Nu wil dus ook FNV-hopvrouw Agnes Jongerius dat vrouwen meer uren gaan draaien. Niet omdat zedan meer kans hebben op een carrière, maar omdat ze nodig zijn om de economie draaiend te houden.
Mijn klomp breekt! En die van Jongerius’ aanhangers ook, neem ik aan – want die ken ik niet zo.
Enfin, meer uren draaien, dat klinkt natuurlijk sympathiek. Maar kom op, kan dat parttimegeneuzelniet helemaal ophouden? Tuurlijk, als je niks wilt bereiken en gewoon werkt voor wat geld, uitstekend! Maar verwacht niet dat wanneer je 24 of zelfs maar 16 van de 168 uur per week (nogexclusief vakantie, ziekte, ATV en dergelijke) werkt, je heel belangrijk bent voor je bedrijf. Je bent niet meer dan een handig productiemiddel. Handig, maar lastig inzetbaar, want die overige 144 of 152uur (mamadag!) gaan altijd voor.En voor ik nu beschuldigd word van machogedoe: papadagen vind ik ook eng.
De V in FNV staat niet voor Vrouwen
FNV-voorvrouw Agnes Jongerius wil graag dat de Nederlandse vrouwen die nu een parttime baan hebben meer uren gaan werken. Volgens haar, en ik ben het in principe met haar eens, is dit nodig,omdat wij met elkaar meer uren in de week moeten werken, om zo een tegenwicht te bieden aan de effecten van de vergrijzing.Ik zeg hier wij, maar in tegenstelling tot Agnes bedoel ik óók de mannen. Waarom? Omdat nergens ter wereld zoveel mensen een deeltijdbaan hebben als in Nederland, namelijk de helft! In de EU ligt dat gemiddelde op maar 18 procent. Geen enkel land komt bij Nederland in de buurt. In Noorwegen, hetland met het op één na hoogste aandeel deeltijdwerkers, is het minder dan 30 procent.
Logischerwijs werken veel vrouwen in deeltijd, maar verrassend is dat wij met 23 procent mannelijke deeltijdwerkers in internationaal opzicht veruit het hoogste scoren. Daar valt dus ook een wereld te winnen. Ik vind het jammer dat Agnes zich met haar uitspraken slechts tot de vrouwen richt, terwijl de V in FNV volgens mij toch niet voor Vrouwen staat.
Hoe deze drie blinde vlekken ASML pijn hebben gedaan
ASML is enorm succesvol, mede dankzij een laserfocus op de machines die chips maken. De rest is bijzaak. Maar die houding leidde ook tot blinde vlekken. En die doen wel degelijk pijn, zo schetst een boek over het Veldhovense bedrijf.
Veertig jaar geleden begint ASML met een kansloos businessplan, veertig mensen en een apparaat in experimentele fase. Inmiddels telt het bedrijf meer dan 42.000 werknemers, verspreid over zestig landen, en ligt de omzet boven de 20 miljard euro.
Het Brabantse bedrijf levert 90 procent van de hypercomplexe apparaten waarmee chips worden gemaakt, de lithografiemachines. De nieuwste serie machines, met de omvang van een huis van twee verdiepingen en een geschat prijskaartje zo’n 400 miljoen euro, zijn nog niet af. Maar ze zijn al wel verkocht.
Het geheim van dit wereldwijde succes is een laserscherpe focus op één product, verklaart NRC-journalist Marc Hijink in zijn portret van ASML. Jarenlang heeft hij de hightech multinational gevolgd, van binnen en buiten. Hij reconstrueert de geschiedenis in zijn boek Focus, de wereld van ASML, dat recent de shortlist haalde voor Managementboek van het Jaar 2024.
ASML is niet bang voor fouten
Als de machines de hoofdzaak zijn, dan is de rest bijzaak. Ook dat blijkt uit het portret dat Hijink heeft geschreven. Wat geen acute deadline heeft, wordt bij ASML over het hoofd gezien. Het patroon dat hierdoor ontstaat: het moet eerst goed fout gaan, voordat er iets verandert.
‘Het gaat er niet om fouten te voorkomen, maar hoe je je fouten managet’, is de slogan van de legendarische technologische topman, Martin van den Brink. Hij is niet alleen de man achter de succesvolle focus van ASML, maar ook de stichter van de brandbluscultuur.
Voor MT/Sprout focussen we op drie blinde vlekken van ASML en hoe ze zijn gemanaged.
#1 Patenten zijn een wapen
Nikon is voor 2000 nog een belangrijke concurrent van ASML. Maar wanneer zelfs de Japanse grote namen zoals Seiko Epson en Sony de chipmachines van ASML gaan gebruiken, wordt het Nikon te gortig. Het bereidt in het grootste geheim een aanval voor.
In december 2001 beschuldigt het ASML van het overtreden van dertien patenten. De aanklacht wordt bij Amerikaanse instanties ingediend. Doug Dunn, ceo op dat moment, vindt de aanklacht ’s ochtends op zijn bureau. ‘Hij is compleet overdonderd: Nikon heeft de aanklacht een jaar voorbereid, in Veldhoven weten ze van niets’, schrijft Hijink.
Als in de VS ook maar één patentovertreding wordt erkend, dan mag ASML geen chipmachines meer leveren aan Amerikaanse chipfabrikanten. ‘Dat zou het Nederlandse bedrijf nooit overleven.’ Advocaten vertellen de ceo dat Nikon erop uit is om ASML ‘te vernietigen’.
Het onderzoek valt gunstig uit voor ASML. Nikon schikt voor 87 miljoen dollar. Het besef dat kennis beschermen bittere noodzaak is, komt binnen, schrijft Hijink. ‘De Nikon-zaak schudt de Veldhovenaren ruw wakker: het bedrijf heeft in zijn beginjaren veel te weinig aandacht besteed aan het intellectueel eigendom. De focus lag op uitvinden, niet op het vastleggen van die uitvindingen. Dat was ronduit naïef.’
‘ASML was nog een jonge onderneming. Je moest alles tegelijk doen’, constateert Dunn achteraf. ‘We hadden de slimste mensen, ze wilden de beste machine ter wereld maken en verzamelden daarvoor de beste ideeën. Al die ideeën ook nog tot in detail moeten opschrijven is vervelend. Hoeveel tijd besteed jij nou aan je belastingaangifte? Boring!’
Het bedrijf heeft er wel van geleerd. Wanneer Nikon in 2017 nieuwe rechtszaken aanspant over patenten, is ASML uitstekend voorbereid.
#2 Cyberaanval is geen bijzaak
‘ASML doet van oudsher weinig moeite om technische gegevens te beschermen. De kennis is verspreid over een groot aantal verschillende schakels, intern en in het netwerk van toeleveranciers’, zo staat in het boek te lezen.
‘De meeste ingenieurs werken maar aan een klein onderdeel, één puzzelstukje waar ze alles van afweten. De lithografiemachines zijn zo complex – om te ontwerpen, te produceren en aan de praat te houden – dat er niet één blauwdruk is om een draaiend systeem op te leveren.’
Al weet niemand hoe ASML’s machines precies werken, het bedrijf wordt wel gewaarschuwd dat het hierin naïef is. Zo vindt de raad van commissarissen dat ASML ‘een hoger hek’ moet bouwen om zijn intellectuele eigendommen.
Een hack in 2015 geeft ze gelijk. Een medewerker in San Diego ruikt onraad zodra de netwerken van ASML en dochterbedrijf in lichtbronnen Cymer op elkaar aangesloten worden. ‘Er probeert iemand binnen te komen, via een verkeerd wachtwoord. Is er soms iets mis?’
Ja, er is iets mis. Meerdere beveiligingsbedrijven worden ingevlogen om de schade te inventariseren, ook in de VS. Het onderzoek duurt weken. Veiligheidsexperts zijn ervan overtuigd dat Chinese hackgroepen op zoek zijn naar documenten over lithografiemachines.
‘De hackers hebben een achterdeurtje ingebouwd en toegang verkregen tot gebruikersnamen en wachtwoorden. De buitgemaakte informatie wordt in zipbestanden weggesluisd via computeradressen in Japan.’
‘Cymer is in mei 2013 overgenomen, de inbraak wordt begin 2015 gemeld door website Tweakers. In theorie hebben de hackers dus lange tijd in het bedrijfsnetwerk kunnen rondneuzen. Volgens ASML werd de inbraak snel gestopt en is er geen bewijs gevonden dat er waardevolle gegevens gestolen zijn.’
De inbraak drukt het bedrijf wel met de neus op de feiten: de beveiliging van de netwerken schiet schromelijk tekort. Een nieuw securityteam neemt zich voor ‘de dijken te verhogen’. Het veiligheidsteam groeit van tien naar driehonderd mensen.
Dat is ook hard nodig. In 2022 gaat het bij ASML inmiddels over 2.800 cyberincidenten, variërend van aanvallen met gijzelsoftware tot pogingen om intellectueel eigendom te stelen.
ASML groeit in 2021 zo extreem hard dat ‘het overal kraakt’. Eind juli wordt de laatste hand gelegd aan een nieuw logistiek centrum op de campus in Veldhoven, 5L. Het is een technisch hoogstandje waarin alle flows worden samengevoegd, van onderdelen opslaan tot geassembleerde systemen verpakken voor transport.
Dit nieuwe centrum legt ASML volledig lam. ‘De software sluit niet aan op die van de fabriek, maar eigenlijk gaat alles fout wat er fout kan gaan. Er kan niets in en er kan niets uit.’ Buiten staat een lange rij trucks van toeleveranciers. Boze chauffeurs draaien om of leven zich uit op Twitter. ‘Het grootste k#tadres van Nederland, ASML 5L’, twittert een trucker.
Een gebrek aan onderdelen is wel het laatste wat de wereld nodig heeft in tijden van acute chiptekorten. ASML voelt de verantwoordelijkheid van de hele chipindustrie op zich wegen. Het mobiliseert duizenden medewerkers in augustus. ‘Vrijwilligers uit alle hoeken van het bedrijf melden zich. Ze rennen heen en weer met pakbonnen en bubbeltjesplastic: als de software niet werkt, dan moet het maar met de hand.’
Risico’s onderschat
‘De hulpploegen dragen een geel hesje, blauwe hesjes zijn voor de echte logistieke medewerkers. Die hebben 5L al omgedoopt in ‘5 Hel’. Medewerkers in de fabriek waarschuwden al maanden van tevoren dat de verhuizing tot problemen zou leiden’, schrijft Hijink. Alleen dringen die noodsignalen niet door tot de directie.
Meer dan een kwartaal lang zorgt 5L voor ernstige vertraging. Maar de problemen veroorzaken ook veel stress bij medewerkers en kosten honderden miljoenen euro’s aan omzet. Om te weten wat er fout gaat, doet ASML uitgebreid onderzoek.
‘Mismanagement, is de conclusie: de risico’s zijn zwaar onderschat. Wat een ‘projectje’ leek voor de fabriek, was in feite een openhartoperatie voor het hele bedrijf. En dat zonder plan B, zonder een alternatief achter de hand.’
ASML besluit de logistieke organisatie meer te gaan stroomlijnen. Het beheer van voorraden wordt aangepakt met strak programmamanagement. En dat proces begint al bij het ontwerp van de machines. Dat project valt onder de vleugels van Van den Brink. ‘Uiteindelijk wil hij ook graag meer orde in de chaos, zolang er maar een beetje chaos overblijft.’
Focus – De wereld van ASML: Het machtsspel om de meest complexe machine op aarde is geschreven door Marc Hijink. Het boek is onder meer te bestellen via managementboek.nl.
Het paniekvoetbal van topman John Donahoe speelt Nike nog altijd parten
De topman van Nike, John Donahoe, ligt onder vuur na teleurstellende cijfers. Die zijn het resultaat van verkeerde strategische beslissingen in zijn beginperiode. Dat paniekvoetbal speelt Nike nog altijd parten. Een analyse.
John Donahoe (tweede van rechts) bij de onthulling van Nike's collectie voor de Olympische Spelen in Tokio. Met links naast hem rapper Drake. Foto: Bennett Raglin/Getty Images
Nike is afgelopen vrijdag keihard aangepakt op Wall Street. Ceo John Donahoe maakte opnieuw tegenvallende resultaten bekend. Dit kwartaal zal de omzet met 10 procent zakken. En tot in 2025 zullen de inkomsten van het grootste sportmerk van de wereld eerder lichtjes dalen dan stijgen.
De koers van het aandeel keldert na die aankondiging met 20 procent, wat het de slechtste beursdag in de geschiedenis van Nike maakt (sinds de beursgang in 1980). Het bedrijf verliest in één dag 28 miljard dollar van zijn waarde. Waarna meteen hardop aan de bekwaamheid van Donahoe wordt getwijfeld.
Nike is actief op een moeilijke markt met onzekerheid, inflatie, consumenten die de hand op de knip houden en veel concurrenten. Maar er is meer aan de hand. Donahoe heeft aan het begin van zijn ceo-schap paniekvoetbal gespeeld. En van die strategische misstappen heeft het bedrijf tot op vandaag nog last.
Technocraat in een sneakercultuur
Donahoe is sinds januari 2020 ceo van Nike. Hij is geen onbekende en zetelt al sinds 2014 in het bestuur. Hij houdt wel van sport, maar is eerder een technocraat, met een achtergrond in consultancy.
Zijn voorgangers bij Nike, Mark Parker en Phil Knight, waren helemaal gek van sport en van schoenen. Bovendien hadden ze een scherpe focus op het merk, op productmarketing en de sneakercultuur.
Die connectie gaat verloren met Donahoe. Als hem in 2019 wordt gevraagd wat zijn favoriete product is van Nike, dan antwoordt hij golfbroeken. En niet één van de honderden iconische sneakers. Dat kost hem heel wat punten, bij medewerkers en de gepassioneerde fans van sneakers.
Tijd om zich in die sneakercultuur te verdiepen, krijgt hij niet. Amper twee maanden na zijn aanstelling slaat de coronapandemie toe. De winkels gaan dicht. Bij de kwartaalcijfers in juni 2020 blijkt dat Nike al 790 miljoen dollar verlies lijdt.
Dat is het op één na grootste verlies uit het bestaan van het bedrijf. Wall Street had nog een klein winstje verwacht en is dus not amused. Met het paniekvoetbal dat hierop volgt, legt Donahoe de basis van de problemen die Nike nu nog achtervolgen.
Breken met de detailhandel
Donahoe verpakt om dat verlies te tackelen snel een oud businessplan in een nieuw jasje: Consumer Direct Acceleration. Nike gaat het verkopen aan de consument in eigen winkels en webshop flink opschalen. Zo kan het de volle prijs vragen.
Tegelijkertijd worden de banden met de groothandel en de detailhandel versneld verbroken. Nike moet een e-commercebedrijf worden dat zijn producten via eigen apps verkoopt.
Maar dat droppen van retailers, zoals een Foot Locker, heeft ook een keerzijde. Hier zitten ook veel bedrijven bij die Nike decennialang hebben geholpen met het opbouwen van het merk.
Aangeklaagd door beleggers
Bovendien geeft Nike zo meer ruimte aan de concurrentie: zij nemen de leeggekomen schappen in de winkels graag in. Donahoe ziet later de fout in. De grillige consument moet juist op zoveel mogelijk plekken Nike-producten tegenkomen.
De banden met de retail en groothandel worden weer aangehaald, maar het zal nog wel even duren voor die relatie is gefikst.
Vorige week is Nike, Donahoe inbegrepen, aangeklaagd voor deze strategie. Beleggers voelen zich misleid, meldt Retail Dive. Het plan was ‘niet in staat om duurzame omzetgroei te genereren’, maar ondertussen werd het wel verkocht als een succesverhaal.
John Donahoe is sinds januari 2020 de ceo van Nike. Foto: Roy Rochlin/Getty Images
Flinke leegloop
Bij de komst van Donahoe is er al een leegloop gaande van managers, design- en marketingmensen die verantwoordelijk waren voor heel wat successen bij Nike. Maar Donahoe stopt die uittocht niet. Hij zorgt alleen nog maar voor meer onrust in de tent.
Hij wil Nike veel meer gaan sturen op data in plaats van op de beroemde creatieve en culturele vindingrijkheid waarmee het groot is geworden. De complexe organisatie wordt vereenvoudigd. Hij snijdt enkele lagen weg uit het bedrijf, er vallen honderden ontslagen.
Die komen hard aan, vooral omdat veel ervaren krachten het veld moeten ruimen. Medewerkers hebben het gevoel dat waarde en vaardigheden niet langer meetellen. ‘Het lijkt wel een spreadsheet-oefening’, zegt een ex-medewerker tegen Business Insider.
Focus op sneakers
Beslissingen worden gecentraliseerd en het productportfolio versimpeld. De focus wordt verlegd naar bestsellers, zoals vintage sneakers. Consumenten zijn er dol op en vragen steeds nieuwe versies. Daar wordt ook steeds meer geld naartoe gesluisd. Ten koste van innovatie, design en marketing.
Nog eens tientallen topmanagers verlaten het bedrijf in de eerste helft van 2021. Meerdere mensen vergelijken de situatie bij Nike met ‘het verliezen van duizend jaar ervaring in achttien maanden’. Het is een enorme aanslag op de cutting-edge cultuur.
Nike heeft bovendien moeite om nieuw talent aan te trekken. Dat komt ook omdat Donahoe eist dat medewerkers terug naar kantoor komen.
Waar is de innovatie?
Schoenen, kleding en andere uitrusting voor topatleten vormen de kern van Nike. De trots, de branie, de dappere m/v’s die superkrachten lijken te bezitten, spreken een heel leger van amateurs aan die dezelfde producten willen hebben.
Andere spelers passen datzelfde recept toe en met succes. Hoka, New Balance en On om er maar een paar te noemen. Zij richten zich specifiek op de hardlopers en ze scoren daar ook mainstream mee. Dat heeft impact op de magie van Nike.
Bij de recente lancering van Book 1, de sneaker van basketbalster David Booker, is de kritiek dat de schoen niet origineel is. Het ding lijkt op een casual sneaker, niet op een schoen die ontworpen is voor topatleten. Old school, gemaakt in 1985 in plaats van in 2024, zo klinkt het.
Bij de nieuwe kleding van de baseballploegen in Major League Baseball is er felle kritiek op Nike. Zo zou de stof het zweet sneller afvoeren, maar het tegendeel lijkt waar. De kleuren van broeken en shirts zijn verschillend en de letters op de achterkant te klein.
Bij de lancering van de sportkleding voor de Amerikaanse Olympische ploeg is er opnieuw ophef. Vooral de outfit voor het vrouwelijke atletiekteam roept heftige reacties op. De insnijdingen van het pakje zijn veel te hoog. Nike wordt zelfs ouderwets seksisme verweten.
Waar is het frisse, innovatieve Nike gebleven? Producten voelen ‘repetitief’ aan, veel van hetzelfde, de oude succesnummers, terwijl andere merken wel nieuwe dingen introduceren. Nike wordt te voorzichtig.
Donahoe reageert op de kritiek met de verwijzing dat zijn mensen meer dan twee jaar thuiswerkten. ‘Achteraf gezien is het echt moeilijk om aan gedurfde en disruptieve innovatie te doen op Zoom’.
Hij belooft beterschap. ‘Het afgelopen jaar hebben we ons bijna meedogenloos gefocust op het opnieuw opbouwen van onze pijplijn voor disruptieve innovatie.’ En die pijplijn is weer even sterk als altijd, voegt hij eraan toe.
Inspiratieloze marketing
Sinds het aantreden van Donahoe zijn er maar weinig iconische marketingcampagnes van Nike gespot. De marketingteams die in verschillende steden de sfeer en de cultuur opsnoven, heeft hij opgeheven in zijn besparingsrondes.
Wat hot and happening is, wordt nu gedicteerd vanuit het hoofdkantoor in het Amerikaanse Beaverton. Maar niet heus, want op Instagram zijn ook promoties voor makkelijk aan te trekken kinderschoenen te vinden. Ook adverteert Nike met hardloopclubjes uit de buurt en sponsort het zelfs linedancing.
Nike heeft bovendien een andere toon aangeslagen. Voor een massamarkt zijn termen als fitste, sterkste en snelste minder geschikt. De marketing komt over als veilig en inclusief, aangevuld met lokale influencers en gericht op micro-communities. Nike zit in een identiteitscrisis, concludeert Business of Fashion.
Sportzomer biedt kansen
Donahoe beseft dat hij weer terug moet keren naar de basis, naar de vroegere allure van het merk. Hij belooft meer lef en meer onderscheidende marketing, volgens Fashion Dive. Het aantal marketinginitiatieven wordt verminderd. De prioriteit gaat naar meer bereik en een grotere impact.
Deze sportzomer biedt daar veel kansen voor. De eerste stunt is er in ieder geval al: het Duitse nationale elftal ruilt Adidas na zeventig jaar in voor Nike. Wel pas in 2027. De vraag is of Donahoe dat zelf nog zal meemaken als ceo.
Om onze site goed te laten functioneren, te verbeteren en u de beste ervaring te geven, gebruiken we cookies! Surfen op deze site = akkoord met cookies. OkLees verder
Privacy- & Cookiebeleid
Privacy Overview
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
Beheer toestemming
Om de beste ervaringen te bieden, gebruiken wij technologieën zoals cookies om informatie over je apparaat op te slaan en/of te raadplegen. Door in te stemmen met deze technologieën kunnen wij gegevens zoals surfgedrag of unieke ID's op deze site verwerken. Als je geen toestemming geeft of uw toestemming intrekt, kan dit een nadelige invloed hebben op bepaalde functies en mogelijkheden.
Functioneel
Altijd actief
De technische opslag of toegang is strikt noodzakelijk voor het legitieme doel het gebruik mogelijk te maken van een specifieke dienst waarom de abonnee of gebruiker uitdrukkelijk heeft gevraagd, of met als enig doel de uitvoering van de transmissie van een communicatie over een elektronisch communicatienetwerk.
Voorkeuren
De technische opslag of toegang is noodzakelijk voor het legitieme doel voorkeuren op te slaan die niet door de abonnee of gebruiker zijn aangevraagd.
Statistieken
De technische opslag of toegang die uitsluitend voor statistische doeleinden wordt gebruikt.De technische opslag of toegang die uitsluitend wordt gebruikt voor anonieme statistische doeleinden. Zonder dagvaarding, vrijwillige naleving door uw Internet Service Provider, of aanvullende gegevens van een derde partij, kan informatie die alleen voor dit doel wordt opgeslagen of opgehaald gewoonlijk niet worden gebruikt om je te identificeren.
Marketing
De technische opslag of toegang is nodig om gebruikersprofielen op te stellen voor het verzenden van reclame, of om de gebruiker op een site of over verschillende sites te volgen voor soortgelijke marketingdoeleinden.
