Als leider kun je nog zo hard roepen dat je team moet veranderen, als je zelf niet begint met zelfreflectie, bereik je weinig. Dat is de belangrijkste les die Lia de Beer in ruim twintig jaar als leiderschapsexpert heeft geleerd. In de nieuwste aflevering van de podcast De Werkprofessor vertelt ze over haar visie op modern leiderschap.
‘Leiderschap begint en eindigt bij jezelf. Je moet volledig de verantwoordelijkheid nemen voor je eigen gevoelens, emoties en gedachten’, zegt De Beer. Ze merkt dat veel leiders moeite hebben met deze benadering. ‘We zijn vaak geneigd om te zeggen: “Ik word nu boos of geïrriteerd, omdat jij zoiets stoms zegt.” Maar effectieve leiders nemen eerst een pauze en kijken naar binnen.’
Boven- en onderstroom
De Beer weet waar ze over praat. Als interim-manager en organisatieadviseur begeleidde ze talloze teams en organisaties door verandertrajecten. Ze schreef meerdere boeken, waaronder NLP bij stress en burn-out en Teflon jurkjes en blonde pruiken. Momenteel werkt ze aan een nieuw boek over wat zij ‘diepziend leiderschap’ noemt.
In haar werk maakt De Beer onderscheid tussen de ‘bovenstroom’ en ‘onderstroom’ in organisaties. ‘De bovenstroom is alles wat je kunt vastleggen: prestatie-indicatoren, processen, contracten. De onderstroom is wat je voelt, wat er niet gezegd wordt. De roze olifant op de vergadertafel die niemand durft te benoemen.’
Veel organisaties richten zich vooral op die bovenstroom, merkt De Beer. ‘Ze denken: we moeten nu even dat jaarplan maken of dat budget aftikken. Die roze olifant komt later wel.’ Maar dat is volgens haar kortzichtig: ‘Die onderstroom gaat niet weg. Als je er niets mee doet, zie je het terug in een hoog ziekteverzuim of mensen die in polonaise de organisatie verlaten.’
Wiel van leiderschap en verandering
Om dit te voorkomen werkt De Beer met het ‘wiel van leiderschap en verandering’, een model met negen leiderschapsenergieën die nodig zijn voor succesvolle verandering. Een cruciaal element daarin is het meenemen van het verleden. ‘Je moet kijken: wat is waardevol en nemen we mee? En wat laten we achter?’
Deze aanpak past volgens De Beer beter bij de nieuwe generatie werknemers. ‘Je ziet dat zij niet meer passen in een oude hiërarchische cultuur. Als je aan goed personeel wilt komen, zul je iets moeten veranderen.’
Ze sluit af met een treffende metafoor: ‘Een rivier ontstaat bovenaan de berg. Als leider ben je in staat om die rivier boven al een beetje te kanaliseren om te voorkomen dat elk jaar het dorp overstroomt. In plaats van de mensen beneden te leren dweilen en zandzakken voor de deur te zetten.’
Drie takeaways uit de podcast:
- Leiderschap begint bij zelfbewustzijn – Een goede leider neemt verantwoordelijkheid voor eigen emoties en communiceert hier open over.
- De onderstroom in organisaties mag niet genegeerd worden – Onuitgesproken spanningen en niet-erkende gevoelens kunnen grote impact hebben op prestaties en samenwerking.
- Verandering vereist een gestructureerd proces – Het wiel van leiderschap en verandering helpt om inzicht te krijgen in waar een verandering vastloopt en hoe leiders effectief kunnen sturen.
Beluister de nieuwste aflevering van de podcast ‘De Werkprofessor’. Of abonneer je via de podcast-app van jouw keuze. Nieuwe afleveringen verschijnen elke twee weken op maandag.
Heb je vragen of input? Neem dan contact op met Wendy van Ierschot via [email protected]. Benieuwd naar de volgende gast in ‘De Werkprofessor’ of wil jij als eerste de teaser van de volgende aflevering horen? Volg dan ‘De Werkprofessor’ op LinkedIn.
