Regelmatig een rondje hardlopen helpt om spanningsklachten te verminderen, ontdekte Juriena de Vries, arbeidspsycholoog aan de Erasmus Universiteit, in haar onderzoek naar het effect van hardlopen op stress. Voor haar studie gebruikte De Vries tweehonderd proefpersonen, allemaal met stress- of burn-outklachten. De ene helft moest drie keer per week een uurtje hardlopen. De andere helft kreeg de opdracht om te doen wat ze altijd al deden: niet of nauwelijks sporten.
Na zes weken bleek dat de rennende groep er mentaal een stuk beter aan toe was. De renners waren minder vermoeid, sliepen beter en voelden zich meer bekwaam om aan de eisen van hun werk te voldoen. Daarnaast verbeterde de concentratie. ‘De renners maakten minder cognitieve fouten en konden beter hun aandacht bij de taken houden’, vertelt De Vries.
Piekeren
Hardlopen kan een positieve invloed op onze mentale gesteldheid hebben, concludeerde ze. Daar zijn volgens haar verschillende verklaringen voor: ‘Het stimuleert bijvoorbeeld de prefontale cortex, belangrijk voor allerlei cognitieve functies. Daarnaast maakt hardlopen het hoofd letterlijk leeg. Het onderbreekt piekergedachtes, omdat de aandacht naar het lichaam en de omgeving gaat.’ Zelf merkt De Vries dat als fanatiek hardloper ook. ‘Het eerste halfuur verwerk ik de dag, daarna raakt mijn hoofd leeg en komt er rust.’
Ook Wiepke Cahn, psychiater en hoogleraar lichamelijke gezondheid bij psychiatrische aandoeningen in het UMC, ziet dat beweging goed is voor onze mentale gezondheid. Zelf testte ze fitnesstherapie bij mensen met een psychose. Naarmate de conditie toenam, bleken psychoseklachten en opnamedagen af te nemen. ‘Uiteraard is een psychose een stuk ernstiger dan stress of burn-out. Het laat wel zien hoeveel invloed de lichamelijke conditie heeft op onze psyche.’
Volgens de hoogleraar is het essentieel om lichaam en geest in balans te houden. ‘Mensen hebben drukke en stressvolle banen en zitten urenlang achter hun computers op kantoor. Er is daardoor te weinig aandacht voor de lichamelijke gesteldheid. En zitten ze niet goed in hun vel, dan willen ze naar een psycholoog of coach. Terwijl het soms beter is om aan de conditie te werken. Want wie fysiek sterk is, is stressbestendiger.’
Zelfvertrouwen
Hardlopen kan volgens De Vries ook goed zijn voor je zelfvertrouwen. ‘Boek je vooruitgang en heb je succeservaringen, dan is dat goed voor je ego. Het is daarom belangrijk om rustig en op je eigen tempo te beginnen, om de kans op successen zo groot mogelijk te maken. Doe je dat niet, dan ga je het niet volhouden en draait het eerder uit op teleurstelling en frustratie.’
Volgens De Vries ligt daar ook een grote valkuil. ‘Mensen met stress zijn vaak geneigd om heel hard te gaan rennen, ze lopen zichzelf letterlijk voorbij. Bouw het rustig op en wees niet te streng voor jezelf, sporten hoeft niet per se flink zweten te betekenen. Pas de intensiteit aan op wat je aankan en de hoeveelheid stress die je ervaart. ’
Daarnaast kan het extra druk en stress opleveren als je ineens drie keer per week een uur moet gaan hardlopen en dat niet gewend bent. In dat geval adviseert De Vries om te starten met wandelen, afwisselend met kleine stukjes hardlopen. ‘Al is het wel goed om je te realiseren dat het normaal is om geen zin te hebben in sporten. Zelfs ik, als fanatiek sporter, heb daar last van. De mens wil van nature zoveel mogelijk energie besparen. Soms kan het juist goed zijn om je ertoe te zetten, leg de drempel dan alleen niet te hoog.’
Hardlopen met burn-out
Mensen die met een burn-out thuis zitten zal De Vries niet zo snel adviseren om te gaan hardlopen. ‘Soms kan het helpen, maar bij ernstige klachten kan het ook tegenwerken. Dan ben je letterlijk te uitgeput om te gaan rennen. Sporten kan in zo’n situatie nog vermoeider maken, iemand heeft eerst rust nodig. Bovendien is er vaak iets dat de stress veroorzaakt. Dan kun je wel aan symptoombestrijding doen, maar daar los je het probleem niet mee op. Sporten is een manier om je fitheid, welzijn en veerkracht te vergroten. Maar het is geen wondermiddel, meer een puzzelstukje en een stap in de juiste richting.’
Cahn: ‘Bij een psychische aandoening, zoals als een burn-out, is het soms moeilijk om in beweging te komen. Toch betekent het niet automatisch dat bewegen in zo’n situatie niet effectief is. Van runningtherapie en yoga is inmiddels bewezen dat het kan helpen bij psychische problemen. Het is alleen wel belangrijk dat zo iemand onder professionele begeleiding, in kleine stapjes, gaat sporten.’
Sceptisch
Pim Cuijpers reageert in Trouw sceptisch op bewegen als medicijn tegen stress, depressie of burn-outs. Volgens hem werken alle behandelingen even goed. ‘Bij goed uitgevoerde studies komt er bij alle behandelingen steeds hetzelfde, kleine effect uit.’ Volgens Cuijpers zou het vooral kunnen zitten in het jezelf mobiliseren. ‘Patiënten komen op een punt van: er moet nu gewoon iets gebeuren. En of je dan besluit medicatie te slikken of te gaan hardlopen, dat lijkt niet uit te maken.’ Volgens De Vries is het verschil wel dat er bij medicijnen nare bijwerkingen zijn en bij hardlopen nauwelijks, behalve de kans op blessures.
