Het gaat goed met de carrière van Steven. Hij scoort zelfs een baan bij een vooraanstaande financiële dienstverlener. Hij boekt enkele overwinningen, maar begint dan slechte beslissingen te nemen. Daarmee brengt hij zijn succes in gevaar.
Angst voor het onbekende en negatieve gedachtepatronen duwen hem in een cyclus van zelfsabotage en presteren onder zijn niveau. Steven vertoont de klassieke trekjes van een ‘gouden larve‘.
Ben jij een Steven? Die veelbelovende m/v/x met een mooie toekomst voor zich? Maar die uiteindelijk zichzelf belemmert om te groeien en bloeien. Wie zichzelf saboteert, is te vergelijken met een rups die nooit zijn potentieel vervult en er niet in slaagt een vlinder te worden.
Angst voor succes
Waarom lopen deze mensen vast? Een van de belangrijkste redenen is een irrationele angst voor falen. Ze vermijden risico’s, ze zullen niets te proberen als er ook maar een kans bestaat dat ze tekortschieten.
Het is een angst die vaak voortkomt uit mislukkingen in het verleden, uit eerdere ervaringen met vernedering en schaamte. Die kunnen bijdragen aan diverse emotionele en mentale problemen, onder meer angstgevoelens, paniekaanvallen en depressie.
Angst om te falen wordt gemakkelijk verward met angst om succes te hebben. Toch zijn het aparte fenomenen. Wie bang is om succes te hebben, blokkeert de vooruitgang. Het is niet het succes dat ze verlamt, maar eerder de gevolgen van succes.
Lees ook: Zelfvertrouwen op de werkvloer is accepteren dat fouten maken erbij hoort
Zelfsabotage als zelfbescherming
Ze maken zich zorgen over de sociale weerslag van al die zichtbaarheid. Of ze zijn bang dat ze al die aandacht niet aankunnen. Soms spelen beperkende overtuigingen mee: ze vinden dat ze het succes niet waard zijn. Of ze maken zich zorgen om anderen voorbij te steken, en die verdienen het net zo goed of zelfs meer.
Jeugdervaringen kunnen de basis leggen voor dit soort angsten, alleen verdwijnen ze niet wanneer het kind volwassen wordt. De angst om aan onmogelijke eisen te moeten voldoen en daar niet in te slagen, blijft bestaan.
Of omgekeerd: de angst om bij succes gekleineerd te worden, of dat de prestaties zelfs niet eens opgemerkt worden. En dus beschermen ze zichzelf door tijdig te stoppen of door over te schakelen op zelfvernietigend gedrag waarmee hun succes zal ontsporen.
Bedrieger of perfectionist?
Die angst voor zowel falen als succes kan gepaard gaan met het imposter-syndroom. Daarbij twijfelen mensen aan hun capaciteiten. Ze hebben het gevoel dat ze wat ze bereiken eigenlijk niet verdienen. Daarom hebben ze de neiging om hun prestaties te bagatelliseren. Ze schrijven ze toe aan geluk of externe factoren.
Een constante zoektocht naar externe bevestiging kan leiden tot angst, depressie en zelfs een burn-out
Perfectionisme kan dat getwijfel aan zichzelf en de angst om als een bedrieger te worden ontmaskerd nog verder aanwakkeren. Een constante zoektocht naar externe bevestiging kan leiden tot angst, depressie en zelfs een burn-out. Dit gedrag kan ontstaan wanneer tijdens de opvoeding vooral de nadruk wordt gelegd op prestaties en waarbij eigenwaarde wordt gekoppeld aan succes.
Peter Pan
Een andere onderliggende reden waarom mensen zichzelf saboteren, is de onwil om volwassen te worden en de daarbij horende verantwoordelijkheden op te nemen. Dit staat ook wel bekend als het Peter Pan-syndroom. Wie liever in ‘Neverland’ leeft, vermijdt de uitdagingen die komen met de volwassenheid.
Deze mensen laten weinig motivatie zien, ze zijn bang voor verplichtingen, en hebben geen interesse in hun werk. Wanneer er iets misgaat, dan nemen ze geen verantwoordelijkheid op. Ze komen met excuses of geven anderen de schuld. Het gevolg hiervan is dat deze mensen hun eigen carrière in gevaar brengen.
Waar komt dit vandaan? Misschien groeiden ze op met ouders die ze alles lieten doen wat ze maar wilden zonder daar consequenties aan te verbinden. Of ze hadden ouders die hen in hun jeugd beschermden tegen de gevaren van de buitenwereld.
Kinderen die zijn opgevoed door te toegeeflijke of te beschermende ouders leren misschien wel nooit hun verantwoordelijkheid op te nemen. Net zoals ze misschien ook nooit de mindset of vaardigheden zullen ontwikkelen voor een geslaagde overgang naar volwassenheid.
Lees ook: Leiders zijn de auteurs van hun eigen ellende
Stop je zelf te saboteren met deze zeven stappen
Faalangst, angst voor succes, het imposter-syndroom, perfectionisme en je gedragen als Peter Pan… Ze kunnen allemaal bijdragen aan het gouden larve-syndroom. Maar je kan dit saboterende gedrag van jezelf wel degelijk aanpakken met deze stappen.
#1 Erken je disfunctionele gedrag
Neem de tijd om te begrijpen wat je misschien tegenhoudt. Ga de confrontatie aan met je diepgewortelde overtuigingen en pak de onderliggende thema’s daarin mee. Probeer de dieperliggende oorzaken van je zelf saboterende neigingen te bepalen. Vaak zijn die terug te voeren op gebeurtenissen en voorvallen uit je jeugd.
Denk na over de situaties die je bang maken. Scheid daarbij de concrete feiten van gevoelens die misschien niet de werkelijkheid weerspiegelen. Wanneer succes je een ongemakkelijk gevoel geeft, neem dan de tijd om daarover na te denken. Zo kan je bepalen of dat getwijfel aan jezelf ongegrond is of overdreven.
#2 Herkader je gedachten
Zie mislukkingen uit het verleden als positieve kansen om te groeien en te leren. Zo leer je op een nieuwe manier om naar toekomstige uitdagingen kijken. Hoe jij de wereld ziet, beïnvloedt jouw werkelijkheid. Net zoals je interne dialoog de manier waarop je naar jezelf kijkt, kan beïnvloeden.
Met positieve zelfbevestiging kun je negatieve gedachten omzetten naar gedachten die je zullen versterken en je zelfvertrouwen een boost zullen geven. Verander je innerlijke stem, schakel over een positieve dialoog met jezelf. Erken je sterke en zwakke punten, zoom in op de voordelen van eerdere mislukkingen. Accepteer dat tegenslagen geen rampen zijn.
#3 Visualiseer alle mogelijke uitkomsten
Visualisatie kan ook een krachtig hulpmiddel zijn om zelfdestructief gedrag te voorkomen. Voordat je actie onderneemt, pauzeer even. Bedenk en visualiseer de mogelijke uitkomsten. Zo stimuleer je jezelf om het leven voor te stellen dat je wil hebben. En welke stappen je hiervoor moet zetten.
Het overwegen van worstcasescenario’s kan angst oproepen. Daarom kan het nuttig zijn om in te zien dat de uitkomst waarschijnlijk niet zo slecht is als je je voorstelt. De Amerikaanse acteur en humorist Mark Twain verwoordt dat nog het best: ‘I’ve had a lot of worries in my life, most of which never happened.’
#4 Laat die perfectionist in je los
Stel uitdagende, maar realistische en haalbare doelen. Aanvaard dat fouten en gemiste doelen bij het leven horen en geen rampzalige gebeurtenissen zijn. Wanneer je niet aan je eigen standaarden voldoet, probeer dan toch aardig voor jezelf te zijn.
Maak gebruik van de kracht van positieve zelfpraat. Stel je normen voor succes bij en richt je op vooruitgang, niet op perfectie.
#5 Train jezelf in moed
Oefen met ‘ja’ zeggen tegen nieuwe kansen. Zo maak je jezelf minder gevoelig voor je angsten. Vergelijk het met exposure therapie voor het omgaan met fobieën. Maak een lijst van de manieren waarop je je succes zou kunnen saboteren. Zo begrijp je beter waar je jezelf beperkt.
Wees niet langer bang voor de kansen die je carrière vooruit kunnen helpen. Erken dat moedig zijn en risico’s nemen cruciaal zijn om grootse zaken te bereiken.
#6 Vier je successen
Reflecteer over je prestaties uit het verleden. Erken je bijdrage aan je eigen successen en beloon jezelf hier telkens voor. Houd een dagboek bij van je prestaties, professioneel en persoonlijk. Zo kan je je interne dialoog en eventuele negatieve zelfpraat beter in de gaten houden.
Geef voorrang aan compassie voor jezelf in plaats van kritiek en twijfel. Vier je overwinningen en vergeef jezelf voor eventuele fouten.
#7 Lijd niet in stilte
Jezelf beter leren kennen en ontdekken, is de sleutel om te begrijpen wat je tegenhoudt. Maar soms is het de moeite waard om de hulp te zoeken van vertrouwelingen of professionals. Een coach of psychotherapeut kan je helpen om de schade van zelfsabotage te herstellen, en het vooruitzicht op succes te omarmen.
Bovendien kan het bespreken van je angsten met de mensen in je leven je helpen begrijpen hoe zij dit soort uitdagingen ervaren. Als je merkt dat sommige mensen jouw angsten voeden, ga dan met ze in gesprek. Als ze weigeren om in te zien hoe hun acties jou schade berokkenen, maak je dan uit de voeten.
Haalbare zaak
Het doorbreken van de cyclus van zelfsabotage is een moeilijke maar haalbare taak. Die begint met de aanvaarding dat leven betekent dat je probeert de beste versie van jezelf te zijn.
De reis naar zelfrealisatie houdt echter ook in dat je verder kijkt dan je directe zorgen. Richt je op iets dat groter is dan jijzelf. Vrijwilligerswerk voor een goed doel, betrokken raken bij werk voor een community of gewoon een vriend in nood helpen… Dat kan je helpen om dat gevoel van purpose en voldoening te vinden waarmee je persoonlijke prestaties overstijgt.
Lees ook: De sleutel tot succes heb je zelf in handen
