Het besluit om te stoppen volgt op een verbod op het doorverkopen van e-boeken, dat het Europese Hof van Justitie afgelopen december verkondigde. Het stoppen van Tom Kabinet betekent dat zo’n 10.000 gebruikers geen e-books meer kunnen verhandelen. Op 14 februari (middernacht) gaat de dienst uit de lucht
De Challenger van Marc Jellema lag al vanaf het begin in 2014 onder vuur van de uitgeefwereld, die vreesde dat de dienst zou worden gebruikt om massaal illegale kopieën van e-books te verhandelen. Het gerechtshof in Amsterdam eiste begin 2015 dat Tom Kabinet een duidelijk onderscheid moest maken tussen legale en illegale e-books, maar de uitgevers zetten hun juridische strijd voort. (Tom Kabinet stapte ondertussen ook in nieuwe boeken, maar dat businessmodel bleek niet te vliegen.)
In 2017 oordeelde een rechter in Den Haag dat de site weliswaar in de lucht mocht blijven, maar dat het Europese Hof van Justitie de fundamentele vraag moest beantwoorden of het doorverkopen van digitale boeken inbreuk maakt op het auteursrecht.
Afgelopen december volgde de nekslag, toen het Europese Hof het doorverkopen van e-books verbood. Het hof stelde dat tweedehands e-boeken niet in kwaliteit achteruit gaan, waardoor die de “perfecte vervangers” zijn voor nieuwe exemplaren.
Grotere doelgroep
Oprichter Jellema ziet de ondergang van zijn bedrijf niet alleen als een juridische kwestie, zegt hij tegen Sprout. “De les die ik heb geleerd is dat er ook andere partijen verwikkeld zijn in een juridische strijd, zoals Uber, maar dat die een probleem oplossen voor een grotere doelgroep. Spotify begon met een semi-legaal platform, en stapte daarmee naar uitgevers. Daar volgde ook een juridische strijd op, maar dat ging meer over hoe de muziekuitgeverij een aandeel kon krijgen.”
Als de doelgroep groot genoeg is, dan stappen investeerders ondanks die juridische strijd toch in, vermoedt Jellema. “Anders zeggen zij: ‘los eerst die rechtszaken maar eens op’. E-boeken vormen nu eenmaal een veel kleinere markt dan hotels of taxi’s.”
Humberto Tan
Jellema was in 2017 onderdeel van de eerste Nederlandse afvaardiging naar elektronicabeurs CES, en moest al snel concluderen dat andere startups meer aandacht en tractie kregen. “Ik heb ook een keer Humberto Tan aangesproken, of ik niet ons verhaal in zijn show kon vertellen. Het probleem was, zei Tan, dat het probleem dat Tom Kabinet oplost niet aansprekend genoeg is voor een grote groep mensen.” Tom Kabinet miste uiteindelijk financiële armslag, terwijl uitgevers bleven vasthouden aan een “principestrijd”, zoals Jellema het omschrijft.
De ondernemer nam gaandeweg afscheid van zijn co-founders Laurens van Hoorn en Judith Mariën, en runde de dienst de afgelopen twee jaar praktisch in zijn eentje. “Daarvoor moet ik ook complimenten geven aan onze programmeur, die een platform heeft gebouwd dat volledig automatisch loopt. Dat was hyperschaalbaar, die 10.000 gebruikers hebben nooit gemerkt dat er maar één persoon achter zat.”
Jellema heeft nog geen concrete toekomstplannen, maar staat wel te popelen om zijn ondernemerslessen te vertalen naar een nieuwe startup. “Het moet in ieder geval weer zo’n spannend idee zijn, maar dan met een markt die groter is dan die van e-books.”
