat het gesprek een rituele herhaling van zetten wordt, is een verandering van thematiek zinvol. In plaats van het functioneren van medewerkers te evalueren, zou het gesprek moeten gaan over persoonlijke waarden. Wie in plaats van omzet een attitude durft te bespreken, krijgt vanzelf tastbare doelen.
Ondanks dat de onzekerheid van de economische crisis langzaam wegebt, zijn er nog veel onderwerpen waar een gevoel van onzekerheid omheen hangt. Tolerantie, wonen, pensioen, werk: zomaar wat aanleidingen voor onzekerheid. Al hebben de onzekerheden lang niet altijd een feitelijke basis, de gedachte aan een mogelijke verandering kan al onzeker maken. Helaas heeft de menselijke geest onder druk de neiging te verengen. Het denken versmalt als we ons zorgen maken.
Zorgen over morgen
Bestaat mijn baan over tien jaar nog? Wat zal de robotisering teweeg brengen? Vragen die ontstaan uit onzekerheid en die direct gerelateerd met belangen, veronderstellingen en doelen. Wij worden niet anders als we over tien jaar ander werk zullen verrichten. In de kern blijft dat wat wij essentieel vinden, onze waarden, ten alle tijden hetzelfde.
Verandering voelt voor velen als verlies, iets dat haaks staat op een belangrijk kapitalistisch principe. We moeten zaken realiseren en vergaren en juist niet verliezen. Kapitalisme heeft in die zin een heel conservatieve inslag. Lukt dat vergaderen onvoldoende en verandert al het vertrouwde in een rap tempo, dan is de kans groot dat de zo ontstane onzekerheid chronische somberheid aanwakkert. Tegelijkertijd steekt cynisme de kop op en neemt iedereen elkaar de maat.
In tijden van onzekerheid stuurt ons eigen belang in belangrijke mate onze aandacht. We moeten zaken voor elkaar krijgen en verwerven. Tegelijkertijd is er minder aandacht voor hoe we zouden willen zijn. Doelen lijken houvast te geven.
Persoonlijke waarden
Gaat het goed, dan moet het altijd beter, sneller en mooier. In het boek Hoeveel is genoeg stellen Edward en Robert Skidelsky dat Keynes zich daarmee toch vergist heeft. ‘Het leven gaat niet alleen over inkomen en bezit. Het kapitalisme heeft ons veel gebracht, behalve het gevoel dat het ooit genoeg is’.
Uit diverse onderzoeken blijkt dat reflecteren op persoonlijke waarden mensen hartelijker en guller maakt. Door te luisteren naar de belangen van anderen, worden onze eigen waarden niet minder belangrijk. Hoe anders is dit met het nastreven van doelen en het vergaren van bezit. Omdat de koek per definitie beperkt is, gaat daarbij succes en de winst van de een ten koste van de ander.
Laat de gerealiseerde doelstelling bij het volgende gesprek over het functioneren eens achterwege. Spreek met elkaar over persoonlijke waarden. Dat kan niet alleen voor medewerkers, maar ook voor managers een manier zijn om elkaar beter te leren kennen en begrijpen voor het komende jaar.
