Het kantoor van de toekomst is draadloos. Geen gedoe meer met stekkers en snoeren: met wireless lan vliegen de gegevens met een snelheid van 11 Mb per seconde door de lucht. De eerste netwerken worden al aangelegd in bedrijven en op luchthavens.
Als Vincent Everts 's ochtends met zijn laptop onder zijn arm het kantoor van Insight Capital binnenloopt, hoeft hij de laptop slechts aan te zetten en in te loggen om online te zijn. Als hij even later met diezelfde laptop de vergaderruimte binnenloopt, heeft hij nog steeds toegang tot het bedrijfsnetwerk. Met groot gemak tovert hij een presentatie uit zijn laptop op een gigantisch scherm aan de muur. Als een collega weer wat later op de gang vraagt om die presentatie naar hem te mailen, kan Everts dat ter plekke regelen.
Durfinvesteerder Insight Capital in Bloemendaal heeft een draadloos kantoor. Geen gedoe meer met plugjes en snoeren; wie binnen is heeft automatisch verbinding met het bedrijfsnetwerk. En zelfs als iemand bij mooi weer buiten in de tuin wil werken, is hij niet verstoken van informatie. De modemkaart in de laptop zoekt eenvoudig verbinding met een zendstation in het gebouw en de data vliegt met een snelheid van 11 Mb per seconde door de lucht. Een rapport van een collega downloaden is in een zucht gebeurd, even wat informatie op internet zoeken gaat razendsnel en zelfs bewegend beeld is met deze snelheid geen enkel probleem. Dat demonstreert Everts door de film The Matrix vanuit zijn laptop op het grote scherm te tonen.
"Ik ben erg gedreven om alles wat technisch mogelijk is ook te gebruiken," zegt Everts. "Alle draadjes moeten weg. Doordat wij hier zo'n draadloos netwerk hebben, maakt het me geen bal meer uit waar ik zit; in de tuin, in de vergaderruimte, achter een bureau. Thuis heb ik ook zo'n netwerk, zodat ik gewoon door kan gaan met werken. En in het buitenland heb ik via internet toegang tot het bedrijfsnetwerk. Moet je je voorstellen hoe efficiënt dat is. En hoeveel bewegingsvrijheid je erdoor krijgt."
Studenten
De technologie voor het draadloze netwerk, in vaktermen wireless lan of 802.11, waarbij lan staat voor local area network, bestaat al vele jaren. Het is een radioverbinding waarvoor twee dingen nodig zijn: op een strategische plek in het gebouw één of meerdere zenders/ontvangers, antennes die verbonden zijn met het bedrijfsnetwerk en met internet. En op de laptop van de gebruiker een speciale modemkaart. De gebruiker krijgt zo verbinding tot het bedrijfsnetwerk zonder te hoeven klungelen met kabels en stekkertjes.
Een van de drijvende krachten achter het draadloze netwerk was een Nederlands bedrijfje met de veelzeggende naam No wires needed. In 1994 is dit bedrijf opgezet door een aantal studenten van de Universiteit van Enschede om de door hen ontwikkelde technologie voor het draadloos verzenden van data verder te ontwikkelen. Maar pas toen fabrikanten als Lucent, Apple en Cisco een standaard overeenkwamen, kwam de technologie goed van de grond. Die standaard, samen met een flinke prijsdaling van antennes en modemkaart, heeft in de Verenigde Staten geleid tot een ware explosie in het gebruik van wireless lan. Uit onderzoek van International Data Corporation (IDC) komt naar voren dat tweederde van de Amerikaanse bedrijven met meer dan vijfhonderd werknemers draadloze netwerken gebruikt, test of overweegt aan te schaffen.
Ook in openbare ruimtes wordt hard gewerkt aan het uitrollen van draadloze netwerken. Wayport, een Amerikaanse onderneming, heeft het in de Verenigde Staten geïnstalleerd op drie vliegvelden (Austin, Dallas en Seattle) en in ongeveer honderd hotels. Ook acht Europese hotels (uit de Four Seasons-keten) beschikken inmiddels over het systeem. De koffieketen Starbucks wil de komende twee jaar 2100 van zijn 3000 coffeeshops uitrusten met draadloze internettoegang. En het Zweedse telecombedrijf Telia heeft wireless lan onder de naam HomeRun geïnstalleerd op stations en hotels in Zweden en op het Arlanda-vliegveld van Stockholm. Dit jaar gaat Telia alle SAS-lounges op internationale vliegvelden ermee uitrusten. En ook op Schiphol kunnen reizigers binnenkort in de terminal en in het Communication Centre met hun laptop of zakcomputer het net op.
Een andere veelbelovende toepassing is thuis: Lucent brengt bijvoorbeeld een 'residential gateway' op de markt waarmee iedereen vrij eenvoudig thuis een netwerk kan aanleggen. De gateway bevat ook een modem waardoor surfen of e-mail lezen in bed bijna een genot wordt. En omdat steeds meer huishoudelijke apparaten een chip bevatten, wordt het straks een koud kunstje om vanaf de werkplek de magnetron of de verwarming thuis aan te zetten.
Grachtenpand
In Nederland beginnen de eerste bedrijven voorzichtig te experimenteren met de draadloze technologie. Logisch, want het past uitstekend bij het streven naar een flexibele werkplek voor de medewerkers. En het scheelt enorm in de kosten voor de aanleg van bekabeling in het bedrijfspand. Zeker als een bedrijf snel groeit en de vraag naar 'kabel' explodeert. Of als een bedrijf gevestigd is in een prachtig oud grachtenpand: leuk voor de medewerkers, maar een ramp voor de systeembeheerder.
Toch ziet Harry van den Bergh van Compaq het in Nederland nog niet storm lopen: "Bedrijven hebben in het verleden fors geïnvesteerd in kabels. Die gaan ze nu niet weer uit de muren slopen. Maar als je nu een nieuw pand laat bouwen is het verstandig om ook eens naar draadloos te kijken. Het maakt de inrichting een stuk flexibeler en scheelt aanzienlijk in de kosten."
Ook een interessante toepassing is die waar medewerkers mobiel zijn binnen het pand, zoals bij de Amsterdamse optiehandelaar AOT. Dankzij wireless lan hebben de handelaren op de beursvloer de real time beurskoersen letterlijk bij de hand, gewoon op hun zakcomputer voorzien van een modemkaartje. Daardoor kunnen zij veel sneller reageren op marktveranderingen, aldus AOT.
Ook hogescholen en universiteiten die hun studenten toegang willen geven tot het eigen intranet en tot internet, kiezen voor het draadloze netwerk omdat de studenten doorgaans niet beschikken over een vaste werkplek. De Stichting Studenten Huisvesting (SSH) in Utrecht biedt voor 25 gulden per maand in al zijn studentenhuizen draadloos toegang tot internet met een snelheid van 11 Mbps. Ter vergelijking: de kabel biedt de studenten 'slechts' 1,5 Mb per seconde, ADSL komt niet verder dan zo'n 1 Mb.
Surfen
Het is duidelijk dat wireless lan de telefoonbedrijven zorgen moet baren. Was de belofte van UMTS niet zoiets als 'internet mobiel', of werken wanneer u wilt, waar u wilt? Maar als de zakenreiziger terecht kan op de luchthaven of in het hotel en daar ook nog eens ruim drie keer zo snel over internet kan surfen, zal hij dan nog wel gebruikmaken van zijn mobiele telefoon om online te gaan? Want zijn dat niet juist bij uitstek de plaatsen waar hij wil surfen of documenten downloaden, en niet midden op straat?
Chuck Parrish van Openwave, een Amerikaans bedrijf dat software ontwikkelt voor mobiele telefoons, gelooft niet dat wireless lan de toekomst van UMTS bedreigt. "Het zal eerder én, én zijn: er zullen meerdere technologieën naast elkaar bestaan. Wireless lan voor op de werkplek of thuis, UMTS voor onderweg." Maar Vincent Everts is heel wat sceptischer: "UMTS is een tien jaar oude technologie, duur en een 'shared medium', dat wil zeggen dat als veel mensen het gaan gebruiken, de snelheid drastisch zal afnemen. Wireless lan is ongelooflijk veel goedkoper en sneller. UMTS zal moeten vechten voor een plek op de markt en zal echt iets nieuws moeten bieden willen grote hoeveelheden mensen het gaan gebruiken."
De broertjes van Wireless LAN
Officieel gaat wireless lan door het leven als IEEE 802.11 Direct Sequence Spread Spectrum (DSSS), kortweg 802.11. Dat is de standaard waarop wireless lan is gebaseerd. In grote lijnen is het lan te vergelijken met het bestaande bedrijfsnetwerk in de meeste grotere bedrijven, alleen ligt daarvan de snelheid nog een stukje hoger (100 Mbps). Maar 802.11 leert snel bij: nu 11 Mbps en naar verwachting volgend jaar al 22 Mb, en daarna zelfs meer dan 50 Mb. De snelheid hangt overigens wel af van het aantal gebruikers, net zoals bij het gewone bedrijfsnetwerk.
In theorie hebben de antennes een bereik van 90 meter, maar dat hangt sterk af van het gebouw: gipsen wandjes laten meer door dan een meters dikke muur in de Nederlandsche bank. De snelheid van bijvoorbeeld internet is daarnaast afhankelijk van de verbinding tussen de antenne en dat internet. Gaat dat over een gewone telefoonkabel, dan koop je niets voor je 11 Mbps. KPN hoopt in de loop van dit jaar draadloos ADSL te introduceren, een combinatie van wireless lan met een snelle internetverbinding.
De prijzen voor de benodigde basisstations en modemkaarten zijn het afgelopen jaar flink gedaald. Apple biedt al een basisstation (AirPort) voor 670 gulden en kaartjes voor 226 gulden. 3Com brengt sinds kort een basisstation op de markt voor 686 gulden. Intel en Compaq rekenen nog flink meer voor hun basisstations (respectievelijk 2000 en 2350 gulden) en modemkaarten (440 en 250). Tijd om te shoppen: omdat er een standaard bestaat, kan een modemkaart van bijvoorbeeld Apple gebruikt worden in combinatie met een basisstation van om het even welke leverancier. Veel laptops worden trouwens al standaard van een dergelijk modemkaartje voorzien.
Bluetooth
In zekere zin lijkt deze door de Nederlandse Ericsson-onderzoeker Jaap Haartsen ontwikkelde technologie sterk op wireless lan. Het grote verschil is dat waar bij wireless lan de computer 'praat' met het netwerk, bij Bluetooth apparaten met elkaar praten. Dus de laptop stuurt de printer aan zonder tussenkomst van het netwerk. Bovendien is Bluetooth beperkter qua afstand (tot 10 meter) en snelheid (nu nog 720 Kbps). Een probleem is dat Bluetooth de signalen van wireless lan stoort, maar met een volgende generatie van wireless lan – waarbij de laatste verhuist naar de 5 gigahertz band – is dit probleem opgelost.
UMTS
De derde generatie mobiele telefonie kent officieel een maximale snelheid van 2 Mbps, maar dan moet je volgens deskundigen 'boven op' de antenne gaan zitten. Ze verwachten dat er centra komen, waar die snelheid wel haalbaar is en waar mensen naartoe zullen gaan als ze snel willen internetten. En dan komt UMTS toch sterk in aanvaring met wireless lan, omdat die technologie veel sneller is en nu op allerlei plaatsen wordt uitgerold. Precies op de plaatsen waar mensen willen internetten of informatie downloaden.
M-net
Cisco Systems nam vorig jaar het bedrijf Jetcell over en kreeg daarmee voor bedrijven een interessante technologie in handen. Het bedrijf plaatst kastjes in het bedrijfspand die de rol overnemen van de gsm-zendmasten buiten. Omdat de mobiele telefoon altijd de sterkste zender zoekt, belt de medewerker op zijn mobiele telefoon dus altijd 'intern' tegen lokale kosten. Een soort 'roaming' binnen het bedrijf.
HomeRF
Zoals de naam al suggereert een draadloos netwerk bedoeld voor thuis. Qua techniek lijkt HomeRF, gebaseerd op het SWAP (Shared Wireless Access Protocol) sterk op wireless lan; zo sterk zelfs dat de signalen elkaar storen. Door de flink lagere prijzen ten opzichte van wireless lan heeft HomeRF in de Verenigde Staten al een aanzienlijk marktaandeel. Daar staat tegenover dat de snelheid ook lager is: zo'n 1,6 Mb per seconde. Maar dat wordt snel opgetrokken naar 10 Mb, ruim voldoende voor thuis.
Wireless Fidelity (WIFI)
De razend succesvolle kreet 'hifi' krijgt navolging. Om de standaard voor wireless-technieken te beschermen en het gebruik ervan te bevorderen, heeft de standaardisatieclub een heus keurmerk in het leven geroepen: wifi, wireless fidelity. Om zo'n keurmerk te bemachtigen moeten fabrikanten hun apparaten laten testen in een testcentrum in de Verenigde Staten. Inmiddels zijn meer dan tachtig apparaten getest. Binnenkort wordt er ook in Europa een testcentrum geopend.
