Kantoortuinders – de spade in de grond gestoken – de ploeg die door de aarde wroet – de melkprijs in het hooi besproken – het ei vanmorgen uitgebroed – de bieten die ik heb te rooien – de bonen die ik heb gedopt – het leer dat ik heb leren looien – de wilgen die ik heb geknot – de sfeer van erf en akkerland – kan ons vandaag nog scheutig zogen – verlichten de vermoeide ogen – ons loodsen naar silo’s vol boerenverstand – en dreigen wij dit te vergeten – dan brengen boeren ons weer bij – (trekkend door de maatschappij) – dat wij ooit boerenleenbank heetten (…).
Elke week schrijft Willem Smit een gedicht voor het personeel van de Rabobank. Dagblad Trouw publiceerde onlangs een interview met deze ‘Dichter des Rabolands’. ‘Er zullen mensen zijn die dit zweverige onzin vinden, of vinden dat ik eens ‘echt’ moet gaan werken. Maar ik wil een bezield leven leiden, en dit al schrijvend aan de dag leggen, daar wil ik in volharden’, vertelt de 28-jarige Smit, die ook tekstschrijver en moderator op congressen is.
‘Gedichten zijn prikkelarm van vorm: een paar regels op papier. Dat kan een verademing zijn tussen alle andere, schreeuwerige prikkels die mensen de hele dag te verstouwen krijgen.’
Veranderkracht van gedichten
Het is gemakkelijk om poëzie af te doen als literaire interessantdoenerij. Wat het oplevert, is nu eenmaal niet duidelijk. Niet direct, in ieder geval. Waarom zou je een gedichtenbundel lezen als je je ook te goed kunt doen aan een of ander populair managementboek met daarin dé nieuwe manier van leidinggeven?
In het New Yorker-artikel Can poetry change your life? eindigt auteur Louis Menand zo zijn relaas: ‘Misschien verandert het je leven. Als dat zo is, dan is die verandering waarschijnlijk heel klein. Per slot van rekening vindt de meeste verandering in stappen plaats.’
Grotere woordenschat
In ieder geval kan het geregeld openen van een poëziebundel bijdragen aan het vergroten van je woordenschat. Dat kan handig zijn bij het schrijven van bijvoorbeeld speeches. Uit een studie die in 2013 in The Economist werd gepubliceerd was de vocabulaire van fictielezers opvallend veel groter dan die van non-fictielezers. Poëzie kun je beschouwen als de geavanceerde versie van gewone fictie.
Dichters brengen complexe situaties terug tot iets wat beter te begrijpen is
Dan is er een studie uit 2015 van de University of Liverpool, die bewees dat bij poëzie-liefhebbers vaker verschillende delen van het brein wordt geactiveerd. Deze bevindingen liggen in lijn met ander bewijs dat zegt dat het lezen van gedichten goed is voor onze cognitieve capaciteiten en mentale welzijn.
‘Dichters zijn de allerbeste managers’
Of neem de business executive die in een artikel van Harvard Business Review, getiteld The Benefits of Poetry for Professionals, vertelde dat hij het liefst dichters als managers had. ‘Dat zijn de originele systeem-denkers. Ze kijken naar de meest complexe situaties en brengen dat terug tot iets wat beter te begrijpen is.’
Ook een interessant weetje: Robert Holland, de voormalige topman van Ben & Jerry’s, kreeg in 1995 die functie mede dankzij zijn sollicitatie in dichtvorm. Warren Buffett gaf in 2017 op zijn beurt in een brief aan aandeelhouders de tip om het gedicht If— van Rudyard Kipling te lezen. Volgens de zakenmagnaat een uit-ste-ken-de manier om je kop koel te houden.
Overigens is Rabobank niet de eerste organisatie die bewust een dichter in dienst nam. In 2016 schreven we al eens over de Brits-Ierse poet in residence David Whyte die Boeing en andere multinationals beter leerde communiceren. Rabobank zelf schakelde eerder ook al filosoof Gabriël van den Brink in, die een leergang ‘Wijsheid in tijden van transitie’ voor de bankbestuurders verzorgde.
Geen pr-stunt
Het aantrekken van de huisdichter vormt onderdeel van het streven van Rabo-topman Wiebe Draijer om de bank ‘weer van de mensen te laten zijn’. In het interview met Trouw laat dichter Smit weten dat hij niet gelooft dat het gaat om een pr-exercitie. Hij vertelt dat iedereen die hij spreekt binnen de organisatie op zoek is naar veiligheid en geborgenheid, een gezin te onderhouden heeft en ‘blootstaat aan de soms overrompelde krachten van deze tijd’.
Gedichten helpen tegen een overvloed aan informatie
Hij vervolgt: ‘En als ik iets voor hen kan betekenen, dan graag. Ik houd niet zo van het commerciële en ook niet van dikdoenerij. Maar juist van daaruit vind ik het interessant om te kijken of ik hier iets kan brengen dat daar op elegante wijze doorheen breekt. En ik heb het gevoel dat dat zo is.’
Volgens Smit kunnen gedichten helpen om de overvloed aan informatie en reikwijdte een beetje af te bakenen. Om de chaos die het leven soms is terug te brengen naar heldere en eenvoudige concepten.
Ook hoopt hij dat het leidt tot verrassende inzichten. ‘Dat is voor wie bij een bank werkt misschien wel het moeilijkst: loslaten hoe alles geregeld is, je beeldscherm je beeldscherm laten, werkelijk contact hebben. Gaan wandelen. Ik zou de mensen weleens om de tuin willen leiden – om de kantoortuin, ja. Het doet toch iets met je ziel als je iedere dag in een toren zit.’
