‘Je hebt tegenwoordig eigenlijk twee soorten mensen’, zegt Greg McKeown. ‘Degenen die een burn-out hebben, en degenen die een burn-out hebben en het wéten.’ De grens tussen werk- en privétijd vervaagt, met een golf aan mensen die overspannen zijn tot gevolg. Het verbaast de Brit, die een veelgevraagd spreker en businessconsultant is, niet. Hij kent veel ondernemers en topbestuurders die door de pandemie zijn vastgelopen.
McKeown schreef zijn eerste boek juist om mensen te helpen dat te voorkomen. Essentialism werd een wereldwijde hit. Later volgde Effortless, oftewel ‘Moeiteloos’. Want wat bleek? Alle tips die hij aan managers gaf om succesvol te worden, bleken hen niet per se ook gelukkig te maken.
Sterker nog, toen ze eenmaal succes hadden, sloeg de frustratie toe. ‘Je wilt nog meer bereiken, nog succesvoller worden. Dus ga je nog harder werken. Totdat je het niet meer trekt.’
Negatieve spiraal
Zelf kan McKeown, die al jaren in Californië woont, erover meepraten. ‘Ik ben, vind ik zelf, van nature een optimistisch mens. Maar op een gegeven moment merkte ik dat ik wel erg veel liep te klagen. Alles leek moeite te kosten, niets was meer leuk.;
‘Ik had bovendien constant het idee dat ik tekortschoot. Als partner, als vader, tegenover mijn studenten op Stanford, als adviseur voor bedrijven. Na weken tobben, waarin het eigenlijk steeds slechter ging en ik in een negatieve spiraal belandde, moest ik toegeven dat ik een burn-out had.’
Op het moment dat je toegeeft dat overwerkt bent, sta je open voor verandering
Hij noemt het een goede zaak dat kamerleden, ministers en topbestuurders in Nederland inmiddels publiekelijk erkennen dat ze overwerkt zijn. ‘Op het moment dat je het toegeeft, sta je ook open voor verandering. Je geeft toe dat je grenzen moet stellen. Natuurlijk wil je nog steeds succesvoller worden. Maar dat moet gebeuren zonder dat het je energie kost.’
Overpresteren
McKeowns missie is om succesvolle teams nog succesvoller te maken. ‘De mensen met wie ik werk, zijn echt nooit lui. Maar toch kun je je afvragen waarom het ene team wel verder komt, en het andere niet. Mijn conclusie is dat sommige teams bestaan uit mensen die overpresteren. Die denken dat het wat oplevert als ze nòg harder gaan werken.’
‘In werkelijkheid kunnen ze op een gegeven moment niet meer helder denken, nemen ze foute beslissingen en levert al die energie weinig of niets meer op. Sterker: de return on effort wordt negatief.’
Als je eenmaal succesvol bent en verder wil komen, moet je systemen gaan bouwen
Maar wat je mist aan talent of intelligentie kun je vaak toch compenseren door hard te werken? ‘Natuurlijk, als je een bedrijf of een carrière opbouwt zit je in niveau één’, zegt McKeown.
‘Dan moet je niet lui zijn, maar ervoor gaan en soms lange dagen maken. Maar als je eenmaal succesvol bent en verder wil komen, moet je systemen gaan bouwen. Dat beschouw ik als de derde weg. Die is intelligenter en een stuk humaner.’
Systeem doet het werk
Als voorbeeld van die derde weg noemt hij de Amerikaanse organisatie Kiva, die werd opgezet door de Amerikaanse Jessica Jackley en haar man. Jackley werkte aanvankelijk als consultant in Oost-Afrika, maar bedacht dat ze daar via crowdfunding veel meer ondernemers zou kunnen helpen.
Inmiddels heeft Kiva dankzij particuliere giften een paar miljard dollar aan microkredieten verstrekt, zowel aan bedrijven als aan studenten. McKeown: ‘Zo’n systeem doet het werk. Ook als jij als initiatiefnemer slaapt.’
Overpresteerders moeten het gedrag waarmee ze zover gekomen zijn afleren
Hij geeft toe dat niet iedere ondernemer of topbestuurder zo’n systeem kan bedenken. Maar veel topbestuurders of ondernemers moet wel hun gewoonten veranderen om succesvol te blíjven. ‘Deze overpresteerders moeten inzien dat ze het gedrag waarmee ze zo ver zijn gekomen moeten afleren. Dat is heel moeilijk, want ze hebben er hun succes aan te danken. Maar als ze het niet doen, verstikken ze als ze het ware. They run out of space.’
Meer rust en lol
Het allerbelangrijkst noemt hij het inzicht dat je soms ook makkelijk iets kunt bereiken. Met meer rust en meer lol. Hij mag graag het voorbeeld van de Vasa aanhalen, het Zweedse oorlogsschip dat al bij het verlaten van de haven zonk.
‘Veel ondernemers doen wat die koning deed. Ze blijven onrustig, steeds op zoek naar nog meer verbeteringen, nog meer veranderingen. Maar als je dat doet terwijl je uitgeput bent en niet fris meer kunt denken, doe je meer kwaad dan goed. De Vasa was uiteindelijk niet eens meer zeewaardig.’
Zelf is McKeown nog nooit zo productief geweest als afgelopen jaar. Hij begon met een podcast, startte een online opleiding, schreef een tweede boek en genoot van zijn gezin. Voor hem persoonlijk betekende corona een stuk meer vrijheid, omdat hij minder moest reizen. ‘Ik kon helaas ook niet naar Nederland, terwijl ik er echt graag en veel kom. Kus de grond daar maar voor me. Ik ga het goedmaken zodra het weer kan.’
# Wat is het allerbelangrijkste dat je wil bereiken? Dat is de essentie. Richt je daar voorlopig op, laat alle toeters en bellen zitten.
# Welke stappen kun je schrappen? Kijk naar je werk als een kookboek. Recepten daarin zijn soms superingewikkeld met een hoop ingrediënten. Kun je het eten ook lekker maken als je kiest voor de simpele variant?
# Wat moet er eerst gebeuren? Je doel kan soms nog erg ver weg lijken. Overweldigend groot misschien ook om aan te beginnen. Start bij nul en kies steeds voor mini-stapjes. Begin met het eerste wat nu actie van je vraagt.
# Laat je niet gek maken, voorkom ook dat je jezelf verliest in je enthousiasme. Kies liever voor een geleidelijk tempo dat je lang kunt volhouden, dan voor sprints die je afwisselt met periodes van uitputting.
# Klagen mag, maar klaag nooit alleen. Daarmee maak je het voor jezelf en je omgeving alleen maar moeilijk. Bedenkt na iedere klacht die over je lippen komt, iets waarmee je blij bent en spreek dat ook uit.
# Tot slot twee heel praktische tips: doe nooit méér op een dag, dan waarvan je in een dag kunt herstellen. En maak iedere dag een Done for the day-lijst. Daarop zet je alleen de zaken die je voor elkaar wil krijgen waardoor je s’avonds tevreden kunt terugkijken. Zo voorkom je dat je s’nachts wakker ligt van iets dat je absoluut had moeten doen.
